Van de hoofdredacteur Met op de achtergrond de beruchte toegangspoort tot de hel, hield Marian Turski zijn toespraak ter gelegenheid van 75 jaar bevrijding van het voormalig vernietigingskamp Auschwitz. De nu 94-jarige historicus en oud-journalist begon met zich te excuseren voor het geval hij emotioneel zou worden. Hij zou er immers over vijf jaar, bij de volgende Auschwitz-herdenking, waarschijnlijk niet meer bij zijn. Turski overleefde het Getto van Lódz, Auschwitz, en de beruchte dodenmars in januari 1945. Maar aan de verhalen daarover kon Turski niets meer toevoegen. Hij wilde liever zijn dochter, kleindochter, hun vrienden, maar vooral alle jonge mensen waar ook ter wereld waarschuwen dat de holocaust niet uit de lucht kwam vallen. De oud-kampgevangene vertelde dat de Jodenvervolging begon met relatief onbetekenende verboden, zoals een bankje in het park met een bordje ‘Juden verboten’, maar daar kwamen sluipenderwijs steeds zwaardere verboden bovenop. Met een slimme politiek werd de Duitse bevolking, inclusief de Duitse Joden, gehersenspoeld met het idee dat je (groepen) mensen mocht buitensluiten en stigmatiseren. Zo ontstond stapje voor stapje het idee dat het joodse ras een gevaar was voor de Duitse samenleving en uiteindelijk als ongedierte uitgeroeid moest worden. Dat steeds verder escalerende proces, waarin het kwaad versnelde en de onverschilligheid toenam, ging door tot dat idee werkelijkheid werd, met Auschwitz als resultaat. Turski waarschuwde iedereen, waar ook ter wereld, met een uitspraak van schrijver en oud-Auschwitz gevangene Primo Levi: “Het is gebeurd, dus het kan weer gebeuren!” Vervolgens breidde Turski de tien geboden, waarop onze joods-christelijke cultuur is gebaseerd, uit met een elfde gebod: Gij zult niet onverschillig zijn. • Wees niet onverschillig als je historische leugens ziet! • Wees niet onverschillig als je ziet dat het verleden wordt verdraaid ten gunste van de huidige politiek! • Wees niet onverschillig als er minderheden worden gediscrimineerd! • In een democratie regeert de meerderheid, maar de rechten van minderheden moeten worden gerespecteerd. Wees niet onverschillig als wie dan ook die afspraak schendt! Turski sloot af met: “Hou je aan het elfde gebod, anders valt er zomaar weer een nieuw Auschwitz uit de lucht!” Turski’s twintig minuten durende speech werd regelmatig onderbroken door luid applaus en na afloop kreeg hij een langdurige staande ovatie. Ook ik was onder de indruk. Maar helaas, in de huidige tijd, waarin zelfs de president van het belangrijkste land ter wereld de rechterlijke macht bruuskeert en de waarheid aan zijn laars lapt, lijkt een nieuw Auschwitz niet langer ondenkbaar. Bram Brouwer MANDEGUOD 3
6 Online Touch Home