EDITO De kritiek die waardering heet Hoeveel kinderen roepen dat ze later theatercriticus willen worden? Geen enkele, gok ik. De criticus heet weleens een betweter te zijn, de party pooper op het premièrefeestje. “Critici zijn als een eunuch in een harem”, schreef de Ierse theaterauteur Brendan Behan ooit: “Ze weten hoe het gedaan wordt, ze zien het elke dag gebeuren, maar ze zijn niet in staat het zelf te doen.” Ik vind dat nogal negatief gedacht. Voor mij als recensent is kritiek een poging tot betekenisgeving en dus waardering van een theaterstuk. In “evalueren” zit immers value. Niet voor niets krijgen veel theatermakers liever een negatieve dan géén recensie. Ja, kritiek kan een mens kraken, ze kan bot zijn of kort door de bocht – maar een onderbouwde, betrokken kritiek is, hoe afkeurend ook, in de eerste plaats een constructieve daad: ze bewijst dat iemands werk ertoe doet. Daarom bewonder ik het theater om zijn levendige kritische cultuur. Weinig debatten worden zo scherp gesteld als op de bühne. Weinig kunstvormen geven aanleiding tot nationale revoluties. Je zou het die theatermakers met hun eeuwige doen alsof niet nageven, maar zij bij uitstek nemen de wereld serieus. Omdat kritiek gedijt in het theater met zijn dialogen, is ze ook de verantwoordelijkheid van meer dan één persoon. Een kritische houding is niet de taak van de recensent of de regisseur, ze is het fundament onder elk gezond gezelschap. Daarom reist dit themanummer van de speelvloer naar de foyer, van de bestuurskamer naar de lichttafel, met als centrale vraag hoe die confronterende spiegel in elke statie van het theatergebeuren zowel mild als aanmoedigend kan zijn. Dat gebeuren ligt nu stil, zo lijkt het wel. Maar laat dat geen reden zijn om ook de ontwikkeling van je gezelschap te laten stagneren. De tweede golf van de coronacrisis biedt de tijd om onszelf grondiger dan ooit te bevragen en plannen te maken voor de lange termijn. ‘speelhetslim’, zo heet dat verder in dit nummer. Wie zelfkritisch is, vindt altijd en overal speelruimte. GILLES MICHIELS Hoofdredacteur OPENDOEK-magazine Volgend jaar wensen we enkel nog bubbels in ons drankje. Hopelijk kunnen we volgend jaar opnieuw samen theater zien én spelen. WE WENSEN JE EEN HOOPVOL 2021. 3 © Michiel Devijver © Johan Wynants
4 Online Touch Home