T NIET (MEER) zoveel mogelijk digitaal, wanneer willen we meteen face-to-face contact en waarom? En wat vraagt dat van onze medewerkers? Te vaak wordt de mogelijkheid van digitalisering leidend voor wat overheden doen. Het kan digitaal, dus dat doen we ook. Maar waarom? Welk beeld hebben organisaties van de toekomst? Niet omdat het kan, maar omdat zij er een visie op hebben. De ambtenaar als gesprekpartner Nee, dat is niet de ‘ambtenaar 2.0’. Die doet wat hij altijd al deed, maar dan digitaal. De effectieve ambtenaar in de toekomst is iemand die goed en makkelijk kan communiceren, die zicht heeft op de effecten van zijn handelen bij de ander en iemand die weet hoe hij dingen gedaan kan krijgen. Zeker, hij weet waar hij het over heeft, maar veel van wat hij weet, weet de burger inmiddels ook. Het gaat om de manier waarop. Dat leidt tot een heel andere set van competenties, een hele andere beoordeling. ‘Hire for character, train for skills’. (Vak)opleiding wordt minder belangrijk dan je persoonlijke eigenschappen. PEOPLE MANAGEMENT Wat is vanuit dat perspectief eigenlijk de visie op personeelsbeleid en arbeidsverhoudingen? People management zal belangrijk worden als ondersteunende discipline. Niet om te bepalen of de regeltjes correct worden uitgevoerd ( dat is HRM-oude stijl) maar om te beoordelen of iemand past binnen de organisatie. Hoe tegenstrijdig het ook mag klinken: hoe meer digitalisering, des te belangrijker de factor mens. Het kan een goede keuze zijn de telefoon gelijk maar door een echt mens te laten opnemen. Dat kan allemaal ook digitaal natuurlijk, maar denk eens na of je dat wel wilt. Wat doen we met de anderen? Ook binnen de overheid gaan banen verdwijnen door digitalisering. Hoe gaan we om met de medewerkers die het betreft? Vaak hullen we ons in stilzwijgen en hopen dat het probleem zichzelf oplost. Maar we werken steeds langer door en de ontwikkelingen gaan ook steeds sneller. Voor veel medewerkers is dat een zorg: is mijn baan er in de toekomst nog wel? Helaas ontbreekt het op dit vraagstuk op grote schaal aan een duidelijke visie van de overheid als werkgever. Op zijn best zijn er (vaak vanuit ICTgestuurde) onderzoeken naar de effecten van digitalisering op de werkprocessen. Daarmee is de vraag niet beantwoord wat dat betekent voor medewerkers en hoe de overheid hier als werkgever mee om wil gaan. MORAAL VAN HET VERHAAL In ons vorige nummer hebben we aandacht besteed aan de integriteits- en morele aspecten van digitalisering. De visie op dat vraagstuk hangt nauw samen met de voorgaande vragen. Het gaat om meer dan privacy. Het gaat vooral om de vraag wat we moreel verantwoord gedrag vinden, óók op het gebied van digitalisering. Ook dat vraagt iets van onze medewerkers, meer in elk geval dan de iconische uitspraak: ‘sorry, computer says NO’. NIEUWE TIJDEN, NIEUWE VISIE. Het wordt tijd dat overheidsorganisaties een heldere visie formuleren op de effecten van de digitalisering voor hun functioneren en hun personeelsbestand. De grondslag daarvan is de vraag wat je als gemeente wilt zijn. Ten overvloede misschien, maar dat is geen vraag die de afdeling informatiebeleid kan beantwoorden. Het is een vraagstuk waar directieteams en colleges mee aan de slag moeten en graag: met de betrokkenheid van medewerkers. Die doen tenslotte het werk. Zij kennen de dilemma’s. Zo organiseer je meteen betrokkenheid en draagvlak. Geen visie is ook goed. Iedereen heeft recht op zijn eigen ongeluk. In dat soort gevallen dicteren de omstandigheden wat er gaat gebeuren. Het toekomstig gemeentehuis is dan misschien wel een hele grote serverruimte. Er omheen functioneren prettige behulpzame mensen, in de wijken en op locatie, die mij op begrijpelijke wijze helpen. Want taken kun je zonder probleem door systemen laten uitvoeren, als je de uitzondering maar als uitzondering behandeld. Dat levert veel geld en goodwill op. Het is maar waar je naar toe wilt.
12 Online Touch Home