De dwangbuis van de executieve functies... en de talenten van conceptueel denkers. tekst: GertrudIe boersen en sJAn VerHoeVen beeld: GertrudIe boersen We worden van jongs af aan langs de meetlat gelegd. dat varieert van de groei als baby, onze leessnelheid op de basisschool tot onze body mass Index. de laatste jaren worden conceptueel denkers steeds meer in het harnas van de 'executieve functies' gehesen. een harnas omdat zij niet voldoen aan de norm, geen gemiddelde score hebben. Het punt is alleen dat er geen gemiddeld mens bestaat. Ieder mens wijkt wel ergens af van ‘de norm’ en mensen met Ad(H)d en/of dyslexie en andere conceptuele denkers al helemaal. N eurodiversiteit in het gedrang executieve functies (eF’s) zijn functies van de hersenen die we bij het leren gebruiken, in complexere situaties inzetten en die ons gedrag sturen zodat we in feite ‘succesvol’ kunnen functioneren. Het gaat dan om vaardigheden zoals rationele beslissingen nemen, impulsen onder controle houden en kunnen focussen op wat belangrijk is. toch is dit wat ons betreft het zoveelste lijstje dat geschreven is op en door lijn- of taaldenkers en waarbij de diversiteit tussen mensen ook op dít vlak wordt genegeerd. de strijd voor de acceptatie van neurodiversiteit heeft daarmee weer een nieuw obstakel: het moeten voldoen aan ‘goed werkende’ executieve functies! Hoe vaak wij in onze praktijk niet de vraag krijgen of wij die functies in een training kunnen verbeteren? nee! dat hóeft namelijk niet! eigen manier van leren en denken Verminderde executieve functies worden vaak in verband gebracht met labels als Ad(H)d, dyslexie, autisme, hoogbegaafdheid, kortom met conceptuI&W mAGAZIne nr 3 - 2023 eel denkers. behalve dat deze labels nog vaak als stoornis worden gezien, is de focus op de daarmee samengaande 'haperende' eF’s weer een nieuwe manier om conceptueel denkers erop te wijzen dat er iets mis is met hen. Wat dus niet het geval is. conceptueel denkers hebben hun eigen manier van denken en leren. dat gaat gepaard met kwaliteiten - zie het lijstje op pagina 31. Wanneer zij dingen op hun eigen manier kunnen en mogen doen, wanneer zij zich minder aanpassen aan hoe het zogenaamd moet, dan komt het vaak met die zogeheten executieve functies ook wel goed. Het gaat alleen niet op de voorgeschreven manier. de mythe van het slechte werkgeheugen Wat je vaak hoort, is dat het werkgeheugen (een eF) van mensen met bijvoorbeeld Ad(H)d of dyslexie niet goed zou zijn. Als je werkgeheugen definieert als het kunnen onthouden van rijtjes losstaande woorden of termen, dan hebben conceptuele denkers daar inderdaad veel moeite mee. Zet je diezelfde woorden echter in een context van bijvoorbeeld bepaalde situaties, een interessant onderwerp of een uitdagend en concreet doel, dan is het leren 29
30 Online Touch Home