MASTERPLAN MAASDAL NOORD-LIMBURG 161 Deelplan 10 De Bergerplas Gemeente Maaskant : Bergen : oost Hoogwatermaatregel : waterplas i.c.m. hoogwatergeul Locatie : tussen A77 en rkm 145,5 bij Aff erden UITGANGSSITUATIE Project Heukelomsebeek Dit deelplangebied, gelegen tussen Maas en N271, wordt in het noorden begrensd door de Veerweg bij Aff erden en in het zuiden globaal door de Halve Maanseweg. Het betreft dezelfde plangrens als bij de Integrale Gebiedsuitwerking (IGU) Heukelomsebeek, een veelomvattend project waarvan de uitvoering is gestart in 2011. Het daarbij gehanteerde inrichtingsplan en het geïmplementeerde maatregelenpakket is neutraal ten aanzien van de Hoogwatertaakstelling 2050/2100; kortom het levert geen bijdrage aan de integrale waterstandsverlaging. Voor nadere informatie zie de site van de Dienst Landelijk Gebied (Heukelomsebeek). Optimalisatie waterstandsverlaging In het kader van de langetermijnplannen ten behoeve van de Hoogwatertaakstelling 2050/2100 worden de cumulatieve hoogwatereff ecten van de diverse plannen – inbegrepen de reeds voor genomen projecten – in samenhang opnieuw bezien. Het is niet de bedoeling de uitgevoerde/uit te voeren inrichtingsplannen op korte termijn aan te passen of over te doen. Wel wordt gekeken hoe op termijn de bijdrage aan waterstandsverlaging optimaler kan; dat geldt ook voor dit plangebied. Fraaie, gastvrije rivierdorpen in een ‘museaal’ landschap Het Maasdal in het deelplangebied wordt in zijn geheel gekenmerkt door een karakteristieke geo mor fo logische onderlegger: een lineair stelsel van langgerekte terrasrestruggen, langgerekte geulen en de doorgaande steilrand van het midden- of Allerød-terras. Al sinds de late Middeleeuwen manifesteert zich hier een uitgebalanceerd cultuurlandschap, dat tot op de dag van vandaag nog grotendeels authentiek en samenhangend is gebleven; een ‘universeel gaaf ensemble’, een landschap van museale kwaliteit. Parallel aan elkaar liggen twee hoge terrasrestruggen met eeuwenlange bewoning en zeer goede oude akkergronden. De geulen zijn ingesneden door de Pleistocene Maas; in deze (soms ingesloten) laagten liggen vanouds de weidegronden. De Maasduinen, met hun struweel en heidegronden, vormden eveneens een onmisbaar begrazingsgebied dat via de driften vanuit de historische Maasdorpen Bergen en Aijen bereikbaar was. De breedste oude geul is het natst, hij loopt dicht langs de steilrand van het Midden-Terras. Op het Midden-Terras manifesteren zich reliëfrijke paraboolduinen. In de geul heeft zich een beekdal gevormd. De kwel uit het achterland heeft hier broekgebieden doen ontstaan en doet de Heukelomse Beek stromen. In het beekdal hebben zich waardevolle ecotopen gevormd zoals moerassen (Heuloërbroek) en ruige natte bloemrijke graslanden. Een uiterwaardverlaging is hier beslist ongewenst; het zuivere kwelwater zou uitzijgen en de waardevolle ecotopen zouden onherstelbaar verstoord worden. Bergen en Aijen , perspectief op welvaart. Het Waterschap Peel en Maasvallei bereidt momenteel een nieuwe dijkverhoging (plus 50 cm) voor die omstreeks 2015 gerealiseerd moet zijn. Het nieuwe peil van de waterkering wordt ca 15.3 m + NAP. In het licht van de klimaatveranderingen is een derde verhoging niet ondenkbaar. De in het kader van dit Masterplan Maasdal te nemen hoogwatermaatregelen benedenstrooms van Bergen moeten voorkomen dat een derde dijkverhoging te zijner tijd alsnog nodig is. De oude en sfeervolle historische lintdorpen Bergen en Aijen liggen pal aan de Maas en openbaren zich nu al als aantrekkelijke gastvrije toeristische kernen in een landschap met museale kwaliteiten. Een veelbelovende kans op welvaart mits het erfgoed gekoesterd wordt en de aloude relatie met de rivier weer inhoud gegeven. Een toeristisch ontwikkelingsplan (TOP), waarbij de historische dorpskernen als ‘gave ensembles’ worden gedefi nieerd, kan de zaak in goede banen leiden.
162 Online Touch Home