Het beschavingsoffensief: schilders en wetenschappers De schilders en wetenschappers portretteerden Drenthe in hun boeken (zoals John en Dorothy Keur of Lukis en Dryden) of in hun brieven (zoals die van Vincent van Gogh aan zijn broer Theo). Vele schilderijen leggen het landschap en de mensen vast. Het ongerepte Drentse landschap en de oude beschaving inspireren de creatieve geest. Max Liebermann is de naam. Ik kom uit Berlijn. Omdat ik geld genoeg heb, kan ik doen wat ik wil. En dat is schilderen. Al jaren ga ik maanden achtereen naar Drenthe. Meestal logeer ik in de herberg van Zweeloo. Hier is alles oer en echt: het landschap, de dorpen, de armoede en de natuur. Voor mij is Drenthe een verloren gewaand paradijs, waar ik niet uitgeschilderd raak. Mijn schilderkunst is hier veranderd en gerijpt. In Drenthe heb ik het licht gezien, letterlijk. Ik zet de rauwe werkelijkheid van het boerenleven met lichte streken op het doek. Heel intens. En daar heb ik veel succes mee in Duitsland. Kijk maar eens naar mijn schilderij van de wasdag op de bleek (‘die Rasenbleiche’, 1882). In Drenthe struikel je over de schilders, vooral de naturalisten en de impressionisten komen hier graag. Eentje is een beginner uit Nederland, een arme sloeber. Hij was volgens mij in Drenthe omdat je er nauwelijks geld uit kunt geven. Van Gogh heet hij. Vincent van Gogh. Het schijnt dat hij in 1883 speciaal voor mij naar Zweeloo is gegaan. Maar in de winter zal je mij daar niet zien. Dan zit ik lekker bij de kachel in Berlijn. Die Van Gogh was eerst een tijd in Hoogeveen en ging toen naar Nieuw-Amsterdam. Hij schreef aan zijn broer op 16 oktober 1883: “het is hier zo eigenaardig, en zóó stil, zóo vredig. Ik kan er geen ander woord voor vinden dan vrede. (..) Het is een kwestie van iets heel nieuws willen, een soort herschepping van U zelf ondernemen.” Nu wil hij ook schilder worden. Hij kijkt naar de boeren en knalt ze op het doek in donkere tinten. Rauwe koppen, grove handen, vette lijnen. Alles aan dat werk is oer. Het zal me benieuwen of die man ooit iets gaat verkopen. De wereld die we afbeelden, staat op het punt te verdwijnen. De voorbode van onze moderne tijd komt hier terecht in een eeuwenoud landschap. Behalve kunstenaars trekt dat 47
48 Online Touch Home