64 MASTERPLAN MAASDAL NOORD-LIMBURG 4.3.2.2 Uitgangspunten voor ontwikkeling landbouw • Renderende bedrijfsvoering essentieel Bij alle ontwikkelingen in het Maasdal moet vooropstaan dat de bedrijven die zijn gevestigd in het Maasdal of op de hogere gronden van de drie gemeenten een economisch rendabel perspectief moet worden geboden. Verbreding door multifunctionaliteit zou in aanvullende zin van belang kunnen zijn bij de vereiste continuïteit. Bij voorkeur zodanig dat er in het Maasdal van de toekomst ook plaats is voor grondgebonden agrarische bedrijven. • Centrale rol voor agrarische bedrijven die zijn gevestigd in het Maasdal Nu is het nog zo dat cultuurgronden die in het bezit komen van natuurorganisaties, in de regel autonoom worden ontwikkeld en buiten de voedselproductie gehouden. Dat vindt de sector ongewenst. Zij huldigt de opvatting dat voedselproductie en natuurontwikkeling harmonisch samen kunnen gaan. Sterker nog: het rivierlandschap als ‘natuurlijk’ agrarisch cultuurlandschap kan alleen samen met de agrarische sector worden hersteld. De bedrijven die in of onmiddellijk aan het Maasdal zelf gehuisvest zijn zouden hun oude rol als rentmeester van het landschap weer graag opnieuw willen oppakken. Het zou goed zijn om het grondgebruik dicht bij ‘huis’, met name bij de uitgifte van natuurgronden, te bevorderen. De LLTB speelt daar op in door een landschapsgericht collectief van ‘natuurboeren’ in het leven te roepen, dat zich toelegt op het beheren en onderhouden van landschapselementen in combinatie met voedselproductie. • Multifunctionaliteit speerpunt plattelandsvernieuwing Plattelandsvernieuwing is langlopend overheidsbeleid gericht op het vitaliseren van het landelijk gebied. De overheid ziet de mogelijkheden daartoe vooral in het verbreden en verduurzamen van de bedrijfsvoering. Ondernemers in de extensiveringsgebieden worden gestimuleerd om de veelzijdigheid van het historische begrip ‘gemengd bedrijf’ een nieuwe betekenis en een nieuwe invulling te geven. Dat betekent dat de overheid met name multifunctionaliteit ziet als een realistisch en kansrijk toekomstperspectief voor een renderende extensieve agrarische bedrijfsvoering. Dat heeft op tal van plekken in Nederland geleid tot nieuwe, uiterst diverse agrarische bedrijfsconcepten, die niet alleen beantwoorden aan de duurzaamheidsprincipes maar ook garant staan voor een goed inkomen. Multifunctionaliteit kan niet worden afgedwongen. De overheid kan wel voorwaarden scheppen waardoor ondernemers die hiervoor opteren, in staat worden gesteld dit te ontwikkelen. In het noordelijk Maasdal lijkt het of de multifunctionele bedrijfsvoering niet aanslaat. De agrarische sector in dit gebied is van mening dat multifunctionaliteit beperkt toepasbaar is, omdat er met het oog op het grondbeslag geen plaats is voor meerdere biologisch melkveebedrijven en omdat de vraag van de markt slechts een beperkte ontwikkeling van andere verbrede takken, zoals boerderijwinkels of zorgboerderijen, mogelijk maakt. De sector is er voorstander van om de multifunctionaliteit vooral te zoeken in landschappelijke functies, zoals het beheer en onderhoud van Maasheggen en agrarisch natuurbeheer. De stimulerende overheidsmaatregelen en de gerichte subsidieregelingen zijn klaarblijkelijk niet aantrekkelijk genoeg voor de lokale agrarische sector om de stap naar verbreding en verduurzaming te zetten. • Stimuleren ‘natuurlijk’ (agrarisch) cultuurlandschap De dynamiek van de rivier vormde in het Maasdal een grillig stelsel van ruggen en geulen. De lager gelegen gronden werden vooral gebruikt als hooiland met nabegrazing. Samen met de verschillen in vernatting en de periodieke overstromingen resulteerde dit agrarisch gebruik in een uitzonderlijke biodiversiteit. Want wat we vaak niet beseff en, is dat de meeste rode-lijstsoorten (nationale lijst van bedreigde fl ora en fauna) hun biotoop vinden in kleinschalige historische cultuurlandschappen. Juist het verdwijnen van deze cultuurlandschappen heeft geleid tot het ontstaan van de rode lijst. Ook in het Maasdal is veel van de vaak unieke fl ora en fauna verdwenen, met name die van het oude heggenlandschap en de stroomdalen. Gepleit wordt dan ook voor terugkeer naar een kleinschalig ‘natuurlijk’ cultuurlandschap, maar dan wel afgestemd op het werken met geschikt modern materieel. Middels een stimuleringsinstrumentarium kunnen ondernemers worden verleid dit te realiseren en te onderhouden. • Behoud en herwaardering graslanden en oude akkers De lagere gronden in de uiterwaarden zijn vanouds in gebruik als grasland, hetgeen niet alleen de belangrijkste kernkwaliteit van het uiterwaardenlandschap vormt, maar meteen ook de unieke agrarische potentie. Het is dan
65 Online Touch Home