SE R VICE PU NTE N VAN BOEKENBANK TOT DE NIEUWE FUNCTIE VAN DE BIBLIOTHEEK Voorbij de tijd dat bibliotheken vanwege gestaag dalende aantallen uitleningen werden opgeheven. Nu veel gemeenten moeten snijden in hun dienstverlening, biedt de bibliotheek een laagdrempelig alternatief. ‘Gemeenten kunnen nog veel beter gebruikmaken van de daar aanwezige kennis en kunde.’ Tekst: Martin Hendriksma, journalist Beeld: Shutterstck T N M trok een streep door het plan. ‘Mensen komen niet meer alleen om boeken te lenen’, zei hij tegen NRC Handelsblad. ‘Het is meer en meer een ontmoetingsplek geworden en een plek waar mensen op allerlei manieren informatie tot zich nemen, digitaal en op papier.’ Behalve negen volwaardige vestigingen krijgt de Rotterdamse bibliotheek straks vijftien zogenaamde ‘servicepunten’. Niet zozeer het boek staat hier centraal, maar de behoefte van de buurt. In wijken met veel laaggeletterden en een heersend gebrek aan computervaardigheid worden door 32 ONTLEZING De bibliotheek loopt als een rode draad door Varkevissers leven. Als middelbare scholier leende hij er zijn favoriete thrillers en natuur-wetenschappelijke boeken. In de jaren negentig was hij een aantal bestuurslid van de Zeister bibliotheek. De ontlezing speelde al, toen. Dalende bezoekcijfers werden vergeefs bestreden met de verhuur van videobanden en de fonotheek. Later volgden computers waar je voor een gulden een kwartiertje mocht internetten. De opmaat tot de nationale kennisbank die de openbare bibliowintig vestigingen van de Rotterdamse bibliotheek moesten van de gemeente op korte termijn sluiten. Van 26 filialen dreigde de Maasstad dit voorjaar terug te gaan naar zes, passend in de landelijke ontwikkeling waarbij het aantal bibliotheken tussen 2012 en 2015 met bijna driehonderd daalde van 1.073 tot 802. Wie leent er immers, afgezien van middelbare scholieren voor hun lijst, tegenwoordig nog een papieren boek? De nieuw aangetreden Rotterdamse bibliotheekdirecteur, Theo Kemperman, de bibliotheek speciale lees- en pc-cursussen aangeboden, om zo de digitale kloof tussen burgers te helpen slechten. Bibliotheken in andere gemeenten helpen ondernemers op weg, organiseren met het UWV speed dates tussen werkgevers en werkzoekenden of stimuleren de zelfredzaamheid van burgers in het sociale domein. ‘De nieuwe bibliotheek, zo vat de Zeister wethouder ict en onderwijs Johan Varkevisser het krachtig samen, ‘is een sociaal warenhuis. En gemeenten kunnen nog veel meer gebruikmaken van de daar aanwezige kennis en kunde.’ theek nu is. Het totale aanbod van alle bibliotheken is digitaal te raadplegen. Met een paar drukken op de knop kun je elk gewenst boek uit elke denkbare bibliotheek in de buurt laten afleveren. Maar dat gaat Varkevisser, lid van de VNG-commissie Dienstverlening en Informatiebeleid, nog lang niet ver genoeg. Nu veel gemeenten moeten bezuinigen en er nieuwe taken in het sociale domein hebben bijgekregen, kan een bibliotheek nuttig bijspringen. ‘Vergelijk het aantal mensen dat een gemeentehuis binnenstapt eens met het dagelijkse aantal bezoekers van een bibliotheek’, zegt Varkevisser. ´Die laatste groep is hier in Zeist veel groter.´ Wanneer je als gemeente je burgers goed wil bedienen, wil hij maar zeggen, kun je bijna niet om de bibliotheek heen. Bovendien: ‘Bij een gemeentelijk loket kan een burger met een specifieke vraag over bijvoorbeeld schuldhulpverlening of een ander gevoelig onderwerp zich makkelijk door anderen bekeken voelen. Maar in een bibliotheek is dat niet aan de hand. Dat is een neutrale ruimte. Daar komt iedereen om allerhande kwesties uit te zoeken. En als je het niet kunt vinden, helpt het personeel je graag een handje.’ ALGEMENE ZAKEN Wat mogen gemeenten bij de ondersteuning van burgers wel en niet van bibliotheken verlangen? ‘Ik vind dat je je als bibliotheek moet beperken tot
33 Online Touch Home