Van de hoofdredacteur In De Wereld Draait Door van 25 september jl. mocht de 44-jarige Vlaamse schrijfster Griet op de Beek uitgebreid vertellen over de incest door haar vader. Ze kon zich daar eerder niets van herinneren, maar tijdens therapiesessies voor andere levensproblemen kwam dat misbruik zo’n zeven jaar geleden naar boven. En, zegt de schrijfster, dat ik daar niets van wist komt doordat kinderen van 4 tot 9 jaar (toen zij misbruikt werd) nog onvoldoende verbaal ontwikkeld zijn om dergelijke trauma’s te herinneren. De schrijfster bedoelde waarschijnlijk infantiele amnesie (kinderlijk geheugenverlies), dat ervoor zorgt dat mensen geen herinnering voor hun derde à vierde jaar hebben. Op de Beeks misbruik begon pas later. De schrijfster heropende de polemiek over hervonden herinneringen, die eind vorige eeuw veel slachtoffers maakte door onterechte beschuldigingen voor seksueel kindermisbruik. Volkskrant columnist Max Pam liet zich, terecht, sceptisch uit over Op de Beeks hervonden herinneringen. Hij werd een oude witte man genoemd, die vrouwen ‘straft’ nadat ze eindelijk de moed hadden verzameld over hun misbruik te spreken. Op de Beeks verhaal wordt blijkbaar als onweerlegbaar geaccepteerd. Hervonden herinneringen zijn gebaseerd op Sigmund Freud die stelde dat mensen traumatische gebeurtenissen verdringen, waarbij die verdrongen trauma’s lichamelijke en geestelijke problemen veroorzaken. Om die verborgen trauma’s alsnog te verwerken moet de therapeut ze weer naar boven halen, zodat de problemen automatisch verdwijnen. Wetenschappelijk onderzoek verwees Freuds theorieën naar het rijk der fabelen. Hervonden herinneringen bleken eerder door therapeuten geïmplementeerde herinneringen te zijn. Stel dat een dochter haar (stief)vader plotseling onterecht beschuldigt van seksueel misbruik in haar kindertijd en dat zij klakkeloos wordt geloofd, omdat ze zo moedig is met dat taboe naar buiten te treden. Dergelijke onterechte beschuldigingen hebben heel wat relaties ten gronde gericht. Als Op de Beek werkelijk is misbruikt, is dat zeer ernstig en kan dat mogelijk haar levensproblemen verklaren. Maar als dat misbruik niet plaatsvond en dat lijkt op basis van haar verhaal aannemelijker, is dat mogelijk een onbewuste poging haar levensproblemen achteraf alsnog te verklaren. Maar daarvoor beschuldigt ze wel haar overleden vader onterecht van incest met zijn jonge dochter. Dat lijkt mij minstens even ernstig. Ik neem dat Op de Beek niet kwalijk, maar wel haar therapeut die achterhaalde therapieën gebruikte en De Wereld Draait Door die de schrijfster een podium gaf. Op mijn website (brambrouwer.nl) beschrijf ik het fenomeen hervonden herinneringen en gelijksoortige misverstanden over het geheugen uitgebreider. Bram Brouwer Mandeguod 3
6 Online Touch Home