12 JOOP VAN VLIET IS WANDELEND ARCHIEF ‘DE OORLOG WAS DICHTBIJ EN VERAF’ Verhalenverzamelaar Joop van Vliet was negen toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Tijdens een fietstocht op de tandem met burgemeester Laurens de Graaf haalt hij herinneringen op. Een fietstochtje op de (roodwit-blauwe) burgemeesterstandem hoort bij de Lopikse folklore. Joop van Vliet (88) vindt het prima. Hij trapt jaarlijks nog zo’n 4.000 kilometer weg met zijn sportieve echtgenote. De Lopikerwaard is hun domein in weer en wind. Het stukje van het gemeentehuis naar zijn woning aan de Lopikerweg-Oost is dan ook Van Vliet is ook een veelvoorkomende naam. De verhalenverzamelaar is geboren en getogen in Lopik. Hij kent elke steen in zijn dorp. Een jongen uit de polder die 9 jaar oud was toen de Tweede Wereldoorlog met beschietingen van laag vliegende Stuka’s uitbrak. “De oorlog was soms dichtbij en vaak veraf. De drie neergestorte bommenwerpers in Benschop en de brandende Halifax in de Lek waren gebeurtenissen die grote indruk maakten. Je hoorde vaak pas dagen later wat er was voorgevallen. Mijn Monument ‘Een monument blijft altijd zichtbaar voor de jeugd. Daarmee geef je de geschiedenis door’ een peulenschil voor de voormalige boekhouder van de coöperatie. Wandelend oorlogsarchief Een ‘wandelend oorlogsarchief’ is wellicht de beste omschrijving van deze bescheiden man, die kan putten uit een feilloos geheugen. De Lopiker kent veel oudere streekgenoten bij naam en bijnaam, ook al wordt de groep bekenden steeds kleiner. “Bijnamen zijn belangrijk met al die families Hoogendoorn, Schep en Verweij in een straal van een paar kilometer. Anders raak je het spoor bijster”, vertelt hij in de knusse huiskamer in aanwezigheid van burgemeester Laurens de Graaf en projectleidster van 75 Jaar Vrijheid, Miriam Boere. vader beschikte niet over communicatiemiddelen. Er was geen telefoon, televisie of radio. Eigenlijk ben ik pas na de oorlog meer te weten gekomen over de vliegtuigcrashes in deze omgeving en heb ik met verwanten uit Canada gesproken over hun martelende onzekerheid. Zij wisten niet wat, waar en hoe iets gebeurd was en zaten vol vragen. We zijn hartelijk ontvangen in Canada en hebben veel gegevens uitgewisseld. Ik was hun bron in het voor hen totaal onbekende Lopik. Aan de andere kant wilde ik graag van de nabestaanden weten wie de mannen waren, die zich opofferden voor onze bevrijding. Het heeft tot veel vriendschappen geleid. We hebben nog steeds contact met deze families.” Joop van Vliet zette zich persoonlijk in voor een oorlogsmonument in Jaarsveld, dat in 1985 werd gerealiseerd. “Dat moest er een keer komen. Van de vijf bemanningsleden hebben twee het overleefd. Boordschutter George Pridham werd zwaargewond naar een huisarts in Ameide gebracht. Later werd hij opgenomen in een ziekenhuis in Amsterdam, waar zijn rechterbeen werd geamputeerd. Hij was aanwezig bij de onthulling. Zijn maat, navigator Jim Russel, kon dat niet aan. Die heeft een beroerte tijd gehad na de oorlog.” Vervolgens: “Het fijne van het monument is dat het beeld altijd zichtbaar blijft voor de jeugd. Daarmee geef je de geschiedenis door.” Onder vuur Zijn eigen jeugd speelde zich af op de Cabauwse RoomsKatholieke basisschool Gerardus Majella en de mulo in Oudewater. Onderweg naar deze middelbare school werd de Damweg eens onder vuur genomen door Britse Spitfires, die het gemunt hadden op een vrachtrijder met paard en wagen. De vrachtrijder, een man uit Oudewater, kwam daarbij om het leven. Joop van Vliet, die snel met andere scholieren dekking zocht, zal het nooit vergeten: “De vliegtuigen vlogen vlak over ons heen. Het slachtoffer bleek later de vader van één van mijn klasgenoten te zijn.” Verzamelen De geschiedenis heeft hem altijd getrokken. “Dat zat waarschijnlijk in de genen, want mijn vader was eveneens verzot op historie. In de jaren zestig ben ik begonnen met het verzamelen van foto’s, krantenknipsels en
13 Online Touch Home