• • • Activisme voor het goede sterven De twee Belgische verenigingen ADMD en RWS gingen in de beginjaren op een activistische manier te werk. In kringen van georganiseerde vrijdenkers en vrijmetselaars spiegelden zij zich aan hun voorlopers die de burgerlijke begrafenis (1862) en de crematie (1933) afdwongen. Hun actie en politieke lobbywerk leidden tot de eerste wetsvoorstellen ‘betreffende de hardnekkige voortzetting van een uitzichtloze therapie’ (Gillet-1984), en ‘betreffende de therapeutische waardigheid van de ongeneeslijk zieke patiënt’ (d’Hose e.a.-1984) en een Europese resolutie (Marijke Van Hemeldonck -1984 en 1991). Frans Buyens schreef in 1985 “Ze is minder dood dan de anderen”. Over zijn jongere broer die aan brandwonden bezwijkt nadat zijn carnavalspak in brand werd gestoken. Over zijn vader, die ongeneeslijk ziek in pijn moet sterven. Over zijn moeder die geen pijnlijke, lange kankeraftakeling wil meemaken en smeekt om actieve euthanasie, die zij krijgt door de vriendschap met haar dokter. Hij verfilmt het boek met zijn vrouw Lydia Chagoll in 1992 en ze toeren ermee in het ganse land als actieve partners van RWS. In 2013 wordt de euthanasie als filmarchief gebruikt in de documentaire “End Credits” becommentarieerd door Lydia zelf. Niet alleen casuïstiek maar ook empirische wetenschappelijke onderbouw wint stilaan aan belang. Willen mensen in België wel wetgeving rond het levenseinde? Meer dan 83% is voorstander, blijkt uit een mede door RWS opgezette Uniop-opiniepeiling in 1988. En ook bij artsen blijkt de aanvaarding te groeien. Bestuurslid Koen Ingels bevraagt in 1994 zijn collega’s die in 44% positief antwoorden. In een enquête van Yvon Kenis (ADMD) bleek dit in 1984 nog maar 15,5%. De driejaarlijkse geuzenprijs ‘‘t zal wel gaan’ wordt op 28 november 1991 uitgereikt aan RWS wegens hun blijvende doortastend pluralistische inzet voor een vrijwillige milde dood. Het is een eerste officiële erkenning die deugd doet en voor extra media-aandacht zorgt. Zo kwam in het voorjaar van 1992 het eerste euthanasiedossier van Knack waarin RWS in beeld komt met haar artsen die getuigen over verschillende euthanasiecasussen. Ik herinner mij nog heftige replieken op mijn getuigenis dat euthanasie ook kan voor mensen die daar niet echt medische, maar vooral sociale redenen voor hebben. "Achter de eutanasievraag (toen zonder h geschreven volgens de moderne spelling!) schuilt soms de drang een waarde te mogen blijven betekenen voor anderen. Het is belangrijk dat te onderkennen en in de mate van het mogelijke mee te werken om die waarde te realizeren (met een z!). Maar soms wéét en besef je als arts en mens dat er geen andere oplossing meer is voor sommige eenzame mensen die je al jaren kent, die hem al jaren om een einde aan hun leven vragen, door niemand meer geholpen konden worden, en die een cascade van tegenslagen te verwerken krijgen. Zulke mensen hebben, als ze dat zelf willen, ook recht op een waardige dood." Na dit dossier volgden in andere kranten en weekbladen nog vele getuigenissen zoals van Wim Distelmans, Etienne De Groot, Wim Betz, Raymond Mathys e.a. Maar ook wereldwijd breidden de acties zich uit. Wat zou mislukken in de staat Washington (1991) en Californië (1992) lukte wel in de staat Oregon met een positief volksreferendum voor het aannemen van de ‘Oregon Death with Dignity Act’: de behandelende arts mag een dodelijk middel voorschrijven maar de ongeneeslijk zieke patiënt moet het zelf innemen. Ondertussen zijn we al in 1994 beland en hebben we de hulp bij zelfdoding bij wet geregeld in Zwitserland in 1937 uit het oog verloren… Als reactie op deze wereldwijde tendens naar zelfbeschikking zal paus Johannes Paulus II in 1993 zijn moraal proberen opleggen in zijn encycliek “Veritatis Splendor”: alleen God beschikt over leven en dood. Anticonceptie, abortus en euthanasie zijn uit den boze! vervolg op blz 14 • • • 1984 12 1985 1988 1991 1992 1993
13 Online Touch Home