Verbeelding Klous A Verbeelding ls alles razendsnel gaat moet je soms juist even stil blijven staan om te reflecteren op wat er precies gebeurt. Niet alleen in je eigen professionele blikveld maar ook wat breder. Dat moment is wat mij betreft nu aangebroken voor AI-wetenschappers. Als een AI-wetenschapper iets vindt van de rol van AI in de samenleving dan gaat dat veelal over ontwikkelingen op microniveau. Hoe veranderen onze banen door AI? Waar mag je AI wel of niet voor gebruiken? Wat zijn de risico’s als AI verkeerde antwoorden geeft? Dat zijn natuurlijk stuk voor stuk belangrijke vragen en inhoudelijke kennis is belangrijk bij het vinden van de juiste antwoorden. Maar op macroniveau – wat is de impact van AI op onze maatschappij – is het juist oorverdovend stil vanuit de AI-wetenschappers. Een positieve uitzondering daarop is collega hoogleraar Max Welling, die al in 2015 in het Financieele Dagblad1 inging op de invloed van AI op de arbeidsmarkt. Ook de ‘rockstar – CEO’s’ van het type Elon Musk laten zich horen, maar die reken ik voor het gemak even niet onder AI-wetenschappers, gezien de andere belangen die daarbij spelen. Sander Klous Hoogleraar Big Data Ecosystems, UVA en partner bij KPMG et is vrijwel zeker dat er op macroniveau grote veranderingen zullen plaatsvinden. Die zullen waarschijnlijk in de nabije toekomst niet langzamer gaan, zelfs als we op microniveau niet precies weten wat de effecten zijn. Denk bijvoorbeeld aan de verandering in de machtsbalans tussen kapitaal en arbeid, waarvan we al decennia de signalen zien. De verdeling van welvaart wordt schever, de macht H Nummer 49, januari 2024 van de vakbonden neemt af en de discussie over het basisinkomen komt steeds weer terug op de agenda. Natuurlijk is daar ook volop aandacht voor vanuit onder meer politici, bankiers en historici. En terecht, want het verleden leert ons dat dergelijke verschuivingen vaak leiden tot onrust, instabiliteit of zelfs revolutie. In dat licht is de afwezigheid van AIwetenschappers in het debat heel bijzonder. Op andere domeinen zou zoiets ondenkbaar zijn. Het is als een discussie over klimaatverandering zonder inbreng van wetenschappers die verstand hebben van oceaanstromingen of als het bestrijden van een wereldwijde epidemie zonder betrokkenheid van medische wetenschappers. eel eerlijk: ik hoor zelf ook tot de zwijgende groep. Ik heb op macroniveau geen idee waar dit heen gaat en hoe het moet worden opgelost. Maar ik weet wel dat we deze discussie niet enkel willen overlaten aan politici, bankiers en historici. We moeten mee leren denken op een abstracter niveau – wat betekent deze ontwikkeling voor onze maatschappij en onze menselijkheid. Een goede wetenschapper kijkt over de grenzen heen van zijn eigen discipline, zeker als die discipline op zijn minst gedeeltelijk verantwoordelijk is voor wat er over die grenzen heen gebeurt. Dat vraagt om verbeeldingskracht en geeft wetenschappers een ongemakkelijk gevoel, maar we hebben die bijdrage nu meer dan ooit nodig. H [1] Flexibel werken en voor ieder een basisinkomen (fd.nl) 63
64 Online Touch Home