Waarom zou de executive verder professionaliseren? De huidige maatschappij was al complex en is in een flits nog veel complexer geworden door een geheel nieuwe en onverwacht krachtenveld, het COVID-virus. Gebruikelijke werkwijzen worden verstoord, belangen verschuiven, eens stabiele markten klappen in. Dit vraagt veel wendbaarheid van de executives, veel onzekerheid, anders denken, thuiswerken, leidinggeven op afstand, lastige ethisch vraagstukken oplossen. Ook is de arbeidsmarkt snel krapper geworden, iemand die nu uitstroomt laat vaak lange tijd een lege plek achter. Dat vergt naast andere organisatiestructuren ook ander beleid, nog meer gericht op mensen behouden. Hoe in deze tijden sturing te geven aan en in organisaties wordt steeds complexer. Elke executive heeft invloed, bestaande uit macht en communicatie (Hetebrij, 2011). Respectabel omgaan met macht in een leidinggevende functie is daarbij een belangrijke factor om een organisatie effectief te kunnen leiden. Hetebrij (2011) benoemt dit als macht van hoge kwaliteit, ‘gebruik van macht met een hoge kwaliteit zorgt voor breed acceptatie van het beleid en welbevinden binnen een organisatie’ (Hetebrij, 2011). Mensgericht leidinggeven wordt steeds essentiëler. Om mensen te behouden speelt communicatie een essentiële rol. De top is hierin het voorbeeld voor de rest van de organisatie ‘walk your talk’. Dat vergt vaak andere vaardigheden dan tot nu toe opgedaan: meer nabijheid en zichtbaarheid, jezelf als mens tonen, authentiek zijn. Deze vaardigheden zijn, in de vaak kennisgerichte studies van de executives, soms te weinig belicht. Daarnaast is er ook de steeds sterker wordende oproep naar duurzaam en meer mensgericht beleid en leidinggeven. Zowel in profit- als in non-profit organisaties. Meer oog voor de klant, de mens achter de cijfers en regels. Hierin is de toeslagenaffaire een voorbeeld van hoe het mis kan gaan in een (overheids-)organisatie. Hoe kan de executive verder professionaliseren om beter om te kunnen gaan met toenemende complexiteit? De toenemende eisen aan executives vragen om reflectie (Burgers, 2013) om als executive een breder perspectief en daarmee een groter handelingsrepertoire te krijgen. Sommige problemen zijn namelijk gecompliceerd en andere zijn complex. Dat is een essentieel verschil en vraagt een andere vorm van aandacht en handelen. Gecompliceerde problemen (een raket naar de maan sturen) zijn lineair op te lossen door inzet van meer geld, denkkracht etc. Dat is een vertrouwde omgeving voor mensen in organisaties en de leiders. Complexe problemen daarentegen zijn spinnenwebachtige vraagstukken, vraagstukken die, als ze als een lineair gecompliceerd probleem benaderd en aangepakt worden, juist niet op te lossen zijn! Het zijn de zogenaamde ‘taaie vraagstukken’ (Vermaak, 2009). Vraagstukken die een geheel andere benadering vragen van executives. Hiervoor is geen stappenplan beschikbaar. Omgaan met onzekerheid, durven experimenteren, de tijd nemen is vereist om tot ontwarring te komen van deze complexe knopen. Al ons handelen komt van binnenuit, we worden gestuurd door onze waarden, normen, kennis en ervaring. Reflectief vermogen verder ontwikkelen is daarom de basis om
7 Online Touch Home