hebben wat de zorg kost. We gingen pas minder stoken toen de gasprijs door het dak ging, niet omdat de overheid dat vroeg. Flesjes en blikjes worden niet minder weggegooid vanwege het zwerfvuil, maar omdat we statiegeld betalen.” REAGEREN OP PRIKKELS Het grootste probleem van deze tijd is dat we niet bereid zijn de prijs te betalen voor hetgeen dat je wilt, stelt Van Loenen. “We kijken als volwassenen vaak op een kinderachtige manier naar de samenleving. We worden boos op bedrijven die hun winst maximaliseren, om vervolgens naar de supermarkt te gaan omdat de shampoo 1-plus-1-gratis is. Dat is precies hetzelfde gedrag, alleen aan de andere kant van de medaille. Dus hoe kun je bedrijven kwalijk nemen dat ze zo’n hoog mogelijke winst nastreven als je zelf zo goedkoop mogelijk uit wil zijn?” De vraag hoe we kunnen zorgen dat het systeem gaat werken, begint Van Loenen met een uitleg. “Mensen reageren op prikkels en gedragen zich op datgene wat van hen wordt verlangd. We maken pas de juiste keuze als de overheid met wetgeving komt waardoor we de juiste prijs gaan betalen. Pas wanneer we de pijn letterlijk in de portemonnee voelen, komen we in actie en maken we de goede keuze. De totale zorgkosten zijn zo hoog omdat we geen idee GELD VERDIENEN Voor een succesvolle energie- en grondstoftransitie heb je twee dingen nodig, stelt hij. “Je hebt een goed businessmodel nodig waarmee je je geld verdient. Mensen vergeten vaak dat de definitie van duurzaam ook betekent dat je geld moet verdienen. Duurzaam betekent letterlijk dat iets houdbaar is in de toekomst. Zonder winst gaat een bedrijf failliet, dat is allesbehalve duurzaam. Je moet net zo gefocust zijn op de commerciële doelen als de duurzame doelen. De grote tragiek van deze tijd is dat de duurzame, ideologische bedrijven commercieel enorm slecht functioneren en commerciële bedrijven juist ideologisch gezien vaak een ramp zijn.” De tweede voorwaarde is dat de overheid een speelveld moet creëren waarbij duurzaamheid wint. “Met een transitie – “dat zit al in het woord” – heeft de overheid een grote rol. Die moet met wet- en regelgeving komen om de markt te maken, om zo een speelveld te creëren waarbij duurzaamheid loont.” Opnieuw laat hij zien waarom economen het vaak mis hebben: “We geven vaak de schuld aan de vrije markt voor de opwarming van het klimaat. Maar je kunt ook zeggen dat het juist komt door een gebrek aan een markt. Bedrijven konden zoveel vervuilen omdat ze de échte prijs voor die vervuiling niet hoefden te betalen. Met het Europese CO2emissiehandelssysteem kwam opeens een prijs tot stand voor CO2-uitstoot. Vanaf dat moment werkte het als een trein. In 2017 bedroeg de prijs € 5/kg; in 2022 was dat € 90, achttien keer zoveel. De totale uitstoot van de grote Europese energiecentrales is sinds de introductie met 44% gedaald.” NOAB.NL 7 Jona van Loenen TRENDS & ONTWIKKELINGEN
8 Online Touch Home