Nieuwe Werelden: pioniers en verstotenen Mensen met grote plannen konden altijd in Drenthe terecht. Ze kochten er grote stukken grond, zonderden zich af en bouwden aan hun utopieën en koloniën. Al deze verlichte geesten, ondernemers en utopisten hebben door heel Drenthe hun sporen nagelaten. Drenthe laat je de oertijd voelen, maar ook het positieve en soms negatieve van de Nieuwe Werelden die hier gestalte kregen. De Nieuwe Wereld kan je alleen maar maken op plaatsen waar voldoende ruimte is. Ik weet daar alles van. Mijn naam is Johannes van den Bosch en ben mijn hele leven bezig om koloniën te stichten. Ik was veel overzee, in de oost en in de west. Ooit hoop ik gouverneur van Nederlands-Indië of minister van Koloniën te worden. Ook in Nederland houd ik me bezig met koloniën: ik ben directeur van de Maatschappij van Weldadigheid. Het zit zo, er is sinds het vertrek van Napoleon zoveel armoe dat ik er met mijn vrienden op het Ministerie van Binnenlandse Zaken iets aan wilde doen. We bedachten om alle behoeftigen van de lage landen naar binnenlandse koloniën te sturen en ze om te scholen tot boer en op te voeden tot ‘normale’ burgers. Al doende konden we dan woeste gronden ontginnen en er moderne landbouw beginnen. De regering was blij met dit plan, want in het westen van Holland waren ze de armoedzaaiers liever kwijt dan rijk. In Drenthe vonden we de ruimte die we nodig hadden. We pakten er ook stukjes van Overijssel en de zuidelijke Nederlanden (België) bij. In Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord staan de koloniehuisjes in het gelid. Hier wonen gezinnen, die op een lapje grond leren landbouwen. Veenhuizen heeft drie immense gestichten, waar duizenden paupers onderdak vinden. Wij laten ze op grote boerderijen werken. Het idee van de Koloniën van Weldadigheid is dat je van het werken een beter mens wordt en dan terug mag naar waar je vandaan kwam. Maar bijna iedereen is gebleven. Na mijn dood zal de staat de grote gestichten overnemen, om er bedelaars en later ook gevangenen onder te brengen. De koloniën zijn hier op hun plek. Eigenlijk is de geschiedenis van Drenthe voor een belangrijk deel geschreven door mensen zoals ik, die met grote plannen van buiten kwamen. Met ons kwamen de gelukszoekers en pioniers mee. Nou ja, soms waren het ook kansarmen en verstotenen. Jullie vinden in Drenthe fragmenten van vele 41
42 Online Touch Home