Open Overheid Eigenlijk heeft hij een verkeerde opdracht gekregen, zegt Arre Zuurmond, die voor twee jaar was benoemd als regeringscommissaris; inmiddels is die periode met een halfjaar verlengd. Want niet alleen de informatie huishouding en ICT moeten worden gemoderniseerd, maar de hele organisatieinrichting van de overheid. “Als die ouderwets reactief blijft, ben je met symptoombestrijding bezig.” Daarom heeft hij zeven position papers laten opstellen, die hij – samen met zijn eindrapportage – aan het demissionaire of nieuw aangetreden kabinet zal overhandigen. Door Els Wiegant Einde periode regeringscommissaris Informatiehuishouding De zeven zinnige vragen A rre Zuurmond heeft enkele specialisten gevraagd om zeven onderwerpen te belichten. Mensen en organisaties die daarover willen meedenken heeft hij uitgenodigd om er tijdens een ‘diner pensant’ hun visie op te geven. Half december presenteerde hij zijn concept-eindrapportage samen met de uitgewerkte position papers aan een groter publiek. Met hun feedback zet hij zich in de weken erna aan het schrijven van zijn definitieve eindrapportage, hij heeft er drie maanden extra de tijd voor gekregen. Rode lijn, context en samenhang Hoewel de inhoud op dit moment van schrijven nog deels onbekend is, zitten rode lijn, context en samenhang van de papers en zijn adviezen kristalhelder in Zuurmonds hoofd. Moeiteloos, in toegankelijke taal en met verhelderende voorbeelden geeft hij er graag ‘college’ over. Dat begint met een uiteenzetting van zijn conceptadviezen en zijn activiteiten als regeringscommissaris tot dan toe. Die komen er kort samengevat op neer dat er een nieuwe Algemene Informatiewet nodig is om van een reactieve in een proactieve, responsieve overheid te transformeren, dat de IT-architectuur grondig moet worden gemoderniseerd en dat er een Informatieacademie moet komen om moderne IT-architecten op te leiden. Twee projecten richtte Zuurmond in om dit strategische beleid in de praktijk vorm te geven. Bij vier departementen is hij bezig de werkomgeving radicaal te moderniseren, met de gewenste responsieve overheid als ‘vergezicht’. Tweede project behelst een ‘wasstraat’ om informatiedeling beter mogelijk te maken. Doel van de ‘wasstraat’ is om informatie-uitwisselingen met overheden zodanig te ‘herontwerpen’ dat ze kunnen worden 28 gehonoreerd, dat het achterliggende probleem van de vraagsteller wordt opgelost en dat privacyregels niet worden geschonden. Van buiten naar binnen Op deze manier denkt Zuurmond de informatiehuishouding ‘misschien wel op orde te kunnen krijgen’, maar voor het onderliggende organisatie-inrichtingsprobleem is meer nodig. Daarbij komen de position papers van pas. “Als ik zie waar ik de afgelopen twee jaar tegenaan ben gelopen, dan onderscheid ik zeven onderwerpen waaraan de overheid iets moet doen om het inrichtingsprobleem aan te kunnen pakken.” Voor een goede analyse richt Zuurmond de blik ‘van buiten naar binnen’. Hij nodigde specialisten van buiten de overheid uit om hun licht op die zeven facetten te laten schijnen. Die insteek illustreert gelijk de essentie van de position paper nummer 1. “Het eerste wat namelijk fout gaat bij verbetering van het overheidsfunctioneren is dat we veel te weinig gebruikmaken van de beschikbare maatschappelijke krachten, capaciteit en wijsheid. We definiëren alles als een bedrijfsprobleem en gaan intern navelstaren om dat op te lossen. Terwijl je die maatschappelijke krachten nodig hebt, en je als Binnenlandse Zaken een soort stelselverantwoordelijkheid hebt om ervoor te zorgen dat je in coproductie met actoren in de samenleving nieuwe i-oplossingen kunt maken. Een mooi voorbeeld daarvan is de corona-app. Die heeft de overheid in samenspraak met maatschappelijke partijen, zoals Bits of Freedom, ontwikkeld in een opensourcestrategie. Een prachtig project.” Die arme professional Een tweede paper heeft betrekking op de relatie tussen bur
29 Online Touch Home