Allereerst van harte gefeliciteerd met de NOBCO Quality Award. Was je verrast? “De voorzitter van NOBCO, Marieke Jellema, belde om te vertellen dat ik de award had gewonnen. Ik had net een huis vol met kinderen en verstond haar niet goed. Het was echt een verrassing, ik was groeiend blij!” In het juryrapport staat dat je ‘een rolmodel bent in Nederland als het gaat om coaching en innoveren’. Kun je je daarin vinden? “Ik heb teamcoaching in Nederland op de kaart gezet. Coaching moest een discipline worden met een eigen taal en gedachtegoed. Er werd in de jaren tachtig veel leentjebuur gespeeld bij psychotherapie en organisatieadviseurs en ik wilde het domein coaching versterken en de vraag beantwoorden: wat is nu kenmerkend voor coaching? Met de Vijf kritieke succesfactoren (boek van Marijke Lingsma en Ger van Doorn – red.) heb je een verantwoord theoretisch kader voor individuele- en teamcoaching. Inmiddels is teamcoaching een krachtig middel dat groepen helpt hun doelen te realiseren.” Je hebt een voorkeur voor systeemgericht coachen. Wat is dat precies? “Systeemgericht coachen gaat over het inzicht van circulaire processen en analyse, in plaats van oorzaak en gevolg. In een conflict geven beide partijen iemand de schuld en houden zo een ongewenste situatie in stand. Het gaat er niet om wie vroeger mijn driewielertje afpakte, wel waarom ik daar dertig, veertig jaar later nog steeds last van heb. Wat is de winst om je ongemak bij je te houden? En wat heb je dus te leren om jezelf en anderen beter tot zijn recht te laten komen?” Met individuele coaching houd je als coach eerder dingen in stand? “Nee, dat hoeft niet. Systeemgericht coachen betekent dat je zowel intrapsychisch, persoonsgericht met emoties en opvattingen de diepte ingaat maar vooral interpsychisch kijkt: wat gebeurt er tussen mensen? Veel coaches hebben de neiging om alleen persoonsgericht te kijken en de context te verwaarlozen. Dat is jammer. De coachee moet er wel mee dealen. Ook al lijkt de vraag persoonsgebonden, de vraag wordt geactiveerd in een context van het werk en moet ook dáár worden opgelost. Individueel coachen kan dus ook vanuit systeemdenken. Je hebt alleen met onzichtbare anderen van doen. In teamcoaching zie ik het voor mijn neus gebeuren.” Waarom is systeemcoaching zo’n goede coachmanier voor jou? “In patronen in interactie worden belemmerende knelpunten zichtbaar en dus bespreekbaar. Daarom is de hier-en-nu-situatie zo belangrijk. Een coachee die de coach de schuld geeft dat er te weinig voortgang is in het proces, doet dat vermoedelijk ook op het werk. Met dit besef, eerst uitzoeken natuurlijk, nooit iemand zo maar geloven, is het coachgesprek ook de plek om er iets aan te doen. Alleen inzicht verandert gedrag niet.” Het thema van dit e-magazine is wijsheid. Is dat een term waar je iets mee hebt? “Met wijsheid heb ik eigenlijk niks. Het roept iets op van een goeroe met volgers. Ik associeer wijsheid liever met eigenwijsheid of onwijsheid. Ik vind het heel nuttig om in een coachgesprek ‘onwijze’ of domme vragen te stellen. Bewust vragen te stellen, die de coachee uit zijn ‘çomfort’verhaal haalt, want zijn verhaal kent geen oplossing, anders komt die niet bij jou. Het gaat erom: wat heeft deze persoon te leren met zijn coachvraag? Coach niet te braaf maar spits toe op wat de coachee of het team heeft te leren.” 5 ‘Coach niet te braaf, maar spits toe op wat de coachee of het team heeft te leren’
6 Online Touch Home