duurzaamheids festival 2025 KIDS editie Voor kinderen van de bovenbouwgroepen van de 4 basisscholen in Voerendaal Najaar 2025
INLEIDING Duurzaamheidsfestival Voerendaal 2025 KIDS editie! In het najaar van 2025 organiseerde de gemeente Voerendaal de vijfde editie van het Duurzaamheidsfestival Voerendaal. Waar het de afgelopen vier edities ging om een festival op één dag voor een breed publiek, werd nu ingezoomd op de kids. Met maatwerk op de vier basisscholen van de gemeente, inhakend op hun onderwijs werkwijze. De vier voorgaande edities van het festival De afgelopen vier jaar organiseerde de gemeente Voerendaal het Duurzaamheidsfestival Voerendaal. Een gezellig laagdrempelig festival met duurzaamheid in de breedste zin van het woord als centraal thema. Het festival bood een breed scala aan activiteiten zoals presentaties, workshops, rondleidingen, stands en veel informatie voor jong en oud. Met onderwerpen zoals voeding, natuur, afval, wonen, energie, zonnepanelen, water, e-cars en educatie. Een festival om energie van te krijgen! De eerste drie edities vonden plaats op een zaterdag op wisselende locaties. De afgelopen editie had een ochtendprogramma, waar op diverse locaties ‘duurzame deuren’ opengingen en de gemeente werd doorkruist. Gevolgd door een middag met stands en activiteiten op een vaste plek. 2025, een KIDS editie voor de vier basisscholen Voor 2025 organiseede de gemeente een KIDS editie. Daarvoor is na een brede inventarisatie van opties gekozen voor de focus op de bovenbouwgroepen van de vier basisscholen van Voerendaal. In het najaar haakte het festival met maatwerk in op de verschillende onderwijs werkwijzen. Steeds op passende momenten voor de school en daardoor verspreid over de maanden augustus t/m november. Met het zwaartepunt rond de Klimaatweek in november. Bij Basisschool Bergop Ubachsberg met vier uitstapjes op loopafstand tijdens hun talentateliers natuur & voeding. Bij Basisschool St. Theresia Ransdaal en Basisschool Ummer Clumme Klimmen met per school een workshop middag met allerlei verschillende duurzame thema’s. En bij Basisschool Cortemich Voerendaal met vier uitstapjes in de omgeving met vier verschillende onderwerpen. De festival activiteiten werden door de scholen ingepast in het lesprogramma en aangevuld met onder andere verdere uitleg op het thema, een creatieve maak activiteit, gastlessen en door de kinderen te maken presentaties van wat ze hebben geleerd. Wederom duurzaamheid in de breedste zin van het woord en op een bruisende en energieke manier. Het doel van de gemeente was om kinderen te informeren, bewust te maken en te stimuleren om nu én later duurzame keuzes te maken. Door vroeg te beginnen met het aanjagen van duurzaam gedrag, kunnen we kinderen laagdrempelig kennis laten maken met duurzaamheid en hen helpen een steentje bij te dragen aan de vermindering van klimaatverandering. Zie voor alle foto’s de Facebook en Instagram pagina van het festival. 03
INTERVIEW Basisschool Bergop Ubachsberg Elk bedrijf, elke instantie, elke inwoner moet of wil wel ‘iets’ met duurzaamheid, maar hoe zit dat eigenlijk met scholen? Basisscholen in dorpskernen wel te verstaan. Maud Deckers (directeur) en Romée Leclairen, (leerkracht) van basisschool Bergop in Ubachsberg vertellen meer over de mogelijkheden van hun school. Basisschool Bergop gelegen in Ubachsberg biedt onderwijs voor kinderen van 4 t/m 12 jaar. Bij aanvang van het schooljaar zijn 145 leerlingen gestart, verdeeld over 7 groepen. Maud Deckers is sinds januari 2025 directeur van deze school en daarnaast directeur van basisschool Tarcisius in Heerlen. Juist zij kan dus beamen dat ook duurzaamheid bij elke school anders is. Deels door de locatie waar de school zich bevindt, hoe oud het gebouw is en welke plannen er liggen voor de school binnen de gemeente. Voor alle vier de basisscholen in Voerendaal geldt dat ze vallen onder de koepelorganisatie INNOVO. Duurzaamheid in de breedste zin omhelst vele facetten en kan gaan tot in de kleinste details. Beslissingen om met een bepaald onderdeel aan de slag te gaan ligt niet altijd in de hand van de directeur of het team van de school. Om een beeld te krijgen basisschool Bergop bekijken we verschillende invalshoeken: • Het is meer dan duidelijk dat het pand van de school niet voorbereid is op de toekomst die we met alle klimaatveranderingen voor ons hebben. In de zomer is het er bloedheet en in de winter ijskoud. In de winter komt het weleens voor dat de kinderen met de jas aan in de klas zitten, dan heeft de verwarmingsketel een storing. Door het gedeeltelijke platte dak, ramen met screens en de bomen om het pand heen wisselen de omstandigheden qua temperatuur in de zomer per kant van het gebouw. Over de hantering van een tropenrooster of zelfs de sluiting van de school in de zomer is Maud stellig: “We hebben allemaal om te gaan met de klimaatverandering en extreem weer. Ik stel me hierbij steeds de vraag: Wat geven we de kinderen mee voor de toekomst als we met een hittegolf en sneeuw steeds dichtgaan.” • De school heeft geen zonnepanelen of airconditioning. • Afval scheiden wordt door de kinderen zelf gedaan, vertelt Romée. Het idee werd geopperd in de leerlingenraad en inmiddels staan er twee verschillende prullenbakken met plastic en restafval in elke klas. • De speelplaats bestaat voornamelijk uit stenen. De samenwerking met de buurt om bij het Multifunctioneel Centrum (MFC) De Auw Sjoeël samen een moestuin te onderhouden was daarmee welkom. Dit project als onderdeel van de Programmatische aanpak Ubachsberg gaat van start in 2026 en het is de bedoeling dat de kinderen meedoen aan een ‘meewerkschema’. Onderhoud, zaaien, oogsten, stekken, maar ook het geleerde in de lessen gebruiken. • In het lesmateriaal komt duurzaamheid op allerlei manieren terug: • Bij wereldoriëntatie in de lessen aardrijkskunde, biologie en geschiedenis. • Met de digitale Blink Wereld lesmethode hanteren ze een methode die met de tijd meegaat en lesstof die elk schooljaar up to date gehouden wordt. Voor duurzaamheid onder andere aardse extremen, duurzaam design, natuur en klimaat. Onderzoekend leren dat de nieuwsgierigheid prikkelt. • Met de talentateliers natuur & voeding. Het Duurzaamheidsfestival Voerendaal mocht afgelopen najaar hier deels de invulling voor verzorgen. • Knutselactiviteiten met kosteloos materiaal dat hergebruikt wordt. • Een samenwerking met IVN Voerendaal voor diverse activiteiten voor groep 5. • Er was een samenwerking met Vista College voor techniek geïnspireerde projecten, nu krijgt dat een invulling in de talentatelier techniek. Samengevat is het pand van de school toe aan vervanging en de plannen voor nieuwbouw liggen er. Hierin komen zaken als elektriciteit, (regen)water, luchtsystemen, klimaat, zonnepanelen zeker aan de orde. De nieuwe scholen die gebouwd gaan worden moeten immers weer 45 tot 60 jaar mee kunnen. Die plannen zijn een samenspel van de gemeente, INNOVO, de desbetreffende directeur en natuurlijk de architect en de aannemer. Voor de invulling van duurzaamheid binnen de natuur/ voeding talentateliers - en ook de andere thema’s muziek, techniek en kunst - geldt dat budget heel bepalend is. Voor gastlessen, uitstapjes en extra zaken is er simpelweg weinig tot geen geld. De continuïteit is een uitdaging, zeker om steeds een nieuw aanbod te brengen. Een oproep voor bedrijven, instanties, maar ook grote enthousiastelingen om hun passies met de kinderen te delen, is dus zeker aan de orde. De talentateliers worden door zowel de leerlingen als de ouders dan ook als zeer waardevol gezien. Even eropuit en in de praktijk leren. www.bs-bergop.nl 04
TERUGBLIK 4 uitjes basisschool Bergop In het curriculum van de Basisschool Bergop in Ubachsberg wordt gewerkt met talentateliers met de thema’s muziek, techniek, kunst en natuur & voeding. In rondes van steeds 3 weken op donderdag wisselen de ateliers zich af. Voor het Duurzaamheidsfestival Voerendaal 2025 zorgden we als festival op 4 donderdagen in het najaar van 2025 voor een uitje op loopafstand vanaf de school binnen het thema natuur & voeding. Uitje 1 Elise van Hortuslise Flowerfarm en Landbouwbedrijf P. Franssen wachtte ons op donderdag 28 augustus op de boerderij op. Wethouder Ruud Braun opende dit eerste uitje van Basisschool Bergop Ubachsberg ter plekke en daarmee het Duurzaamheidsfestival Voerendaal 2025, kidseditie. Midden in het veld keken we naar wat er allemaal op het land om ons heen groeide: zonnebloemen, mais, suikerbiet en nog veel meer. En vervolgens was het raden geblazen wat er allemaal van deze producten gemaakt kan worden. Daarna mochten de kinderen zelf een boeketje bloemen plukken en natuurlijk proefden we van lekkers van het land: suikerbiet, appelsap, chips. En leerden we meer over de kringloop op de boerderij. Na afloop kregen de kinderen een leuke attentie van de gemeente Voerendaal mee om thuis te planten! Uitje 2 Donderdag 2 oktober gingen 18 leerlingen op pad met IVN Voerendaal. Na het welkomstwoordje van wethouder Pierre Verbraak vertrokken we naar het natuurgebied Kunderberg vlak om de hoek. Tijdens deze beleefwandeling verzamelden we materialen uit de natuur zoals kastanjes, eikels, takjes, bladeren en steentjes om tijdens het volgende atelier een kunstwerk mee te maken. Gingen we op ontdekking om met de app ObsIdentify plantjes te herkennen en leerden we meer over de verschillende wandelroutes van de Wandelknooppunt paaltjes en app. IVN-ers Vera, Albert, Lucien en Jan vertelden over insecten, waterbuffers, bloemen en planten, natuurlijk akkergrasland en nog zoveel meer. Samen in het zonnetje op pad in de natuur met wat lekkers onderweg toe, wat wil je nog meer. Uitje 3 Donderdag 30 oktober gingen 18 leerlingen al wandelend naar Boerderijwinkel Gebr Spee. Waar we welkom werden geheten door Bart en Jan Spee én de burgemeester. Die laatste was aanwezig om de Zonnige Zaak sticker uit te reiken aan de boerderijwinkel. Vervolgens nam Jan Spee het woord en vertelde ons meer over de producten in de winkel. Wat komt van kortbij en wat van verderaf en hoe zijn bepaalde producten duurzamer dan andere. Eenmaal in de loods aangekomen deden we een spannende voel-opdracht en mochten de kinderen raden welke groente- of fruitsoort ze vasthadden. We keken naar de stoere landbouwmachines en de voorraad eigen aardappels. Het was helaas te slecht weer om ook naar de koeien te gaan kijken in de wei, dus met een appel en mandarijntje toe liepen we weer terug naar school. Uitje 4 Donderdag 27 november gingen 18 leerlingen letterlijk op schoolreisje met de bus naar de Kunrader Steengroeve. Met Bas Vervuurt werden de kinderen echte ontdekkingsreizigers in het steendepot. We keken in de werkplaats en buiten naar de verschillende manieren van verwerken van deze natuurlijke steen. Met een echte Land van Kalk ranger gingen we op avontuur in de Kunderberg. Daar speurden we met het spoorzoeker boekje in de hand naar iets pluizigs, iets roze, iets harigs én natuurlijk Kunradersteen. 05
Uitje 1
Uitje 2
Uitje 3
Uitje 4
INTERVIEW Basisschool Cortemich Voerendaal Directeur Ron Winkens vertelt meer over de mogelijkheden van zijn school. Basisschool Cortemich gelegen in Voerendaal, is in Zuid-Limburg één van de weinige scholen met alle faciliteiten onder één dak. In de brede school bieden ze - in samenwerking met partners - onderwijs en opvang voor kinderen van 0 jaar tot ongeveer 13 jaar. Brede school Cortemich telt ongeveer 500 leerlingen. Om qua duurzaamheid binnen de school een beeld te krijgen bekijken we verschillende invalshoeken: • Op dit moment liggen er geen zonnepanelen op of rond het gebouw, het is een ambitie om hier verandering in te brengen. • In de zomer is het te warm in de school - met name op de bovenverdieping - om normaal les te geven in een gebouw met een voornamelijk plat dak en een metalen tussenlaag. Er is geen airco aanwezig en er zijn alleen screens aan de ramen van de zonkant. • Op initiatief van de school is een proef gedaan met warmtewerende spiegelfolie aan de buitenkant van het gebouw. De resultaten waren goed en het verschil duidelijk merkbaar. Er zijn plannen om dit idee verder te ontwikkelen. • Een hitterooster kiest de school heel bewust niet voor. Ze willen de onderwijsuren er niet aan opofferen en staan er daarnaast niet achter om 300 gezinnen plotseling verplicht te stellen om hun werkrooster aan te passen omdat het heel warm is. Ze zoeken de oplossingen liever in een andere dingen zoals maatregelen/adviezen richting ouders, activiteiten in te korten, gymlessen alleen binnen te geven, ventilatoren in elk lokaal, alleen naar buiten in de schaduw. • De speelplaats heeft weinig groen, al ligt de school wel tegen het groen aan. • Het afval scheiden wordt gedaan door papier, plastic en restafval gescheiden bakken in alle klassen en in de keuken van de school. Met de bovenbouw wordt afval geprikt op het schoolplein. • Op elke etage van de school bevindt zich een watertank om gratis water te drinken of meegebrachte flesjes te vullen. Dit om water drinken te bevorderen in een gezonde leefstijl. • Bijna alle verlichting in het gebouw is vervangen van halogeen naar LED. • In het lesmateriaal komt duurzaamheid op allerlei manieren terug: • Het gedachtengoed van de school luidt: Zorg goed voor je omgeving, voor jezelf en voor een ander. Daarin zit ook duurzaamheid op allerlei manieren in. • Gevonden voorwerpen die niet opgehaald worden, worden hergebruikt of aan Stichting Elk Kind mee gedoneerd. • Er worden knutselworkshops met ‘afval’ gegeven, een kosteloos materiaal dat de kinderen van thuis meenemen, waardoor ook de ouders meewerken aan de bewustwording. • Een uitje naar RD4 voor leerlingen van de bovenbouw. • Sinds dit jaar heeft de school een eigen schoolbibliotheek in huis, het is de wens om het aanbod in kinderboeken met het thema duurzaamheid uit te breiden. • Met de Kwink voor burgerschap online leerlijn hanteren ze een lesprogramma dat actief aan de slag gaat met burgerschap en verantwoord omgaan met je omgeving, persoonsvorming en natuureducatie. Alles gericht op hoe de kinderen als mens een verantwoordelijke en positieve burger kunnen worden. • Natuur komt terug in vele lessen en in allerlei vormen aan bod, voor alle leeftijden. Dieren en planten zijn immers altijd interessant. Daarnaast is er een samenwerking met IVN Voerendaal voor activiteiten met de leerlingen van leerjaar 6 en worden er door de school zelf natuurwandelingen georganiseerd. Het pand bestaat in 2026 twintig jaar. Nog redelijk jong voor een schoolgebouw. Na twee keer een schouw te hebben gehad zijn de plannen voor aanpassingen richting 2026 gemaakt, ook op het gebied van duurzaamheid. Ron: “De overheid moet investeren in het regelen van de temperatuur in scholen. In Rijksgebouwen is er overal airco, voor kinderen vinden we het normaal dat ze 5,5 uur in 35 graden of meer les krijgen. Dat is niet meer van deze tijd en aan vernieuwing toe.” www.cortemich.nl 10
TERUGBLIK 4 uitjes basisschool Cortemich Bij Basisschool Cortemich hield het Duurzaamheidsfestival Voerendaal twee festivalweken in met op maandag 20 oktober een introductie en op dinsdag 21 oktober maar liefst 4 uitstapjes tegelijk. De groepjes kinderen vertrokken naar Huis van Gaia / Gaiagoods, Hoeve Steenenis, Q-Roof in samenwerking met Energiecoöperatie De Omslag en de Kunrader Steengroeve in het Land van Kalk. Later die week aangevuld met gastlessen en als laatste presentaties aan elkaar van wat ze geleerd hadden. De uitjes bruisten aan alle kanten en er werd op allerlei vlakken genoten. Gezonde voeding, een moestuin, energie, Kunradersteen, bijen, landbouw, lekker proeven, natuur en nog zoveel meer. Tijdens de eindpresentaties kregen de kinderen een leuke attentie van de gemeente Voerendaal om thuis te planten! Bij Hoeve Steenenis werd eveneens de Zonnige Zaak sticker uitgereikt! Uitje Huis van Gaia
Uitje Q-Roof & De Omslag Uitje KunraderSteengroeve & Land van Kalk
Uitje Hoeve Steenenis Presentaties aan elkaar
TERUGBLIK 5 workshops basisschool St. Theresia Ransdaal Bij Basisschool St. Theresia in Ransdaal hield het Duurzaamheidsfestival Voerendaal een workshopmiddag in op vrijdag 28 november. De kinderen konden in twee rondes deelnemen aan een aanbod van twee van de vijf verschillende workshops. Festivalorganisator Judith gaf de workshop Laat de afvalgames beginnen! over afval scheiden en recyclen. IVN-er Hub vertelde meer over hoe bijen nu eigenlijk werken en wat er allemaal bij komt kijken. Samen met Sabine speelden de kinderen het duurzaamheidsspel en de EHBO voor de aarde. Met auteur en wetenschapper Esther werden brieven en strips gemaakt bedacht vanuit 3025 naar nu. En Energiecoöperatie De Omslag vertelde meer over energie opwekken en energie besparen, uiteraard met de nodige proefjes.
TERUGBLIK 10 workshops basisschool Ummer Clumme Bij Basisschool Ummer Clumme hield het Duurzaamheidsfestival Voerendaal een workshopmiddag in op donderdag 20 november. Na een introductie door wethouder Ruud Braun konden de kinderen in twee rondes deelnemen aan een aanbod van twee van de tien verschillende workshops. Festivalorganisator Judith gaf de workshop Laat de afvalgames beginnen! over afval scheiden en recyclen. IVN-er Hub vertelde meer over hoe bijen nu eigenlijk werken en wat er allemaal bij komt kijken. Samen met Sabine speelden de kinderen het duurzaamheidsspel en de EHBO voor de aarde. Met auteur en wetenschapper Esther werden brieven en strips gemaakt bedacht vanuit 3025 naar nu. Energiecoöperatie De Omslag vertelde meer over energie opwekken en energie besparen, uiteraard met de nodige proefjes. Simon van het Wereld Natuur Fonds vertelde de kinderen meer over plasticsoep in de zee. Nancy speelde het spel Appelmoes groeit in een potje, over waar ons eten vandaan komt. Geert Jan van Lubosch Land gaf een workshop over hun voedselbos, moestuin en familiebedrijf met boerderijwinkel. Juf Maud nam de kids mee in de wereld van de energie met filmpjes, proefjes, opdrachten en een quiz, deels gemaakt door Eneco. Iris speelde de klimaatpuzzel met de Sustainable Development Goals en samen met de kinderen legde ze verbanden tussen oorzaak en gevolg.
duurzaamheids festival 2025 KIDS editie Editie 2025 Organisatie festival / Tekst / Grafische vormgeving: Judith Eurlings, Query Design Fotografie: Stan Keulen Bedrijfsfotografie Editie 2024 • Online magazine • Aftermovie Editie 2023 • Online magazine • Aftermovie Editie 2022 • Online magazine Editie 2021 • Online magazine duurzaamheidsfestivalvoerendaal.nl
1 Online Touch