Van de hoofdredacteur Gefeliciteerd, als u dit leest heeft u 2016 (bijna) overleefd en wens ik u, mede namens alle redactieleden van Mandeguod, het beste voor 2017. Ik hoop over een jaar hetzelfde te kunnen doen, maar daar ben ik voor het eerst niet gerust op. Over dertig jaar zien we 2016 mogelijk als het begin van het einde van een tijdperk, waarin, zeker na de val van de muur, het neoliberalistische gedachtengoed dominant was. Een evenwichtige zelfregulerende markt, gebaseerd op Ayn Rands theorie van De deugd van het egoïsme, waarin iedereen met iedereen concurreert, zou tot Utopia leiden. Die evenwichtige markt bestaat echter niet en in sommige maatschappelijke segmenten is er zelfs geen markt. Toch had men bij iedere strubbeling slechts één oplossing: meer markt, ook in segmenten waarin die markt niet bestaat. In werkelijkheid leidde de voortdurende tot een gespleten maatschappij van economisch ‘succesvollen’ versus economische ‘losers’, hoe maatschappelijk nuttig die laatsten ook zijn. Wat niet in economische eenheden uitgedrukt kon worden, telde niet mee. Dat leidde tot privatisering van vrijwel alle voor de samenleving belangrijke collectieve instituties en tot schaalvergrotingen waarin de menselijke maat verdween. Die aanhoudende competitie leverde een onzekere ‘wantrouwensamenleving’ op, waarin voortdurende controles onze productiecapaciteit grotendeels opsouperen. De economie is er niet meer voor de mens, maar de mens is er voor de economie. Minister Dijsselbloem gaf de banken de schuld. Die veroorzaakten met hun onverantwoorde beleid de crises niet alleen, maar zetten dat beleid gewoon weer voort toen de crises weer enigszins herstelde. Dijsselbloem vergat erbij te vertellen dat het utopische politieke geloof in de zelfregulerende markt, zelfs binnen zijn PvdA, de banken hiervoor alle vrijheid gaf. Dat leidde tot veel boze mensen die door populistische bewegingen gebruikt, of zo u wilt misbruikt worden. Dergelijke bewegingen schuiven dé waarheid gemakkelijk opzij voor hun waarheid en verengen ingewikkelde socio-economische problemen tot 144 tekens of een ongenuanceerde ja/nee vraag. Zelfs gefundeerde wetenschappelijke bevindingen worden weggezet als ook maar een mening en dat alles wordt versterkt door de sociale media. Zo is het denkbaar dat de Brexit het begin inluidt van het uiteenvallen van Europa. Daar moet ik niet aan denken. Met alle kritiek die ook ik op Europa heb, leef ik dankzij Europa al bijna 70 jaar in een oorlogsvrij continent. Dat kwam eerder zelden of nooit voor. Kortom, ik ben bezorgd. Bram Brouwer Mandeguod 3
6 Online Touch Home