Podium onderwijs speelt in onze maatschappij. Volgens bestuurskundige en filosoof Robert van Putten7 waarschuwde in 2021 al in een rapport8 roept de complexiteit, zoals AI dat oplevert, existentieel ongemak op bij beleidsmakers, mede ingegeven door het gevoel dat de ontwikkelingen in de AI-wereld ontzettend snel gaan, het tempo niet bij te houden is en technocratische oplossingen onvoldoende blijken te helpen. Volgens Van Putten is het dan ook noodzakelijk om een bredere dat de burger geen Heb oog voor existentiële vragen die gaan spelen door het toenemende gebruik van AI blik op beleid te ontwikkelen die naast ruimte voor emoties, ook ruimte biedt aan praktische wijsheid (vakmanschap) en vertraging. Kortom, de spiegel die AI ons voorhoudt, vraagt om een bredere en diepere blik op deze materie en de theologie kan de ambtenaar handvatten bieden hiervoor. Een theologische blik Theologie als academische cultuurstudie geeft een ondertiteling van de samenleving, aldus voormalig hoogleraar theologie en Eerste Kamerlid Ruard Ganzevoort. Het vak theologie biedt dus een behulpzame lens om maatschappelijke verschijnselen te duiden. Door het herkennen en erkennen van AI als een verschijnsel dat onze cultuur en maatschappij vorm geeft en daarbij ook te onderscheiden hoe en welke religieuze noties hierbij een rol spelen, ben je als burger en overheidsdienaar in staat een bredere en diepere blik op AI te ontwikkelen. Deze gelaagde visie helpt de politiek en beleidsmakers om AI niet te reduceren tot een beheersbaar, technisch verschijnsel maar geeft een genuanceerder, fundamenteler en multi disciplinair beeld dat helpt om beter richting te geven aan AI. Een belangrijk uitgangspunt voor het ontwikkelen van goed beleid op AI is het mensbeeld dat gebruikt wordt. Door de grotere nadruk op het gebruik van data middels allerlei programma’s rond datagedreven werken ontstaat de verleiding om de mens te zien als de optelsom van haar data. De Nationale ombudsman 66 Jack Esselink verbindt als AI theoloog technologie en theologie dataset is en dat een reductionistisch mensbeeld, aangedreven door big data, uiteindelijk kan leiden tot een grotere kloof en toenemend wantrouwen tussen burger en overheid. Vanuit de theologie kun je hier een ander, meer realistisch mensbeeld tegenover plaatsen door de mens te beschouwen als een gelaagd, complex en relationeel wezen dat in zichzelf waardig is en tegelijkertijd goede en minder goede eigenschappen heeft. Het is een robuust mensbeeld dat ruimte geeft voor hoop en veerkracht in deze sterk veranderende wereld waarin AI steeds met ons leven verknoopt is. Verdieping en verbreding Er is momenteel veel aandacht voor de ethische kant van AI en op de achtergrond wordt ook druk gewerkt om dit in wetgeving, zoals de Europese AI Act, juridisch te verankeren. Echter, het is aan te bevelen om ook oog te hebben voor nieuwe, meer existentiële vragen die op de middel- en langere termijn gaan spelen door het toenemende gebruik van AI. Vragen rond werk, bestaanszekerheid, maar bovenal vragen rondom zingeving gaan een toenemende rol van betekenis spelen. Met name zingeving is een onderwerp waar de theologie al zo’n tweeduizend jaar over nadenkt en behulpzaam in kan zijn. De theologische bril helpt om AI niet alleen te zien als technisch fenomeen met dito ethische uitdagingen, maar vooral ook om oog te hebben voor de diepere vragen die AI oproept en de theologie biedt handvatten en bronnen om dit goed te doordenken. Het theologisch perspectief geeft een verdieping en verbreding aan het fenomeen AI dat recht doet aan de complexiteit hiervan en daarom is het niet meer dan logisch om te zeggen dat AI niet zonder goede theologie kan. Referenties [1] Zie bijvoorbeeld medium.datadriveninvestor.com/elon-musk-max-tegmark-gregbrockman-discuss-ai-safety-with-benjamin-netanyahu-4ac4e66f72d0. [2] Zie www.youtube.com/watch?v=_aEP3Ooxy6g. [3] Interview Volkskrant (16 maart 2023). www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ hoogleraar-computerwetenschappen-vreest-opmars-ai-wilt-u-50-euro-extrabetalen-voor-een-mens-toets-1~b5a92a0d/. [4] Column Thomas Friedman in de New York Times (21 maart 2023). www.nytimes.com/2023/03/21/opinion/artificial-intelligence-chatgpt.html. [5] Zie en.wikipedia.org/wiki/Clarke%27s_three_laws. [6] Zie www.linkedin.com/posts/remcopijpers_iets-meer-dan-een-jaar-ischatgpt-er-nu-activity-7137319707749044224-IsOv?utm_source=share&utm_ medium=member_desktop. [7] Zie www.che.nl/publicaties/het-ongemak-van-complexiteit. [8] Zie www.nationaleombudsman.nl/publicaties/onderzoeken/ 2021021-een-burger-is-geen-dataset.
67 Online Touch Home