12 ‘Het cement van de rechtsstaat brokkelt af’ In de jaarlijkse Corruption Perceptions Index over 2018 neemt Nederland een achtste plaats in. Daarmee doet ons land het nog steeds goed, maar volgens Paul Vlaanderen, voorzitter van Transparency International Nederland, moeten we alert zijn om niet nog verder weg te zakken in deze index. “De mensen willen zekerheid en structuur, dat is het fundament van de samenleving en dat staat onder druk.” Door: Henk Poker De Corruption Perceptions Index, kortweg CPI, wordt al zo’n 20 jaar gemeten en wordt gezien als een uiterst gezaghebbende index. “Het is de enige index van een NGO, die wereldwijd wordt gebruikt,” legt Vlaanderen uit. “Bijvoorbeeld door bedrijven die in een bepaald land willen investeren en via de index kunnen zien waar dat land staat. Aan de andere kant is er ook vaak kritiek op de index en dat is logisch. Er zit een bepaalde methodiek achter, die je altijd kunt aanvallen, zeker wanneer de uitkomst je niet bevalt.” ‘We moeten zuinig zijn op het fundament van de samenleving’ De index meet ruim tien onderdelen, zoals de kwaliteit van het bestuur van de democratie, de investeringsbescherming, enzovoorts. “Deze onderdelen worden gemeten door toonaangevende instituten zoals de Wereldbank. Alle resultaten, gemeten in 180 landen, worden vervolgens in één sjabloon gegoten, waaruit vervolgens de CPI resulteert.” Enige zorg Zoals aangegeven doet Nederland het met een achtste plaats nog steeds goed, maar er is volgens Vlaanderen wel reden voor enige zorg. “En dan met name over het functioneren van het openbaar bestuur, de zogenoemde Trias Politica. In de wetgevende macht zie je de versplintering in het politieke landschap. Daar kunnen we niets aan doen. Het is een soort centrifuge, waarvan de resultaten nu naar buiten komen. Ik verwacht dat daar wel een reactie op komt. Niet voor niets was onlangs te lezen dat de roep om een nieuwe invulling van het midden toeneemt.” NOAB “Daarnaast, en dat is vervelender, hebben we bij de uitvoerende macht in de afgelopen jaren te veel incidenten gezien. Rondom vastgoeddeals, bezoekjes aan buitenlandse staatshoofden die er helemaal niet waren, maar ook het ambtenarenapparaat laat zich niet onbetuigd. Daar werden bijvoorbeeld deals afgesloten waar men zelf beter van werd.” Discussie “Binnen de rechterlijke macht is ook van alles aan de hand,” gaat Vlaanderen verder. “Niet voor niets is er veel discussie over de kwaliteit en het functioneren van de rechterlijke macht. Kortgeleden diende de voorzitter van de Raad van de Rechtspraak zijn ontslag in, omdat hij het gevoel had niet meer serieus te worden genomen, naar aanleiding van zijn roep om meer geld. Het aantal rechtszaken neemt af en daarmee komt de financiering in de knel en lopen rechtbanken vast.” “Daar komt bij dat de toegankelijkheid voor de burger van de rechtsgang moeilijker wordt gemaakt. Niet voor niets klaagt de sociale advocatuur steen en been over alle bezuinigingen. Ook dit kan leiden tot minder rechtszaken, waardoor je in een vicieuze cirkel terechtkomt, die we niet zouden moeten willen.” In de politieke arena is men er vrij goed in om allerlei problemen op te lossen, “maar het is de vraag of iedereen zich houdt aan de wetgeving die daaruit voortvloeit. Dáár ligt een spanningsveld, waarbij met name de handhaving een probleem is. Gaat de overheid verder met bezuinigen, dan komt de handhaving nog verder onder druk te staan, waarmee het cement van de rechtsstaat afbrokkelt.” Fundament Het is een tendens die nu al is waar te nemen. Het gevoel bij de burger is niet goed, de zekerheid en structuren nemen af, wat zich vertaalt in een versplinterd politiek landschap. Vlaanderen: “We moeten zuinig zijn op het fundament van de samenleving. Zeker in het huidige tijdsgewricht.” Waarmee hij doelt op Activa | Nummer 2 - 2019
13 Online Touch Home