Uitgave van de Nierpatiënten Vereniging Nederland nr. 6 - december 2022 VEGETARISCH? Dát eten we vandaag KERSTKINDEKE? Nierziekte en kinderwens VROLIJKE VRIJWILLIGER Een goed doel geeft een goed gevoel DIT IS MÍJN JAAR BIJZONDERE VERHALEN I V R I J E W I L VROLIJKE L G R
I VROLIJKE Wim Björn Rik 10 9 ZORGVERZEKERING 2023 Wat wordt nog vergoed? Loont een overstap? 10 VAN VADER OP VADER Johan en Jeroen hebben allebei jonge kinderen. Jeroen besloot Johan, die een onbekende voor hem was, zijn nier te schenken. 12 KERSTKINDEKE? Mathilde is deze maand uitgerekend. Hieraan ging een zeer intensief traject vooraf. 19 14 POSITIEF OVER THUISDIALYSE Waarom dialyseren niet meer mensen thuis? Dave ziet vele voordelen en dialyseert al veertig jaar thuis met assistentie van zijn vader Wijnand. 16 HOE IS HET NU MET…? de draagbare kunstnier. Een update. 19 DE VROLIJKE VRIJWILLIGER Welk vrijwilligerswerk kun je zoal doen bij onze vereniging? NVN-vrijwilligers delen informatie, ervaringen en wat hen blij maakt. Het coronavirus heeft impact op ons leven, dus ook op dit blad. Door voortschrijdende ontwikkelingen wordt een klein deel van 4 Wisselwerking december 2022 V R R E I J W L L I G
26 32 26 VEGA, VEGAN EN NIERZIEKTE Is een plantaardig voedingspatroon aan te raden als je dialyseert? En gaan vegetarisch eten en nierschade goed samen? Nierdiëtist Lara legt het uit. 30 DIKKE VEGETARIËR Veggie tips van onze redacteur Berber. En… een winactie. Doe mee en maak kans op het kookboek De dikke vegetariër. 32 NOU MOE In 2023 zet de NVN het thema ‘vermoeidheid en nierschade’ centraal. de inhoud mogelijk ingehaald door de actualiteit. De redactie van Wisselwerking en de Nier patiënten Vereniging Nederland wensen je fijne feestdagen. Wisselwerking december 2022 5 EN VERDER 3 en 39 Creatief met keramiek 6 en 32 Dit & Dat 8 Feiten & cijfers 28 Vegetarisch kerstmenu 31 Dokter Margriet (column) 35 Column NVN-directeur Marja 36 Doktersrecept: kerstkip
THEMA Dit is mín jaar Over enkele weken begint al weer een nieuw jaar. Op deze en volgende bladzijden drie interviews met mensen voor wie 2022 een bijzonder jaar bleek. Van vader op vader Onzekerheid vreet aan papa Johan (36): vindt hij op tijd een nieuwe nier? Jeroen leest in de krant deze kop boven het schrijnende verhaal van Johan. Jeroen is zelf vader van twee kleine kinderen van 3 en 6 jaar oud. Ook daarom raakt dit verhaal hem, hij zou dolgraag willen helpen. TEKST: FLORINDA SIEP / FOTO’S PETER SNATERSE Jeroen: ‘Vanaf mijn 18de sta ik ingeschreven in het donorregister, het onderwerp ‘orgaandonatie’ heb ik altijd interessant gevonden. Lezen over de impact van nierziekte op het dagelijks leven van Johan, vind ik heel aangrijpend. We zijn even oud en hebben allebei twee kleine kinderen, we zitten in dezelfde levensfase. Verschil is dat de nieren van Johan nu zo slecht werken dat hij op het punt staat te starten met dialyseren, terwijl ik kerngezond ben.’ Er is een match ‘Eigenlijk wil ik onderzoeken of ik Johan kan helpen. Ik bespreek dit met mijn vrouw en zij zegt: Als je dat echt wilt, dan moet je gelijk reageren. Want als je dat niet doet, gaat de dagelijkse hectiek weer door. Voor je het weet, ben je dan alweer bezig met wat anders. Dus stuur ik een mail naar de redactie van de krant. Daarop volgt een belafspraak met de vrouw van Johan, waarna ik me bij het transplantatiecentrum meld. Screenings wijzen uit dat Johan en ik een medische match hebben en dat ik geschikt ben als donor. We krijgen groen licht voor een transplantatie. Samen met mijn vrouw leg ik de kinderen uit wat er gaat gebeuren met papa. Van de oudste krijgen we ‘simpele’ vragen als: kan 10 Wisselwerking december 2022 je dan met één nier leven? Waarom heb je er dan twee? De kinderlogica komt dan om de hoek kijken en samen probeer je te zoeken naar antwoorden. Ondersteunend materiaal als een stripboek zou hierbij kunnen helpen. Zodat je op een leuke, speelse manier informatie kunt geven. Ik besluit de kinderen een dagje mee te nemen naar voorbereidende onderzoeken. Ze zijn constant onder de indruk en vinden alles reuze interessant.’ Samen sterker ‘Van tevoren kun je je niet voorstellen hoe zo’n operatie verloopt en hoe je herstel daarna zal zijn. In het najaar staan de operaties gepland en neemt de spanning toe. Eind september is het zover. ’s Morgens vroeg word ik geopereerd en wanneer ik wakker word, is Johan al richting operatiekamer. Aan het begin van de avond hoor ik dat de operatie goed is gegaan. Een dag later mag ik Johan zien, we worden met de bedden naar elkaar toe gereden. Hij is best emotioneel, ikzelf daarentegen beleef alles wat nuchterder. Ik vind het fijn om Johan te zien en ben vooral blij dat hij er redelijk goed bij ligt. Bij mij overheerst constant het teamgevoel, ik wil dat hij weer kan gaan genieten van zijn leven en daar werken we met zijn tweeën naartoe. Jeroen: ‘Gezondheid is niet vanzelfsprekend voor iedereen. Door mijn donatie krijgen mijn kinderen hier op al heel jonge leeftijd iets van mee.’
‘De kinderen vragen: kun je met één nier leven? Waarom heb je er dan twee?’ Waarom zou je dat doen? ‘In eerste instantie kreeg ik geschrokken of verbaasde reacties op mijn plannen voor het afstaan van mijn nier. Later, toen ik mensen meer meenam in mijn traject, snapten ze beter wat het nou precies inhoudt en draaiden ze gelukkig bij. Veel mensen vinden het moeilijk zo’n keuze in één keer te begrijpen, vaak omdat het ver van hen afstaat. Het riep reacties op als: Je hebt kinderen, je kent diegene niet. Of: Waarom zou je dat doen? Na twee nachten in het ziekenhuis mag ik naar huis. Johan laat ik met een gerust hart achter. Na de donatie is de enige zorg die ik heb of de getransplanteerde nier het allemaal wel goed oppakt. Andere mogelijke risico’s vergeet ik. Totdat ik hoor dat Johan met spoed twee keer is geopereerd. Dit valt mij rauw op het dak. Het zou toch niet zo zijn dat ik iemand probeer te helpen en dat hij het dan niet redt?’ Kinderlijke verwondering ‘Na de operatie zijn mijn beide jongens blij om mij weer te zien. Bij de wondverzorging laat ik hen de pleisters en de wondjes op mijn buik zien. Dat maakt toch wel indruk. Vooral de oudste begrijpt goed dat ik een soort van ziek ben en allebei mijn kinderen nemen meteen een heel verzorgende houding aan. Ik denk dat het goed voor hen is om te beseffen dat gezondheid niet vanzelfsprekend is voor iedereen. En als kinderen al op jonge leeftijd te maken krijgen met de mogelijkheden van nierdonatie bij leven: wie weet wat voor positief effect dit kan hebben op het verkrijgen van meer orgaandonoren?’ Wanneer ik nu de balans opmaak, zou ik zo weer mijn nier doneren, het is mij alles meegevallen. En ik blijf mij ervoor inzetten dat mensen meer gaan nadenken en stil staan bij het tekort aan orgaandonoren.’ Jeroen schonk een nier aan Johan. Weten hoe het sindsdien met Johan gaat? Lees dat hier. Wisselwerking december 2022 11
Doktersrecept FOTO: SANDER KONING Voedingsstoffen De vermelde voedingswaarden zijn per persoon. 750 kcal energie 50 gr vet 19 gr verzadigd vet 48 gr eiwit 21 gr koolhydraten 6,3 gr vezels 1,4 gr zout 1.075 mg kalium 475 mg fosfaat Je hebt nodig voor vier personen • 50 gr roomboter (ongezouten) • 1 hele kip • 15 gr rozemarijn • 6 sjalotten • 6 tenen knoflook • 1-2 eetlepels bloem • 1 eetlepel (Dijon) mosterd • 1 zoutarm bouillonblokje • 15 gr tijm • 8 blaadjes laurier • 300 ml appelazijn • 125 gr créme fraiche • 100 gr gerookte amandelen • 2 zoete appels € 6,10 PER PERSOON 36 Wisselwerking december 2022
Kerstkip à la Normande De voedingsbuddi€ aan de kook Kip met Normandische saus (sauce Normande) is een klassieker in de Franse keuken. Dit is een kerstversie met enkele aanpassingen. Zo is de calvados (drank) weggelaten. Zonder alcohol en met minder zout kan het net zo lekker smaken. In plaats van spekjes voeg ik amandelen toe aan de saus. Dit kerstgerecht bevat veel eiwit en calorieën. Kijk of je de rest van de dag geen of weinig eiwit kunt eten om dit te compenseren. En gun jezelf wat meer vrijheid, want deze dagen zijn om te genieten. Serveer bij de kip een puree van knolselderij of pastinaak. Geïnspireerd op een recept van www.culinea.nl. Bereiding Verwarm de oven voor tot 180 graden. Bekleed een bakplaat of ovenschaal met bakpapier. Smelt de boter in een hapjespan of braadpan. Dep de hele kip volledig droog met keukenpapier. Bak deze in de pan rondom gaar en bruin. Zorg voor voldoende bakvet. Leg daarna de kip op de bakplaat of in de ovenschaal. Kruid deze met rozemarijn. Doe de kip dan in de voorverwarmde oven. Kijk op de verpakking voor de gewenste baktijd. Controleer regelmatig of de kip gaar wordt, want elke oven is anders. LET OP: zorg dat de kip niet te lang in de oven blijft, dan wordt hij droog van smaak. TIP Heb je een kernthermometer in huis? Gebruik deze om een kerntemparatuur van 70 graden te bereiken. Dan is de kip gaar. Bereiding Normandische saus Snijd de sjalotten en knoflook in grove stukken. Bak deze dan in dezelfde pan als waarin je de kip hebt aangebakken, totdat de sjalot glazig is. Doe de bloem erbij en bak deze twee minuten mee. Voeg de mosterd toe en verkruimel het bouillonblokje boven de pan. Doe de laurier en tijm er ook bij. Schenk de appelazijn in de pan en roer de aanbaksels los. Breng de saus aan de kook en laat deze vijftien minuten doorkoken. Snijd ondertussen de appels in parten. Bak de appels in een aparte koekenpan in de roomboter. Meng na circa vijftien minuten de crème fraîche door de saus. Zet op middelhoog vuur, zodat dit kan indikken tot een dikke saus. Haal dan de laurierbladeren eruit. Haal daarna de kip uit de oven. Hak de gerookte amandelen in grove stukken. Meng de amandelen en appelparten door het gerecht. Serveer op tafel op een mooie schotel. JOLIEN is budgetdiëtist met aandacht voor gezonde voeding die niet duur hoeft te zijn. Zij heeft een niertransplantatie ondergaan. Meer recepten van haar staan op: www.devoedingsbuddie.nl. Kanttekening: dit gerecht bevat veel eiwit. Wil je je ook tijdens feestdagen strikt aan een eiwitbeperkt dieet houden? Dan is het menu op blz. 18 mogelijk iets voor jou. Wisselwerking december 2022 37
Wilt u Wisselwerking vaker lezen? Vraag een gratis proefnummer aan klik hier Word lid klik hier Neem een abonnement klik hier
1 Online Touch