41 Hessel van Bruggen en Nico Keijser klopt, is er meer aanleiding om kritischer naar handelingen te kijken, vervolgt hij. “Bijvoorbeeld als er zonder goede reden geen duidelijke informatie over betalingen wordt verstrekt of rapportages zijn vertraagd of uitblijven zonder duidelijke aanleiding.” Vragen die een rol kunnen spelen om vooraf risico’s in te schatten kunnen zijn: Snap ik goed wat er in de organisatie gebeurt? Zit er druk op de markt? Hoe zijn de marges? Zit er financiële druk op het bedrijf? Hoe zit het met de indicatoren van de financieringsconstructie? De antwoorden op deze vragen geven aanknopingspunten voor de mate van risico die je kunt verwachten en hoe scherp je naar die risico’s moet kijken. Indicatoren voor het risico op fraude zijn bijvoorbeeld margedruk en de neiging om ‘double-digit growth’ na te streven in een markt die doorgaans een duidelijk lager groeipotentieel heeft. “Er is op zich niet zoveel mis met ambitie, maar realisme is een belangrijke factor,” stelt Van Bruggen. Als voorbeeld noemt hij de Madoff-zaak. “Je moet je afvragen hoe het kan dat iemand tien procent realiseert in een markt waarin niemand daarbij in de buurt komt. Wat is de economische rationaliteit van wat ik hier zie gebeuren? Dan moet je je als onderzoeker, maar ook als financier of accountant minimaal afvragen: hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen?” Multidisciplinair Eén van de pijlers van het NFFI-onderzoeksprotocol is het multidisciplinair onderzoek. Keijser: “Je kunt een onderzoek NOAB doorgaans niet vanuit één discipline doen. Het risico is groot dat je dan bepaalde belangrijke aspecten mist omdat je niet weet wat je niet weet. Je herkent de ‘red flag’ niet. Bij fraude spelen altijd de aspecten opzet en misleiding een rol om een onrechtmatig voordeel te behalen en dat tegelijkertijd te verhullen. De misleiding maakt dat het complex kan zijn om de feiten in het kader van waarheidsvinding goed duidelijk te krijgen.” ‘Het begint met een professioneel kritische instelling’ De samenwerking tussen disciplines, zoals juristen, accountants, psychologen, forensische IT-specialisten en operationeel deskundigen, levert veel gegevens op die in een analyse betrokken kunnen worden. Ter illustratie: bij een (onrechtmatige) betaling op basis van een gefingeerde factuur is de administratieve verwerking van de factuur en de goedkeuring daarvan van belang, maar ook of in relatie tot de betaling informatie is terug te vinden in e-mails of in sociale media op tablets of mobiele telefoons, de juridische betekenis van de procuratie, en de operationele observatie dat betrokkene op het moment van de betaling inderdaad ter plaatse was. Het maakt duidelijk Activa | Nummer 4 - 2018 Fotog r a f i e Jean - P i er r e J an s
42 Online Touch Home