I-strategie Rijk: Generieke voorzieningen ‘Generieke meters maken H et onderwerp ‘Optimaliseren generieke voorzieningen’ had bij de verschijning van de I-strategie – zo’n twee jaar terug – een slechte startpositie. Er was al veel bereikt met onder meer de Rijkspas en de Single Sign On-inlog voor iedere ambtenaar en de komst van het lokale overheidsnetwerk de Haagse Ring en nieuwe overheidsdatacenters (ODC’s). Verschillende ICT-voorzieningen waren echter alweer aan vernieuwing toe. Hardnekkig is ook dat departementen de doorontwikkeling van gedeelde ICT niet afwachten, maar soms voor eigen oplossingen kiezen. In plaats van digitale vergaderapplicatie Webex, tijdens de coronacrisis in korte tijd uitgerold, kozen twee ministeries in eerste instantie voor MS Teams. De stroefheid om voorzieningen te delen is twee jaar later nog onveranderd, weet scheidend CIO Rijk Lourens Visser (zie afscheidsinterview pagina 74). “Het is nog altijd een moeizaam proces.” De verklaring hiervoor is algemeen bekend: de eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid van de ministeries. “Ik kan niemand dwingen een applicatie te gebruiken.” Voor de keuze voor MS Teams kan Visser wel een reden bedenken. “MS Teams is natuurlijk mooi geïntegreerd met de Microsoft-omgeving waar de ministeries mee werken. En je betaalt hiervoor in de bestaande licentie, dus waarom zou je het niet gebruiken. Webex is echter de enige vergader-applicatie waarvan de veiligheid op departementaal niveau is gecertificeerd, ook als je de app tussen departementen en organisaties daarbuiten gebruikt. Dat geldt zeker nog niet voor de cloud van Microsoft. Ook de kosten van Webex vind ik meevallen, en het wordt heel veel gebruikt.” Kostenverdeling is portefeuille houder van het thema in de I-strategie Rijk. Het verdelen van de kosten voor de gedeelde ICT over de verschillende ministeries is ook nog eens een jaarlijks terugkomend intensief ritueel. En waar praten we over, wil Visser maar zeggen. De schaal van jaarlijks veertig miljoen euro voor de rijksbrede ICT-voorzieningen is bescheiden tegenover de honderden miljoenen die voor de vernieuwing van de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI), het geheel aan digitale voorzieningen voor burgers en bedrijven, en de grote programma’s zijn weggelegd. “In plaats van een meerjarenplan zijn we bij het Rijk elk jaar bezig met twaalf ministeries en heel veel overleggen om het geld voor het jaar erop weer op te halen.” De CIO Rijk heeft permanent twee fte op deze kostenverdeling zitten, om de klus elk jaar tot een goed einde te brengen. Een bescheiden succes is de oprichting van de ‘portfolio board’ met CIO’s van grote ministeries en dienstverlener SSC-ICT, om toch nog enigszins vooruit te kunnen kijken naar mogelijke toekomstige voorzieningen en het upgraden of uitfaseren van bestaande toepassingen. “Zo werkt het immers met ICT”, zegt Visser. Verleiding Visser moet werken langs ‘de as der verleiding’, zoals hij het uitdrukt, en heeft geen mandaat om ministeries te verplichten een voorziening te Rijksbreed zoveel mogelijk ICT-voorzieningen delen levert schaalvoordelen, kostenbesparingen, duurzaamheidswinst en een hoger kwaliteitsen veiligheidsniveau op. Maar we zien nog veel beren op de weg. “Het blijft een moeizaam proces, ik kan niemand dwingen een applicatie te gebruiken”, stelt Lourens Visser. De CIO Rijk Door Pieter van den Brand Beeld Ramon Grievink | Bureau OMA 70
71 Online Touch Home