Redactioneel 28 jaar oud moet ik zijn geweest toen ik de Alchemist van Paolo Coelho las. Ik herinner me dat ik begeesterd was door het dunne boekje en constant zinnen wilde onderstrepen. Of ik dat gedaan heb, weet ik niet. Het boekje bevindt zich in het dozenpakhuis bij mij op zolder, omdat ik weer eens ben verhuisd, nadat het leven een andere afslag nam. Ik kom erop, omdat ik me van het verhaal met name herinner dat de hoofdpersoon een heel eind liep. Een route van jaren, om uiteindelijk terug te komen bij het punt van waaruit hij zijn levensreis was gestart. Heel even bekroop me het gevoel dat die hele reis zinloos was geweest, om een fractie van een seconde later te beseffen dat hij zonder die reis niet had geleerd wat nodig was om het antwoord op zijn zoektocht te vinden. Dit vertelt althans mijn herinnering me 19 jaar later, en het brein is zoals we allen weten een grote misleider. Lichtvoetig Verstikkend klimaat We lopen over een prachtig klompenpad. Landerijen, koeien, schapen, zwaluwen, gele paardenbloemen, roze pinksterbloemen, witte krentenbloesem. Wandelen door de boerennatuur is onthaasten in optima forma. Of niet? Motorherrie verdrijft de rust. Een trekker met giermest sproeit twee weilanden verder een penetrante geur rond. Oké, we zijn te gast bij de boer en diens pijp moet roken. We passeren een bord: Trots op de boer. Even verderop: Flikker op Jesse. Is het harmonisch landleven anno 2021 een verloren ideaal? We weten het. Er is te veel stikstof in ons milieu. En te veel landbouwgif. De wormen verstikken, dus kruipen ze naar de onderste aardlagen die of te nat zijn want grondwatergebied, of te droog want het regenwater wordt te snel afgevoerd. Dus weg wormen. En dat is erg want zonder wormen geen luchtige bodem waardoor het regenwater er niet in kan doordringen en het nog sneller doorspoelt naar riolen of zee. Bovendien kunnen de grutto’s en kieviten geen wormen meer vinden, waardoor hun aantallen afnemen. Niemand wil een verschraald land of een natuur met enkel kweekgras en kraaien, maar toch heeft het er alle schijn van dat dit ons voorland is. Willen we met ons allen écht een natuur vol bio diversiteit? Wat koop je nou voor een paar megaton wormen meer? Wat levert zo’n grutto voor de mens nou netto op? Vindt de samenleving brede wegen, weerbestendige sportvelden, exportcijfers en megastallen net even belangrijker dan rijke natuur, schone lucht, gezonde heidevelden en verkwikkende bossen? Even verderop spelen boerenkinderen op hun erf. De kleinste van de drie slaat met een stok naar een dartelende citroenvlinder. Steeds als het kind een mep met de stok geeft, dwarrelt het vlindertje weg. Het kind is vasthoudend en rent erachteraan. Er zijn spagaten en dilemma’s natuurlijk. Om een beter riool te hebben of een straatdek aan te leggen dat het hemelwater doorlaat in plaats van tegenhoudt, moet je wel eerst grootschalig graven of breken. In de goeie ouwe tijd gebeurde dat met de spade en paard en wagen, en dat was eigenlijk hartstikke duurzaam want geen stikstof maar zweet. Maar anno nu laten we bulldozers en graafmachines aanrukken want dat is heel efficiënt. Maar erg stikstoffig. Het grootste kind roept naar het kleinste: ‘Niet doen!’ Het kind stopt met slaan en wijst de vlinder na. We zwaaien naar de kinderen. Ze zwaaien terug. We gaan gewoon doen waar wij Nederlanders goed in zijn: polderen. Middenwegen zoeken. De boeren blijven boeren, maar zo groen mogelijk graag. En de burgers betalen een eerlijke prijs voor hun producten. Ook verloren idealen kunnen worden afgestoft. 28 Routes knopen onder Amsterdam Opladen in ’t Gooi 30 Handige hulp onderweg Wandelapps als gids 32 Het binnenste buitenland Bezoek Berg en Dal 35 Column John Jansen van Galen Ommetjeappsstress onderweg Verder in dit nummer: Nieuws Wandelproducten Uitgelezen Voetstuk Marten Toonder George Knottnerus Lidewey van Noord Loopbaan Ook ik vertrok ooit, liet familie en geboortegrond achter me, deed kort en lang verre buitenlanden aan en woonde verwijderd van mijn wortels. En nu ben ik dus weer terug, maar niet terug bij af. Dat zou onmogelijk zijn, doordat de tussenliggende jaren de blik op alles hebben veranderd en verrijkt. Het is verder gaan met alles dat ik onderweg op mijn route tegenkwam. Het goud ligt op je pad, gewoon naast de hobbels. ‘Luister naar je hart’, zegt de Alchemist in het boek. ‘(...) Waar je hart is, is ook je schat.’ 16 inhoud 8 13 15 etappes Brabantse historie Veters strikken op ‘Ons kloosterpad’ Meer dan 1000 gratis routes Wandelen door Wallonië Er is weer Koffie met melk! Picknickers in Terherne 17 Tialda Hoogeveen Het kan weer! Wandelen in Duitsland 4/5 7 10 35 36 38 38 ‘te voet’ is een uitgave van Hobri Pers Uitgeverij BV, Tuindorpweg 23, 3951 BD Maarn, T. 0343-449499 • e-mail abonnee administratie: abo@wandelkrant.nl • e-mail redactie: redactie@wandelkrant.nl • website: www.tevoetonline.nl • Vanuit België: T. 0031 343 449 499. redactie@wandelkrant.nl • Advertenties: Tarieven op aanvraag bij bovenstaand adres • Uitgever: Eef van den Brink • Hoofdredactie: Tialda Hoogeveen • Vormgeving: Punt Grafisch Ontwerp Utrecht, www.puntgo.nl • Foto voorpagina: Shutterstock • Aan dit nummer werkten mee: John Jansen van Galen, Eva Hopstaken, Femke Jaarsma, George Knottnerus, Max de Krijger, Lidewey van Noord, Jan Fokke Oosterhof, Marcel Schaap, Elvira Werkman, Robert Witsen, Gerrit Jan Zwier • ‘te voet’ nummer 2, zevenentwintigste jaargang. Het volgende nummer van ‘te voet’ – zevenentwintigste jaargang, nummer 3, herfst 2021 – verschijnt eind september 2021.
4 Online Touch Home