monumenten De jonge van Nieuwegein ‘Saai’, ‘voorspelbaar’ en ‘weinig verheffend’ zijn veelgebruikte termen over de woningbouw in de jaren zeventig en tachtig. Maar is dat wel zo? De woningbouw uit die jaren is een grote tegenbeweging op de wederopbouwperiode en de modernistische stedenbouw. Dit zien we terug in de architectuur en stedenbouw in Nieuwegein. Het modernisme van de jaren ‘60 In Jutphaas staan grote flatgebouwen, zoals aan het Van Herwijnenplantsoen en Wenckebachplantsoen. Deze flatgebouwen zijn onderdeel van de modernistische stedenbouw uit de jaren zestig. De modernistische stedenbouw heeft een open verkaveling: de gebouwen staan los in een parkachtige omgeving en er is stempelwerking toegepast. Dit houdt in dat dezelfde gebouwen in patronen ten opzichte van elkaar staan. Omdat de gebouwen op precies dezelfde manier en met dezelfde materialen gebouwd zijn, kon er snel en massaal gebouwd worden, wat nodig was vanwege de woningnood. Foto’s: gemeente Nieuwegein Terug naar de menselijke maat in de jaren ’70 en ’80 In 1971 fuseerden de gemeentes Jutphaas en Vreeswijk tot de gemeente Nieuwegein en werd Nieuwegein aangewezen als groeikern om de groei van Utrecht op te kunnen vangen. De architecten in de jaren zeventig en tachtig hadden andere idealen: de strak vormgegeven modernistische stad werd vervangen door kleinschalige bebouwing met een dorps karakter en georganiseerd rond woonerven. De architecten ontworpen vaak in de structuralistische stijl. Het structuralisme is een reactie op de voorgaande bouwstijlen: het traditionalisme, brutalisme en Nieuwe Bouwen, samen ook wel de Nieuwe Zakelijkheid of functionalisme genoemd. Architecten vonden de gebouwen van de Nieuwe Zakelijkheid te eenvormig, grootschalig en anoniem. In het structuralisme komt er meer aandacht voor de maatschappelijke effecten van ontwerpen en de menselijke maat/schaal (meer bouwen voor de mens als individu met een sociaal netwerk). Deze menselijke maat werd vaak gerealiseerd door een herhaling van aan elkaar gekoppelde woningen of woonerven. 33
34 Online Touch Home