landschap, milieu en natuur. Ook mobiliteits- en congestie-effecten, en wat dit betekent voor gemeentelijke grondopbrengsten, moeten in kaart worden gebracht. Ook het belang van logistiek voor de moderne maakindustrie en de hogere opleidingseisen in moderne distributiecentra moeten goed in de afwegingen worden meegenomen. (Post-) Coronacrisis Recentelijk heeft Buck Consultants International een survey uitgevoerd onder de belangrijkste logistiek vastgoedontwikkelaars en -beleggers in Nederland (april 2020). Ondanks dat niemand kan voorspellen hoe de economie zich zal herstellen van de coronacrisis en de toekomst onzeker is, geven de resultaten van dit onderzoek alvast enig inzicht in de verwachte gevolgen op de logistieke vastgoedmarkt en de ontwikkeling van XXL-dc’s. Het zal niemand verbazen dat de Nederlandse logistieke vastgoedmarkt naar verwachting een duidelijke stap terug moet doen ten opzichte van het hoge opnamevolume in 2019 (3,1 miljoen m2). De geënquêteerde marktpartijen geven aan dat voor dit jaar een afname van 28% wordt verwacht als de situatie in augustus normaliseert. Wordt dat pas begin volgend jaar dan zakt het opnamevolume naar 1,9 miljoen m2 , wat een forse afname is van bijna 40%. De verwachtingen voor de komende 30 maanden zijn over het algemeen positief. Een derde van de bedrijven verwacht dat de huidige huurders/klanten méér ruimte nodig zal hebben, pakweg de helft van de huurders blijft gelijke bedrijfsruimte houden zoals nu en bij twintig procent van de huurders is afname van de benodigde ruimte tussen de 10% en 25% te verwachten. Geschat wordt dat de bruto aanvangsrendementen op logistiek vastgoed in logistieke topregio’s bescheiden toenemen met 25-30% basispunten t.o.v. het gemiddelde niveau van 4,25% begin dit jaar. De verwachting is dan ook dat logistiek vastgoed een gewilde beleggingscategorie blijft. Alhoewel de drijvende krachten achter XXL-dc’s nog steeds van kracht zijn voorziet Buck Consultants International een krimp in de groei van de XXL-dc’s. Zoals aangegeven was vorig jaar een topjaar met 19 nieuw geopende XXL-dc’s en 12 aankondigingen. De helft van de leidende logistiek vastgoedpartijen verwacht dit en volgend jaar een krimp van 10-25% in deze deelmarkt, één-derde voorziet een stabiel aantal of in 2021 licht groeiend aantal megadistributiecentra; de andere bedrijven verwachten een krimp op de XXL-markt van meer dan 25%. De conclusie is dat ook in het post corona tijdperk een blijvende groei te verwachten is van het aantal grotere distributiecentra in Nederland, alleen in een iets lager tempo. Gezien de verwachte forse klap voor de economie kan het zo zijn dat logistiek één van de weinige sectoren is waar nog een substantieel aantal nieuwe vestigingen te verwachten is de komende jaren. Het faciliteren van nieuwe XXL-dc’s blijft volgens ons hiermee belangrijk voor de economische herstart van ons land in het post corona tijdperk. ‹‹ Bron figuren: Buck Consultants International, 2020 XXL-DC’sin Nederland 2013-2019 Logistiekvastgoed 2020 - 77
78 Online Touch Home