E X PE R IME NTE R E N GEMEENTEN ZOEKEN EXPERIMENTEERRUIMTE ALS IETS IN ANDERE LANDEN KAN, WAAROM HIER DAN NIET? We zitten volop in de informatiesamenleving, maar toch lijkt de overheid nog niet altijd mee te kunnen of te willen komen. Neem het tellen van de stemmen bij de afgelopen verkiezingen voor de Tweede Kamer. Dat gebeurde handmatig, in verband met digitale systemen die mogelijk te hacken waren. Hebben wij hier met technologische vraagstukken te maken of met iets dat van doen heeft met de Nederlandse cultuur? Hoe gaan andere landen daar mee om, zoals Estland of België? En in hoeverre lost experimenteerruimte voor gemeenten iets op? Tekst: Jorinde ter Mors, directeur Dienstverlening gemeente Utrecht en Larissa Zegveld, redacteur inGovernment nformatiesamenleving en participatiesamenleving. Het zijn twee dingen die in elkaars verlengde liggen. De overheid wil dat burgers zaken zoveel mogelijk en steeds vaker zelf oppakken. Maar om als burger zelf goed die zaken te kunnen organiseren, heb je bepaalde informatie nodig. Onder meer vanuit gemeenten. Dat maakt dat gemeenten vanuit de informatiehoek hard bezig zijn om te zorgen dat die burgers ook daadwerkelijk kunnen participeren. De vraag is of dat altijd juist gebeurt. Wordt er vanuit de overheid niet te veel vanuit de technologie gedacht? I ANGSTREFLEX In verband met mogelijke kwetsbaarheden van het gebruik van Ondersteunende Software Verkiezingen (OSV) was bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen het papieren proces leidend en gebeurde het tellen van de stemmen handmatig. Maar is niet iedere software kwetsbaar en te hacken? Wat in ieder geval opviel is dat de overheid andermaal in een angstreflex schoot en niet één of twee stappen naar achteren zette, maar misschien wel 24 drie. Er lijkt een patroon te zijn in de reactie van de overheid. Iedere keer als er iets onverwachts gebeurt, en als je iets ontwikkelt is er áltijd een periode dat er iets onverwachts gebeurt, dan loopt de overheid naar achteren. Zij zegt niet: natuurlijk willen wij de stap naar voren maken en dus betekent dat dat wij oplossingen moeten vinden voor de onverwachte problemen die zich onderweg VOORBEELDEN De Nederlandse overheid staat op al dit soort punten nog steeds met beide benen in de analoge wereld. Zij kent nog steeds dezelfde processen als vijftig jaar geleden, met dit verschil dat vandaag de dag er een digitaal schilletje omheen is gebouwd. Dat het ook anders kan, wordt bewezen in landen als Estland, Portugal of België. In Estland bijvoorG L AL voordoen. Nee, zij maakt een stap naar achteren. Wat dat betreft valt er bijvoorbeeld te leren van banken. Die zetten vol in op contactloos betalen, ook al weten zij dat hun systemen te hacken zijn. Maar in plaats van terug te gaan naar contante betalingen, bedenken banken onderweg wél oplossingen. beeld weet de overheid dat hun systemen te hacken zijn en dat er dingen fout kunnen gaan, maar dat is ingecalculeerd. De Estse overheid geeft zichzelf de ruimte om dat soort digitale stappen te maken. Zo vindt in Estland het verkiezingsproces wel digitaal plaats. Burgers kunnen online stemmen, zelfs tot
25 Online Touch Home