met de Papoea’s was zeer goed. ‘We deelden alles met ze’, zegt Ad. ‘Het waren fijne mensen, die we als onze gelijke behandelden en ze waren trouw tot in de dood. Dat was geheel anders dan de Javanen, van wie je nooit wist wat je aan ze had.’ Hoewel ze aan de vliegbewegingen merkten dat er iets aan de hand was, kregen ze weinig mee van de internationale druk op Nederland om Nieuw Guinea aan Indonesië over te dragen. Toen die overdracht in 1962 plaatsvond voelden de Nederlandse militairen zich door de politiek verraden. Ze vroegen zich af wat het nut van hun aanwezigheid daar was geweest. Nadat de overdacht formeel was beklonken, kregen de Nederlanders het gevoel dat ze die rotzooi zo snel mogelijk wilden verlaten. Maar ze vonden ook dat ze de Papoea’s in de steek lieten. Hun was onafhankelijkheid beloofd en dat kregen ze niet. Volgens Ad is er na de overdracht door de Indonesiërs genocide onder de Papoeabevolking gepleegd en hij denkt dat dat nog steeds gebeurt. Dat leidt hij af uit het steeds kleiner wordende aandeel Papoea’s dat nog op het voormalige Nederlandse deel van het eiland leeft. Het verbaast hem dat de Papoea’s geen enkele rancune koesteren tegen Nederland en de Nederlanders. De overgang tijdens de terugreis was groot. Stapten ze in Nieuw Guinea met 42 °C in het vliegtuig, vierentwintig uur later stapten ze er op Schiphol uit bij -2 °C. In een militaire vrachtauto werden ze thuis afgezet en daarmee basta. De eerste dagen thuis werden ze geleefd en waren ze in gedachten nog daar. Maar al snel was het ‘business as usual’. Ze moesten weer aan het werk, alsof er niets gebeurd was. ‘Bek houden en aan het werk’ was de opdracht. Ad vertelt over een collega die in Nieuw Guinea een onderbeen verloor. Thuisgekomen kreeg deze de rekening gepresenteerd voor zijn onherstelbaar beschadigde broek. Het zou 25 jaar duren voordat ze toestemming kregen een reünie te organiseren. Prins Bernhard, Relus ter Beek (oud Minister van Defensie en oud Commissaris van de Koningin in Drenthe) en oud verzetsman en generaal Ted Meines (een van de veteranen in de documentaire) hebben er voor gezorgd dat de veteranen sinds het begin van deze eeuw de erkenning krijgen die ze verdienen. Meinens overleed op 24 december jl. op 95 jarige leeftijd. Bij de veteranen uit de documentaire, die in Nieuw Guinea waren, valt op dat ze nog steeds heimwee naar dat land hebben. Het moet voorwaar een bijzonder land zijn. Bram Brouwer Mandeguod 29
32 Online Touch Home