“MENSEN BEGINNEN PAS TE WERKEN IN EEN UITKERINGSSYSTEEM ALS ZE VOLDOENDE MÉÉR KUNNEN VERDIENEN ALS ZE DE UITKERING OPGEVEN” Hoe gericht iemand is op een carrière en meer verdienen? Of vind je juist een mini-inkomen helemaal prima?” De uitkomst was verrassend. Een onvoorwaardelijk basisinkomen heeft geen invloed op de werkbereidheid. Proefpersonen gaan niet minder werken dan bij een systeem waarbij ze een uitkering krijgen of een systeem waar totaal geen sociale zekerheid is (zoals bij zzp’ers). Tegelijkertijd toont het onderzoek een groot verschil tussen deelnemers met een basisinkomen of met een uitkering. “Met een uitkeringssysteem moet je de uitkering ‘inleveren’ als je boven een bepaald bedrag gaat verdienen. Dat heeft een negatief effect op het werkzoekend gedrag en de werkinspanning. Mensen beginnen pas te werken in een uitkeringssysteem als ze voldoende méér kunnen verdienen als ze de uitkering opgeven. Ze gaan er niet aan beginnen als het financieel niks extra’s oplevert bovenop de uitkeringssituatie.” Het experiment toont dit bijeffect van een uitkering, dat we ook in de werkelijkheid zien. ’PASSEND WERK’ Bij een basisinkomen is de persoonlijke houding en opvatting over betaald werk sterker bepalend voor het type werk dat een deelnemer aanneemt. “Mensen met een basisinkomen zijn kritischer en meer gericht op werk dat past bij hun interesses. Er is een sterker verband tussen het werk dat je wil doen en interessant vindt, en dat je feitelijk eist van het werk, dan in de andere systemen.” Gevraagd naar een mogelijke verklaring, antwoordt Poletiek: “De werkmotivatie bij ‘gratis geld’ is anders. Bij een uitkeringssysteem móet je solliciteren, dus zul je vaker werk moeten aannemen dat je niet zo leuk vindt.” In de woorden van het rapport: ‘Er is een betere match tussen wat de persoon wil qua werk en wat hij aanneemt qua werk’. “Mensen kijken kritischer naar wat ze leuk vinden. Dat kun je ook, omdat je een basisinkomen hebt. Je hebt dus niet de druk dat je verplicht moet solliciteren. Bij uitkeringen zie je dan ook dat mensen heel calculerend pas gaan werken als het meer oplevert dan de uitkering. Bij een basisinkomen is de match tussen het werk dat iemand beter ligt en leuk vindt beter dan bij een uitkering.” Poletiek oppert dat mensen met een uitkering – “Maar daarmee ga ik buiten mijn boekje” – hun werk misschien wel eerder opgeven. “Dat zal bij een basisinkomen minder vaak voorkomen. Persoonlijk vind ik dat de meest opvallende bevinding van het onderzoek: het bevordert zinvol werk. Voor een werkgever is dat mogelijk ook gunstig. Je krijgt iemand die heel bewust voor een baan kiest.” 38 &GO magazine
39 Online Touch Home