2.2.6 Dodecafonie Dodecafonie (Grieks: dodeka = twaalf en fonè = stem, geluid, toon) of twaalftoonstechniek is een compositiemethode in de muziek die ontwikkeld is door Arnold Schönberg (1874 -1951). Schönbergs twaalftoontechniek maakt gebruik van een reeks, waarin elk van de 12 tonen eenmaal voorkomt. Deze reeks is als het ware het DNA van de compositie omdat zij het verschijnen van toonhoogtes reguleert, en wordt de normreeks genoemd. Omdat een enkele reeks onvoldoende variatie mogelijk maakte, gebruikte Schönberg tevens de "inverse" (horizontale spiegeling der intervallen), de retrograde (kreeftgang = van achter naar voor)) en de inverse retrograde van de rij, elk in alle transposities. Dat leverde 4 x 12 = 48 reeksen als basismateriaal op. Afb. 3: De vier variatiemogelijkheden behorend bij de dodecafonie. Daarnaast mochten: -‐ de tonen samengevoegd worden tot twee-‐, drie-‐, of meer-‐klanken -‐ de tonen in elk octaaf gebruikt worden 3. Het Postmodernisme →1950 -‐ 1990 We kunnen in de tweede helft van de 20e eeuw absoluut niet spreken van één of meerdere afgebakende stijlen; pluriformiteit (=veelvormigheid) is hét kenmerk van deze periode. Naast alle Westerse muziek uit het heden en verleden hebben we door toedoen van de Massacultuur ook de beschikking over muziek uit de rest van de wereld. Het is erg lastig om de verschillende stijlbewegingen precies te plaatsen qua tijd omdat ze veelal door elkaar heen lopen, elkaar overlappen. We zien dat componisten ‘deelnemen’ aan verschillende stijlbewegingen en dus in meerdere muzikale bewegingen hun bijdrage leveren tot de ontwikkeling ervan. Een veelgebruikte term aan het begin van deze periode in de kunst is Avant-‐garde. In de muziek bedoelen we met Avant-‐garde (= voorhoede) alle muziek die breekt met de klassieke en romantische tradities. Avant-‐Garde is dus meer een verzamelnaam van verschillende nieuwe stijlbewegingen en is vooral experimenteel van karakter. Ook de term Experimentele muziek (vaak gebruikt als synoniem voor Avant-‐gard) staat voor muziek die alle gebruikelijke opvattingen over muziek ter discussie stelt. 6 Postmodernisme in de muziek çBefore and Beyond è
8 Online Touch Home