DECENTR ALIS ATI ES ‘HET LAATSTE WAT WE WILLEN, IS GEMEENTEN KNECHTEN TOPAMBTENAAR PETER PENNEKAMP OVER TOEZICHT OP DE DRIE DECENTRALISATIES Sinds dit jaar zijn gemeenten zelf verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en de zorg aan langdurig zieken en ouderen. Maar wie zorgt er voor goed toezicht op die voormalige rijkstaken? De Inspectieraad, overkoepelend orgaan van de vijf toezichthoudende instanties, vroeg topambtenaar Peter Pennekamp om een visie. ‘Ga niet alleen of met de regio het wiel opnieuw uitvinden.’ Tekst: Floor van Dijck, journalist P er 1 januari 2015 is de grote decentralisatieoperatie van start gegaan. De jeugdzorg, werk en inkomen, en de zorg aan langdurig zieken en ouderen werd door het Rijk overgedragen aan gemeenten. Dat betekent niet alleen een grote verandering voor de betrokken werkvelden, maar ook voor het toezicht daarop. En dat toezicht, tja, dat lijkt in het lokale bestuur vooralsnog een ondergeschoven kindje. Hoe moet dat straks worden vormgegeven? Peter Pennekamp, voorheen directeurgeneraal bij VWS en inspecteur-generaal bij SZW en nu adviseur in rijksdienst en lid van de topmanagementgroep van de overheid, onderzocht de wensen en angsten van de betrokken partijen en formuleerde een visie waarin alle partijen zich wonderwel globaal kunnen vinden. Gemeenten moeten het toezicht op het eigen beleid zélf gaan organiseren. De overheidsinspecties houden alleen nog toezicht op instanties als de wet dat expliciet voorschrijft, in het geval van de jeugdzorg bijvoorbeeld op de instellingen. 24 Hoe is deze visie tot stand gekomen? Met collega Jan van Dommelen van Sociale Zaken en partners vanuit Binnenlandse Zaken zijn we in gesprek gegaan met gemeenten, patiëntenorganisaties, betrokkenen, inspectiediensten en de VNG. Kortom, met alle partijen die te maken hebben met de decentralisaties in lijkheid. Deze visie gaat er met name om hoe het Rijk zich daarin moet opstellen. Dat gaat om toezicht op de uitvoeringspraktijk in den brede, niet op individuele gemeenten. Het idee is dat er interdisciplinaire teams komen onder eindverantwoordelijkheid van de voorzitter van de stuurgroep Toezicht Sociaal Domein. ‘ PR het sociale domein. In het begin zat iedereen op de kast – ‘Is dat toezicht wel nodig?’, zo hoorde je vaak – maar we hebben de partijen weten te verenigen door op inhoud te sturen. Onze visie is nog niet heel concreet, maar wel een goed vertrekpunt. Wat betekent die visie concreet voor gemeenten? Het laatste wat we willen, is gemeenten knechten. Gemeenten maken nu juist hun eigen keuzes, dat is hun verantwoordeHoe kunnen de gemeenten zelf het toezicht het beste organiseren? Deze decentralisaties draaien om meer dan alleen geld uitkeren, er moet ook gemeentelijk verantwoording worden afgelegd. Het is daarom zaak om vooraf heel scherp te formuleren wat je doelen zijn. Denk vóór het sluiten van de contracten al na over informatieterugkoppeling: hoe moeten de contractanten rapporteren en welke informatie heb je nodig om hun prestaties goed te kunnen monitoren? Binnen gemeenten is de
25 Online Touch Home