30 Digitaal contant geld als veiligheidsstop op het financiële systeem Banken hebben te veel macht. Ze scheppen geld door krediet te verlenen. Reden voor stichting Ons Geld om te pleiten voor een strikte scheiding tussen overheid en financiële markten. Eén van de voorgestelde verbeteringen is de invoering van digitaal contant geld. Een geldstelsel gebaseerd op geldbezit in plaats van geldvorderingen. Door: Hans Pieters Gevraagd wat hem het meest heeft verbaasd in zijn onderzoek naar het financiële stelsel, noemt lector New Finance Martijn Jeroen van der Linden en voorzitter van Ons Geld de monetaire ongeletterdheid. “Heel veel mensen, ook politici, weten niet hoe het systeem werkt. In gesprek met politici vraag je je soms af ‘hoe kun je wetten maken voor iets wat je zo slecht begrijpt?’. Soms hoor ik politici zelfs ontkennen dat banken zelf geldscheppende instellingen zijn. Dan wordt het wel heel moeilijk om een debat te hebben. Waar veel tijd in gaat zitten, is het vergroten van de kennis van en het inzicht in het huidige systeem en duidelijk maken dat er wel degelijk alternatieven zijn.” Balansverlenging “Op het moment dat je als ondernemer naar een bank gaat, checkt deze je kredietwaardigheid. Is je businessplan oké, dan ga je met de bank een wederzijdse schuldaanvaarding aan. Wat vervolgens gebeurt, is dat de bank haar balans aan twee kanten verhoogt. Aan de linkerkant, de activa, wordt de lening bijgeschreven. De verplichting komt in de vorm van een deposito aan de passivakant terecht. Er is sprake van balansverlenging,” legt Van der Linden uit. ‘Heel veel mensen, ook politici, weten niet hoe het systeem werkt’ Het maakt banken uniek. “Andere financiële intermediairs moeten eerst geld ophalen voordat ze het kunnen uitlenen.” Een tweede punt dat banken onderscheidt, is dat ze niet hoeNOAB ven te vertellen wat ze met het geld van hun klanten doen. “Ze hebben een uitzondering qua prospectusplicht.” Het boekhoudkundig mechanisme is zinvol geweest. “Het heeft groei van de geldhoeveelheid mogelijk gemaakt en daarmee economische ontwikkeling.” De keerzijde is dat het banksysteem ‘by design’ instabiel is. “Als alle mensen tegelijkertijd hun geld opeisen, is het geld er niet.” Om een bankencrisis te voorkomen zijn er diverse publieke vangnetten opgericht. De twee belangrijkste: de centrale bank als ‘lender of last resort’ en het depositogarantiestelsel. Instabiel Stichting Ons Geld vindt dat geld en financiële markten dienstbaar moeten zijn aan echte mensen en de reële economie. “Waar banken in het verleden geld uitleenden voor productieve activiteiten, bedrijvigheid, heeft sinds de jaren ’80 een verschuiving plaatsgevonden naar laagproductie of niet-productieve sectoren, zoals bestaand vastgoed en financiële instellingen,” constateert Van der Linden. “Je kunt vragen stellen bij de rol van banken, als het mkb en startups daar niet of met grote moeite terechtkunnen voor financiering van hun businessplan. Ondernemers staan op achterstand. Banken kiezen steeds meer voor financiering van activiteiten met een laag risico. Slechts 25% gaat naar het bedrijfsleven. Vanuit macro-economisch perspectief kun je daar vraagtekens bij plaatsen. Economen als Minsky, Keynes of Schumpeter zouden zeker vinden dat het huidige financieel systeem op hol is geslagen en niet dienstbaar is aan de economie.” Ons Geld is van mening dat monetaire stabiliteit het belangrijkste is bij een rechtvaardig en stabiel geldsysteem. “Wij bepleiten een duidelijke splitsing tussen het monetaire en het financiële systeem. Centrale banken interveniëren heel vaak in de financiële markten. Alle staatssteun voor banken is nodig Activa | Nummer 2 - 2019
31 Online Touch Home