Havenlocaties voor circulaire en distributieconcepten Illustraties uit de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag Bart Kuipers, Erasmus UPT Havenlocaties bevatten waterge- en -verbonden bedrijventerreinen De vele binnenhavens die jaarlijks in ‘Havenlocaties Nederland’ worden besproken bestaan in feite uit watergebonden bedrijventerreinen. Een watergebonden bedrijventerrein is een terrein aan een vaarweg met een kade om goederen te laden of te lossen in of uit een binnenvaartschip. Deze overslag kan met een vaste of mobiele overslaginstallatie op de kade plaatsvinden of met een kraan op het schip. Op een watergebonden bedrijventerrein zijn watergebonden bedrijven gevestigd. Een watergebonden bedrijf gebruikt de binnenvaart voor het vervoer van grondstoffen, halfproducten of eindproducten. Er zijn enkele bedrijven die al hun goederen laten aan- en afvoeren over water maar de meeste bedrijven voeren hun grondstoffen aan over water en verspreiden de verwerkte producten vervolgens met behulp van wegtransport – denk aan een betoncentrale. Een dergelijk bedrijf is voor 50% watergebonden. Wij noemen een bedrijf watergebonden als tenminste 20% van de gecombineerde aan- en afvoer via de binnenvaart wordt vervoerd. Naast watergebonden zijn er ook waterverbonden bedrijven op bedrijventerreinen aan te wijzen. Dit zijn bedrijven die afhankelijk zijn van de binnenvaart zonder dat deze bedrijven aan water zijn gevestigd. Een ander Tabel 1. Typering van bedrijventerreinen naar mate van waterge-/-verbondenheid Hoeveelheid goederen via binnenvaart Meer dan 50 % Tussen 25 en 50% Minder dan 25% bedrijf verzorgt voor het waterverbonden bedrijf de overslag; denk aan een containerterminal die voor een distributiecentrum dat op het bedrijventerrein is gevestigd containers over slaat. In tabel 1 karakteriseren wij bedrijventerreinen naar de mate van waterge-/-verbondenheid. Watergebonden bedrijventerreinen steeds minder watergebonden De mate van waterge- en -verbondenheid is in de loop van de jaren afgenomen bij veel bedrijventerreinen. Een groot deel van dergelijke bedrijventerreinen is steeds minder als echte havenlocatie te karakteriseren. Traditioneel kenden deze terreinen veel bouwbedrijvigheid of verwerkende industrie. Denk bijvoorbeeld aan een bedrijventerrein als Binckhorst in Den Haag dat in de jaren zestig een industriële locatie was met actief gebruik van de binnenhavens. Het terrein is nu opvallend doordat er innovatieve, creatieve en culturele bedrijvigheid is gevestigd, zoals in de Caballero Fabriek. M.J. De Groot Zandhandel: voorbeeld van watergebonden bedrijvigheid Typering van het bedrijventerrein Sterk waterge-/-verbonden Gemiddeld waterge-/-verbonden Gering waterge-/-verbonden Eén binnenhavenarm in Binckhorst is inmiddels jachthaven geworden en kan niet meer worden benut door de binnenvaart. Veel traditioneel watergebonden bedrijven zijn overgestapt naar het wegvervoer vanwege logistieke redenen en hebben hun overslagfaciliteiten ontmanteld. Andere watergebonden bedrijven zijn verhuisd naar grotere terreinen zoals op een distripark in de Rotterdamse haven en veel industrie is verdwenen door algemene processen van de-industrialisatie. Dit betekent dat de vraag naar watergebonden terreinen is afgenomen. Tegelijkertijd hebben veel gemeenten ook allerlei andere activiteiten op traditioneel watergebonden bedrijventerreinen toegelaten zoals detailhandel. Op bedrijventerrein Binckhorst is geen ruimte beschikbaar en is geen toekomst voorzien met een traditioneel watergebonden karakter. In de toekomst kan echter de vraag naar watergebonden bedrijventerreinen weer toenemen door twee belangrijke nieuwe uitdagingen. De eerste uitdaging is de circulaire economie – met als zwaartepunten bouwlogistiek, recycling en overslagstations voor afval. De tweede uitdaging is de behoefte aan nieuwe vormen van innovatieve stedelijke distributie met inschakeling van de binnenvaart. Is er ruimte beschikbaar op de bestaande bedrijventerreinen voor deze vernieuwende uitdagingen? Inventarisatie in Metropoolregio Rotterdam-Den Haag In opdracht van de Metropoolregio RotterdamDen Haag (MRDH) zijn 39 watergebonden bedrijventerreinen in de Metropoolregio door ons1 onderzocht. Daarbij is gekeken naar: 1. de mate waarin zij waterge- dan wel -verbonden zijn; 2. wat de dominante activiteiten zijn die gebruik 56 - Havenlocaties 2019
57 Online Touch Home