Uitbreidingsgebied: Rijnstrangen Het museaal kernlandschap ‘Waalhoofd’ maakt deel uit van een groter omliggend gebied dat ook uitgesproken museale kenmerken heeft. Tot dat omliggende gebied rekenen we in de eerste plaats het Rijnstrangengebied, gebied grofweg van Sterreschans/fort Pannerden tot Lobith/ Schenkenschans. Dit heeft de volgende bijzondere kenmerken en markante plekken: • Er was een schephoofd of strekdam (molles) in de Romeinse tijd, die tot doel had om genoeg water de Neder-Rijn in te sturen. • Vóór 1500 bevond de splitsing in de Rijn zich bij Lobith, Kasteel het Tolhuys, waar tol betaald moest worden bij het passeren over Waal of Rijn. • Schenkenschans beschermde vanaf 1586 als verdedigingswerk de strategische splitsing van Neder-Rijn en Waal. • Het Pannerdens kanaal, voltooid in 1707 vormde na doorsteek naar de Rijn, de nieuwe splitsing van Rijn en Waal. Het kanaal gaat zich gedragen als rivier en gaat meanderen. • Bijzondere dijkvakken: door de aanleg van het Pannerdens Kanaal en de verlanding van de Neder-Rijn tussen Lobith en Kandia zijn de dijken van het Rijnstrangengebied nooit verzwaard en dus nog in de zelfde staat als in 1700; met als gevolg dat veel dijkgerelateerde objecten niet door dijkverzwaring verloren zijn gegaan. • De vele restgeulen en het reliëfrijke landschap zorgen voor hoge natuurwaarde. • De ligging in het grensgebied biedt veel cultuurhistorie op het gebied van verdediging, kastelen, forten enzovoort. • Het bevindt zich grotendeels in Nationaal Landschap De Gelderse Poort • Er is verdronken erfgoed aanwezig in de vorm van verdronken dorpen (Leuven en Herwen), castella (in de Loowaard en bij de Bijlandt), kastelen (De ward, Rode wald en Byland) en 70 Masterplan Dijk & Kolk bijna verdronken erfgoed zoals de kerk van Oud Zevenaar die bijna door de dijk wordt omringt. • Kronkelwaard Looveld, het dorp Loo lag in de vroege middeleeuwen aan de overzijde omdat de rivier om het Looveld meanderde. Het behoorde tot Angeren en heette toen Angeroijen. • Spijk als de plaats waar de Rijn ons land binnenkomt (niet Lobith!) én de plek waar • Godfried de Deen vermoord is (zie ook project 5. In de boot met Godfried de Deen) • Schenkenschans en Lobith als plaatsen waar Prins Maurits, Frederik Hendrik en Lodewijk de XIV hevig hebben ‘huisgehouden’. • De Panoven te Oud Zevenaar, museum-metpark over de vroegere fabricage van baksteen. Uitbreidingsgebied: Ooijpolder-Duffelt Het natuur- en recreatiegebied de OoijpolderDuffelt (onderdeel van de Gelderse Poort, gelegen ten noordoosten van Nijmegen) heeft zijn uiteindelijke vorm mede te danken aan de voormalige, en deels nog actieve, steenindustrie. Die industrie is hier gekomen vanwege de grote hoeveelheden klei die Rijn en Waal hebben afgezet. De wisselwerking tussen natuur, landbouw en steenindustrie heeft geresulteerd in een prachtig natuur gebied met een rijke, unieke vegetatie. De stichting Van Steen en Natuur biedt gelegenheid kennis te maken met (restanten van) de steenindustrie en de natuurontwikke ling die daaruit voortgekomen is. Dat kan in Museum Mooi Nederland in Beek-Ubbergen maar ook in een nieuw te realiseren Natuurcentrum bij de Waalbrug te Nijmegen (zie project 17: Startpunt: Nijmegen omarmt de Ooij). Te voet, per fiets of met een milieuvriendelijke trein op zonneenergie kan men van daaruit de Ooijpolder en de Duffelt in trekken. Bijzonder in dit gebied zijn de dorpen op oeverwallen (Persingen, Zyfflich) en de hoge concentratie terpen/pollen met historische bebouwing. Verdronken en bijna verdronken erfgoed is er ook: Persingen, waarvan een groot deel (inclusief kasteel) is weggespoeld en verdronken Kekerdom waar de buitendijkse kerk nog van getuigt. Spectaculaire panorama’s over dit gebied bieden Hoch-Elten en de burcht Mergelp. Euregionale kansen Dit gidsproject kan opgepakt worden middels een Euregionaal duo-project ‘SterreschansSchenkenschans’. Het aan de overkant van de Rijn in Duitsland gelegen Schenkenschans en de Sterreschans bij Doornenburg zijn namelijk defensie-historisch verwant. De Schenken schans werd in 1586 door Maarten Schenk van Nydeggen aangelegd als vesting in het strategisch belangrijke gebied rond de splitsing van de rivieren Rijn en Waal. De vesting had een grote betekenis en werd als ‘toegangspoort’ tot de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden lange tijd als onneembaar gezien. Door verandering in de loop van de Rijn werd die taak in feite overgenomen door het fort Sterreschans bij Doornenburg en werd de vroegere vesting feitelijk een eiland. Nadat zij uiteindelijk in het eerste deel van de 18e eeuw door nieuwe veranderingen in de loop van Rijn helemaal haar strategische betekenis verloor, veranderde de voormalige vesting in een klein dorpje dat als een eiland in de uiterwaarden van de Rijn ligt.
71 Online Touch Home