logistiek en vastgoed zijn de gevolgen groot. Zo zullen de volumes van de logistieke stromen stijgen. Onder andere door de hoeveelheid ingredienten die gebruikt worden bij de productie van kweekvlees. Dit zal echter geen probleem zijn voor de efficiënte Nederlandse logistieke sector.” Cold storage Een groot deel van de agro food producten is bederfelijk indien deze niet op een juiste wijze worden (voor)behandeld. Cold storage faciliteiten zijn dan ook uiterst belangrijk voor Nederland als wij onze positie als nummer 1 agro food land willen behouden. Aan het vastgoed worden specifieke eisen gesteld volgens Tom Horstink, als adviseur actief voor bedrijven in de industrie en logistieke sector. Niet alleen temperatuurbeheersing speelt een rol, maar ook een juiste behandeling van de producten, inclusief hanteren, schoonmaken, sorteren, conserveren en adequaat verpakken zijn van cruciaal belang. Dit geldt zowel voor voedingsmiddelen maar zeker ook voor medicijnen en vaccins. Nederland behoort tot een belangrijke aanbieder van hoogwaardige logistieke ruimte en operaties voor cold storage. Cold storage is vaak aanwezig bij de havengebieden of bij de (tussen)verwerkers van de producten. Zelden nabij de eind consument. De investeringen in het vastgoed zijn fors, vergen een langere aanlooptijd en veelal is sprake van een hoge mate van automatisering en silo(hoog) bouw. Ten aanzien van geschikte vestigingslocaties voor specifiek cold storage ontstaat wel schaarste. Hier is in de planvorming van nieuwe locaties niet altijd in voorzien en als dit wel het geval is, wordt de ruimte geclaimd voor de ontwikkeling van generiek logistiek vastgoed voor bijvoorbeeld reguliere consumenten goederen. Dit wordt mede veroorzaakt door de enorme toevloed aan kapitaal waardoor standaard logistiek vastgoed een gewild beleggingsproduct is en verkozen wordt boven het blijven gebruiken van verouderde logistieke panden waar de operatie wellicht iets minder efficiënt en duurzaam is. Ook wakkert de verdere toename van e-commerce (online shop gedrag van consumenten) de vraag naar logistiek vastgoed en pakket verdeel hubs aan. Horstink: “De overheid moet de regie nemen door in overleg met de branche plekken aan te wijzen / te reserveren voor de toekomstige realisatie van vastgoed ten behoeve van de cold chain. Gebeurt dat niet, dan verdwijnt op termijn een deel van deze hoogwaardige bedrijvigheid mogelijk naar omliggende landen.” Groei e-commerce in food Nam de toename van e-commerce toch al toe, dankzij COVID-19 heeft het echt een vlucht genomen. Meer dan ooit worden online producten besteld. Niet alleen kleiding, reizen, witgoed en elektronica, ook agro food ontsnapt niet aan deze trend. Nu is slechts 6% van de online aankopen FOOD Locaties 2020/2021 - 11 Remco Buurman Martijn Lammers voedselgerelateerd. Naar verwachten stijgt dit naar 54% in 2024! Wat betekent dit voor logistiek Nederland? Stan de Caluwe, Senior Manager Supply Chain Solutions bij NDL: “We zien bij veel consumentengoederen dat de fabrikant rechtstreeks naar de consument gaat, onder invloed van de mogelijkheden die online verkoop bieden. En dat geldt niet alleen voor kleding en elektronica. Ook in de voedselindustrie verkopen steeds meer bedrijven rechtstreeks aan Europese consumenten, al gebeurt dat meer via platforms en online supermarkten dan via de eigen website. Dit betekent in de praktijk dat voedselproducten meer gaan leveren aan de distributiecentra van deze online spelers (dark stores). Ook zien we dat er merken zijn die via hun eigen webshop verkopen en zelf de fulfilment doen of dit uitbesteden aan een logistiek dienstverlener. Dan gaat het bijvoorbeeld om superfoods, vegan foods of andere uitzonderlijk, houdbare producten waar consumenten doelbewust naar op zoek gaan online. Onlangs sprak ik op een online evenement voor Canadese food bedrijven die mogelijkheden zien door het handelsverdrag CETA en de online groei. De grote opkomst en de vele vragen over de Tom Horstink Stan de Caluwe mogelijkheden om de traditionele supermarkten te omzeilen lieten zien dat de markt voor food in Europa aan het veranderen is. Bij NDL zien we ook dit jaar weer meer food projecten, vooral gedreven door e-commerce mogelijkheden. “De toename van Agri food e-commerce heeft ook een grote invloed op het logistiek vastgoed. Ouder logistiek vastgoed is niet ingericht voor e-commerce activiteiten. Er is veel ruimte voor nodig om consumenten zendingen klaar te maken; vaak gebeurt dat op de vloer of op een mezzanine. Afhankelijk van het product worden er ook eisen gesteld aan de temperatuur, luchtvochtigheid en netheid van de faciliteit. Ook zien we steeds vaker biologische en organische producten; daarvoor worden speciale certificeringen gevraagd aan logistiek dienstverleners, zoals SKAL. De grootste ruimtevrager voor logistiek vastgoed zijn echter de ‘online grocers’, van nationale spelers zoals in Nederland Albert Heijn, Jumbo en Picnic. Zij openen in rap tempo de een na de andere ‘dark store’. ¢
12 Online Touch Home