0

jaargang 15 | december 2019 06 vakblad voor ondernemers in de jachtbouwindustrie NEDERLAND GERARD DIJKSTRA ‘Pionieren doe ik nog steeds’ DE ALM: ‘Samenwerking wordt steeds belangrijker’ Vri-Jon DSA Yachts geeft nieuwbouw impuls

INTUÏTIEVE RADAR QUANTUM 2 MET DOPPLER TECHNOLOGIE Onze Quantum 2 radar met doppler technologie maakt, in combinatie met onze AXIOM® serie displays, navigeren erg eenvoudig. Door het in de kleur rood tonen van inkomende objecten en in het groen van afgaande, wordt het in drukke vaargebieden onderscheiden van bewegende objecten kinderspel. Met de automatische MARPA volgfunctie en TrueTrails objecthistorie tillen de AXIOM en Quantum 2 het gebruik van radar naar een hoger niveau, en daarmee ook de veiligheid aan boord. Bezoek www.raymarine.nl voor meer informatie

INHOUDSOPGAVE 48 16 jaargang 15 | december 2019 06 vakblad voor ondernemers in de jachtbouwindustrie NEDERLAND GERARD DIJKSTRA HENK DE VRIES, directeur van Feadship en CEO van Koninklijke De Vries Scheepsbouw, liet van zich horen op METSTRADE. Hij hield een keynote speech en liet zich later interviewen. Duurzaamheid is ook het sleutelwoord voor Feadship, dat zelfs bezig is met de ontwikkeling van een superjacht op waterstof, onthulde De Vries. ‘Pionieren doe ik nog steeds’ DE ALM: ‘Samenwerking wordt steeds belangrijker’ Vri-Jon DSA Yachts geeft nieuwbouw impuls DE ALM bouwt robuuste stalen motorjachten. Werfdirecteur Jacco van Maastricht signaleert dat klanten merkbaar langer doen over hun beslissing tot aankoop. “Bij ons is de prijs/kwaliteit-verhouding in elk geval goed. Als werf hoeven we niet per se te groeien; wat wel belangrijker wordt, zijn hechtere samenwerkingsverbanden. Daarmee sta je als kleinere werf sterker.” Gerard Dijkstra is dit jaar 75 jaar geworden en zijn ontwerpbureau Dykstra Naval Architects bestaat 50 jaar. We besteden met een interview uitgebreid aandacht aan het indrukwekkende oeuvre van deze selfmade ontwerper, die graag met zijn Bestevaer zeiljacht de noordelijke wateren bezeild. Foto Thomas van Es, Dykstra Naval Architects. Lees verder op pagina 4 17 18 19 25 16 pagina’s bedrijfspresentatie 12 PowerPort 13 Glashandel Wybenga 14 Dictator 15 Amersfoort Maritiem 20 International Paint 21 Raymarine 22 Asa Boot Electro 23 Van Emstede & Slager Advocaten 36 MOL logistics 37 Awlgrip 38 Clion Marine 39 Van Steenderen MainportLawyers 44 Easterwoods 45 Gisatex 46 De IJssel Coatings 47 CoverWorks METSTRADE breekt records Vleugje Hollands glorie bij Boat Builder Awards Pieter Timmers, Forward Management: Een manager leidt met inzicht Kort nieuws 30 mr. Frits Hommersom, Hommersom Advocatuur: 33 WAB, deelreparatie van oude wetgeving Slapende dienstverbanden wakker geschud Onderzoek antifouling voor ministerie 34 NJI NIEUWS Wintercursussen spelen in op behoefte Onafhankelijkheid DMI-EMCI goed geborgd 40 Vri-Jon DSA Yachts: ‘Bouwen geeft vertrouwen’ 52 54 10XL pri nt in een dag een sloep Bedrijvenindex en colofon 55 NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN: Amels, Damen, Heesen, Icon/Sunseeker, Linssen, Deep Water Yachts, KM Yachtbuilders 58 Boot Holland 30 jaar JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 3

Een van de vele paradepaardjes van Dijkstra: de 76 meter lange klipper Stad Amsterdam. De dwarsgetuigde stalen driemaster kan 2.200 vierkante meter zeil voeren. Gebouwd in het jaar 2000 door Damen Oranjewerf in Amsterdam, voor rekening van de gemeente Amsterdam en uitzendbureau Randstad. Deze winter wordt het schip door Damen in Den Helder gerefit en zo duurzaam mogelijk gemaakt. In augustus 2020 gaat de Stad Amsterdam op een twee jaar durende wereldreis om de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties te ondersteunen. Het zusterschip Cisne Branco is kort na de Stad Amsterdam door Damen gebouwd voor de Braziliaanse marine. Uit deze twee klippers is het ontwerp ontstaan voor de 87 meter klipper Shabab Oman voor de koninklijke marine van Oman, ook weer door Damen gebouwd, in 2014. 4 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

Ontwerper Gerard Dijkstra (75) PIONIEREN EN RATIONEEL WERKEN In november vierde Dykstra Naval Architects het 50-jarig bestaan. In 1969 begon grondlegger Gerard Dijkstra (75) met zijn Ocean Sailing Development aan een imposante carrière, die hem uiteindelijk wereldfaam als ontwerper opleverde. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 5

EVENALS DE 88 METER MALTESE FALCON IS DE 106 METER BLACK PEARL VOORZIEN VAN HET UNIEKE DYNARIG, DAT DOOR DYKSTRA NAVAL ARCHITECTS IS UITONTWIKKELD EN GEPERFECTIONEERD. DE BLACK PEARL WERD IN 2018 DOOR OCEANCO IN ALBLASSERDAM OPGELEVERD. PERINI NAVI IN TURKIJE BOUWDE IN 2006 DE MALTESE FALCON. Uniek toeval. Op de dag dat we Gerard Dijkstra spreken, liggen er drie ontwerpen van zijn bureau in Amsterdam. Te weten de klipper Stad Amsterdam, de Rainbow Warrior III en de Black Pearl met DynaRig. Deze schepen onderstrepen de veelzijdigheid van Dijkstra’s ontwerpbureau en zijn bovendien het resultaat van gedurfd pionieren. Voeg hier bijvoorbeeld de J-klasser Endeavour en de Bestevaer aan toe en je hebt een indrukwekkende dwarsdoorsnede van Dijkstra’s ontwerp-oeuvre. Weinig andere ontwerpers hebben zulke uiteenlopende projecten uitgevoerd. Stuk voor stuk schepen van topkwaliteit en allemaal met uitstekende vaareigenschappen. Een overkoepelend kenmerk van de Dijkstra-schepen: ze varen veel, maken veel mijlen. Dat zegt genoeg. Gerard Dijkstra (1944) zelf blijft bescheiden onder alle succes. Hij is wars van bewieroking en benadrukt meermalen het belang van de teams waarmee hij heeft gewerkt. Duidelijk. Maar toch, zijn naam is wereldwijd gevestigd; in zijn vakgebied is Dijkstra zonder meer een ‘Hollandse Meester’ te noemen. ‘IETS MET BOTEN’ Jachtontwerper worden was geen zorgvuldig uitgestippeld plan. Affiniteit met varen had hij in zijn jeugd niet. Zijn ouders waren geen watersporters, dus er was geen sprake van het geijkte ‘ingieten met de paplepel’. Gerard Dijkstra: “Ik was geïnteresseerd in natuur en techniek en dat bracht mij tot zeilen, al ben ik daar vrij laat mee begonnen. Ik knapte een kleine BM op en leerde mijzelf zeilen.” Dat laatste – zelf leren – zou een rode draad worden in zijn carrière, net als het pionieren. In de jaren zestig ging Dijkstra Lucht- en Ruimtevaarttechniek studeren aan de TU in Delft. Een onschuldig potje rugby zou zijn leven veranderen. Bij een botsing liep hij hersenletsel op en moest anderhalf jaar revalideren. Hij stopte met zijn studie en ging werken, maar wist inmiddels wel dat hij ‘iets met boten’ wilde doen. Dijkstra: “Ik stuurde brieven naar werven of zij misschien opstappers nodig hadden. Van de Stadt wees mij erop dat er een ontwerp 6 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 van hen, een Gallant 53, in aanbouw was in Zuid-Engeland. Op dat moment het grootste polyester serie-jacht ter wereld, moet je nagaan... Ik schreef de werf aan en zij hadden plek voor mij. Tijdens de bouw heb ik aan boord gewerkt en vervolgens maakte ik de oversteek naar de West Indies mee, waar het schip ging charteren. Hetzelfde deed ik met het zusterschip dat de werf op stapel had gezet. Daarna werd ik charterschipper op die eerste Gallant. Eerder had ik navigatielessen gevolgd bij een zeekapitein, van wie ik zijn sextant – een Kelvin Hughes – heb overgenomen. Die heb ik nog steeds aan boord.” OSTAR Op de eerste oversteek met de Gallant 53 voer ook een jonge vrouw mee; Loontje genaamd. Zij was als kok aan boord. Anno nu zijn beiden nog altijd samen. “Zonder Loon had ik nooit kunnen doen wat ik heb gedaan”, zegt Dijkstra met een mengeling van respect, vertedering en dankbaarheid. De tweede Gallant van de werf ging meedoen aan de tweede Ostar (Observer Singlehanded Transatlantic Race) in 1968, de Atlantische oversteek van Engeland naar Amerika voor solozeilers. Dijkstra: “Zo kwam ik in aanraking met de Ostar. Ik vroeg de werf of ik een boot van hen kon varen in de volgende Ostar in ’72, als ik sponsors zou vinden.” Zo werd Dijkstra professioneel wedstrijdzeiler, een unicum in die tijd in Nederland. “Ik tikte een kale Ocean 72 op de kop, weer een Van de Stadt ontwerp. Dat werd de Second Life. Het was pionieren; dat heeft altijd in mij gezeten, en dat doe ik eigenlijk nog steeds”, zegt hij met een glimlach. “Om de boot niet op eigen naam te hoeven zetten, heb ik toen Ocean Sailing Development opgericht. Ik heb die Ostar-deelname goed voorbereid en rationeel aangepakt. En ja, dat is wel een eigenschap van mij.” Dijkstra ging in 1972 inderdaad van start in de Ostar, zeilde een goede race, maar raakte op de Grand Banks de mast kwijt. Een foto: Onne van der Wal

DE RAINBOW WARRIOR III: EEN WERKSCHIP MET UITGEKIEND ZEILPLAN EN DOORDACHT ONDERWATERSCHIP VOOR MILIEUORGANISATIE GREENPEACE. HET SCHIP IS IN 2011 GEBOUWD DOOR DE DUITSE SCHEEPSWERF FASSMER. Gerritsma van de TU Delft. Zo deed ik een louterende ervaring die zijn kijk op schepen beïnvloedde. Dijkstra is voorstander van het KISS-principe: Keep It Simple Stupid. Een pleidooi voor functionaliteit. Wat niet aan boord zit, kan ook niet stuk. PRAKTIJKERVARING Na de Ostar ging Dijkstra freelance werken bij Wolter Huisman in Vollenhove. “Ik deed ondersteunend technisch werk, van constructies tot ratings, maakte proefvaarten en bracht boten weg. Ook was ik navigator en manusje van alles op de Spirit of Delft, een RORC-jacht, ontworpen door Frans Maas in samenwerking met professor Jelle goede praktijkervaring op.” Voorts verdiepte Dijkstra zich verder in het ontwerpen en hij tekende een eigen schip voor zijn tweede deelname aan de Ostar: de Bestevaer, vernoemd naar admiraal Michiel de Ruyter. Het werd in aluminium gebouwd door Royal Huisman. “Een lang, smal jacht,” herinnert Dijkstra zich, “met een diepe kiel. Het had geen autopilot nodig om op koers te blijven. Voor het doel was het een goed ontwerp, maar het was wel een wreed schip, met veel helling.” Die Ostar van 1976 werd een slagveld in zwaar weer en met één storm met een gemiddelde golfhoogte van negen meter. Na 1200 mijl liep Dijkstra andermaal mastschade op, hoewel ditmaal de mast overeind bleef. Hij keerde terug naar de startplaats Plymouth, voerde reparaties uit en startte opnieuw. Om kort voor sluitingstijd te finishen, in de tweede tijd… Na de Ostar volgde in 1977 zijn deelname aan de Whitbread Round the World Race. Conny van Rietschoten vroeg hem kort voor de start als navigator/wachtleider aan boord van de Flyer, een aluminium S&S 65. Nadien zeilde Dijkstra met dit schip, onder de naam Flying Wilma, de Specerijenrace van Jakarta naar Rotterdam. Zijn Bestevaer-project werd mooi afgesloten met de verkoop van de boot aan de Franse zeilheld Olivier de Kersauson, die er ook een Ostar mee zeilde. ‘Het was pionieren. En dat doe ik eigenlijk nog steeds’ INDONESIË In de jaren 80 nam de carrière van Dijkstra een nieuwe wending. In Indonesië onderhielden zogenoemde missieschepen verbindingen met verafgelegen missieposten. Deze vloot was aan vernieuwing toe. Dijkstra werd gevraagd een grootscheepse survey te doen naar deze schepen, een karwei dat hem naar alle uithoeken van de archipel bracht. Hij kwam met een opmerkelijk advies: geen nieuwe schepen uit het buitenland, maar lokaal nieuwe schepen bouwen en de aanwezige kennis van de bouw van vissersschepen benutten. HET WERK VAN DIJKSTRA VOOR DE J-KLASSE ZORGDE VOOR EEN REVIVAL VAN DEZE IMPOSANTE ZEILJACHTEN, WAARMEE OOIT OM DE AMERICA’S CUP WERD GEZEILD. OVER EEN PERIODE VAN 30 JAAR WERDEN DOOR DIJKSTRA DE IN DE JAREN 30 GEBOUWDE JK3 SHAMROCK V, JK7 VELSHEDA EN JK4 ENDEAVOUR IN OUDE LUISTER HERSTELD. DE NIEUWBOUW (2003) J5 RANGER ONDERGING EEN INGRIJPENDE ‘PERFORMANCE REFIT’. DE JK6 HANUMAN WERD IN 2009 NIEUW GEBOUWD DOOR ROYAL HUISMAN EN JH2 RAINBOW DOOR HOLLAND JACHTBOUW IN 2012. OP DE TEKENTAFEL LIGT NOG HET ONTWERP VOOR DE J YANKEE. AFGEBEELD IS DE ENDEAVOUR, MET DE VELSHEDA IN HET KIELZOG. Foto Yoichi Yabe JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 7

FUNCTIONEEL, GOED GEDRAG IN ZEEGANG, HOGE DAGMIDDELDEN: DE BESTEVAER HEEFT HET ALLEMAAL IN ZICH. KM YACHTBUILDERS IN MAKKUM IS DE BOUWER VAN ALLE BESTEVAERS. DIT IS DE 45 ST PURE. KM BOUWT DIT ALUMINIUM SCHIP OP EEN MEER SERIEMATIGE MANIER. DE AFMETINGEN, LOCATIES VAN DE WATERDICHTE SCHOTTEN EN DE VORM VAN HET PILOT HOUSE LIGGEN VAST, ANDERS DAN BIJ CUSTOM BUILT. OOK DE SYSTEMEN AAN BOORD ZIJN GESTANDAARDISEERD. HET EXTERIEUR IS ONBESCHILDERD, GESCHUURD ALUMINIUM, BEHALVE OP DE LOOPVLAKKEN. STANDAARD HEEFT DE PURE EEN VASTE KIEL, EEN CENTERBOARD IS OPTIONEEL. Dijkstra: “We hebben daar twaalf jaar gewerkt voor Buitenlandse Zaken en organisaties als de United Nations Industrial Development Organisation en de ontwikkelingsbank FMO. Met vijftien Indonesiërs en vijf Nederlanders, onder wie ir. Joop de Schutter, specialist op het gebied van visserij. We hebben een programma opgezet voor gelamineerde houtbouw van kleine schepen. De grootste was een longliner van 40 gros ton. De grote bomen stonden te ver van de kust, dus in plaats daarvan werd klein hout gebruikt en verlijmd. Voor het maken van die verbindingen hebben we ook een programma opgezet. In totaal zijn 25 scheepsontwerpen ontwikkeld en meer dan 150 schepen gebouwd. We werkten op meerdere niveaus: scheepstimmerlieden gaven praktijkles op het strand; werktuigkundigen gaven les op universitair niveau.” In Delft en Soerabaja zijn tanktests gehouden met scheepsmodellen en er was een uitwisselingsprogramma voor studenten. Dijkstra: “Het was dankbaar werk. In 1993 hebben we het project afgerond en overgedragen. Wel hebben we toen een kopie van het archief meegenomen. Dat hebben we dit jaar teruggestuurd, omdat er hernieuwde belangstelling bestaat naar de bouwmethodes.” J-KLASSE In Indonesië kreeg Dijkstra bezoek van werfeigenaar Wolter Huisman. Die had een bijzonder project voor Dijkstra. De J-klasser Endeavour moest worden teruggebracht 8 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 in volle glorie. Nogal een ‘uitdaging’, want tekeningen ontbraken; die waren verbrand na een bombardement op Southampton. De oplossing werd gevonden door de romp van de J-klasser digitaal op te meten met het toentertijd nieuwe IMS-systeem. De bondsmeters Jan van Berkel en Ward Walter waren daarmee dagen in de weer. Het resulteerde in een digitaal lijnenplan, op basis waarvan Dijkstra zijn restauratieplan kon ontwikkelen. Opnieuw in een pioniersrol, want dit was nog niet eerder gedaan. Zijn werk, naar de ideeën van opdrachtgever Elizabeth Meyer, werd een blauwdruk voor andere restauraties en luidde een opleving in van de J-klasse. Dijkstra ‘deed’ uiteindelijk zes van dergelijke jachten. Omdat het aantal opdrachten toenam, besloot Dijkstra een rechterhand in dienst te nemen. Dat werd Thijs Nikkels. Twee grote projecten begin jaren negentig waren de refit van de 182 voets tweemastschoener Adela en de 184 voeter Adix, een driemastschoener. De Adela was een oud, houten schip, dat een bredere romp in staal kreeg. De totale transformatie gaf de nodige controverse in de wereld der klassiekers. “Het werd onze eerste ‘spirit of tradition’, op die lijn zaten we snel”, aldus Dijkstra. BESTEVAER Er kwamen ook aanvragen voor wat Dijkstra ‘kleinere’ boten noemt. Onder andere bij Damstra, voorloper van het huidige KM Yachtbuilders in Makkum. Rond die tijd, zeg rond de eeuwwisseGERARD DIJKSTRA: IN ZIJN VAKGEBIED EEN ‘HOLLANDSE MEESTER’. Foto Jolanda van der Linden ZIJN ERVARINGEN MET DE SECOND LIFE IN DE OSTAR IN 1972 WAREN ZEER BEPALEND VOOR DIJKSTRA. EEN OPNAME UIT DE INDONESISCHE PERIODE, EEN WERF IN TANJUNG PRIOK, WAAR EEN 45 VOETS LONGLINER IN AANBOUW IS.

DE SCHOENER ADELA WERD HET EERSTE ‘SPIRIT OF TRADITION’ PROJECT. Foto Cory Silken had nooit verwacht dat zoveel mensen zouden meegaan in dat concept. Er zijn bijna vijftig Bestevaers gebouwd.” ‘Tuigages zijn altijd overheersend geweest in onze aandacht voor de ontwerpen’ ling, ontwierp Dijkstra een zeilboot voor zichzelf. Zonder compromis, Spartaans, te zeilen door een kleine bemanning. Uitgevoerd in onbehandeld aluminium. Lees: weinig onderhoud en geen schilderkosten. En een rechte boeg, toen al. Omdat lengte loopt. In dit ontwerp verwerkte Dijkstra alle opgedane kennis en ervaring. “Het moest een functioneel schip zijn, met een goed gedrag in zeegang, zodat de bemanning niet vermoeid raakt. Gekoppeld aan hoge daggemiddelden van pakweg 180 mijl. Het enige wat hij niet doet is met 20 knoop voor de wind weg planeren. Je kunt niet beide eigenschappen hebben. Brede achterschepen werken alleen als de boten licht zijn; anders houden ze water vast. Maar ze bieden natuurlijk wel meer binnenruimte. Dat is een keuze. Onze keuzes richten zich op een ander compromis: een schip dat onder alle omstandigheden goed presteert. Met veel tuig, maar wel goed hanteerbaar. Door mijn achtergrond zijn tuigages overheersend geweest in onze aandacht voor de ontwerpen. De dekindeling van onze schepen werkt gewoon.” Hij vervolgt: “Wat de Bestevaer betreft, ik STAD AMSTERDAM De Bestevaer kan zeker als mijlpaal worden gezien, en de klipper Stad Amsterdam is dat ook. De gemeente Amsterdam wilde (samen met uitzendbureau Randstad) een eigen schip, en er was daar een werkgroep voor gevormd. Die deed het nodige vooronderzoek en was in archieven op een klipper gestuit met de naam Stad Amsterdam. Men wilde een voorontwerp om het plan te illustreren en kwam met die vraag bij Dijkstra. Die trad andermaal in een pioniersrol, want sinds 1870 was er geen zeegaande zeilklipper gebouwd in ons land. “Die oude Stad Amsterdam was een handelsklipper en had daarom een volle romp van voren. De Amerikaanse klippers en ook de Cutty Sark hadden een veel mooiere romp. Dus heb ik in overleg voor een andere rompvorm gekozen, waarin de eigenschappen van wel tien rompen zijn gecombineerd. Een gelukkige keuze, want de huidige Stad Amsterdam is een zeeschip dat geweldig zeilt.” DYNARIG In 2006 verscheen een andere blikvanger op het water, met een baanbrekende tuigage: de 88 meter lange Maltese Falcon. Het schip is voorzien van drie ongestaagde, draaibare carbon masten, met elk vijf zeilen, dwarsgetuigd. Zeil zetten is minutenwerk en overstaggaan kan in 90 seconden. Dijkstra: “We kregen de vraag om een bestaande romp van een nieuw tuigage te voorzien. Op lange oversteken in de passaatroute voldoen ra’s goed, maar op een DIJKSTRA ONTWIERP DE RUIM 46 METER LANGE SCHOENER WINDROSE OF AMSTERDAM VOOR VASTGOEDTYCOON CHRIS GONGRIEP, DIE HET IN 2002 OP ZIJN EIGEN WERF HOLLAND JACHTBOUW BOUWDE. HET SCHIP BRAK TWEE MAAL HET TRANSATLANTISCHE SNELHEIDSRECORD, IN 2002 EN 2005. Foto Tim Wright JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 9

modern jacht als dit was dat geen optie. Het DynaRig kende ik al van vroeger; het is in de jaren zestig ontwikkeld door de Hamburgse kapitein Wilhelm Prölss. We hebben dat idee voorgesteld en tot mijn verbazing vond de eigenaar, zelf een techneut, het fantastisch. Toen hebben we een onderzoekstraject van twee jaar opgezet, om er zeker van te zijn dat dit ontwerp in praktijk haalbaar was.” Hoewel niet massaal toegepast, heeft het DynaRig navolging gekregen; op de eerder genoemde Black Pearl. Ook is het systeem in vereenvoudigde vorm meegenomen in het ontwerp van de Ecoliner, een zeilend vrachtschip, dat overigens nog niet verder dan de tekentafel is gekomen. Samen met Royal Huisman en design studio ThirtyC presenteerde Dykstra Naval Architects dit najaar het concept DynaRig Lotus, een 88 meter lange tweemaster met een 70 meter lange ‘bijboot’. Een ander werkschip dat Dykstra Naval Architects ontwierp, is de Rainbow Warrior III. Dit actieschip van Greenpeace heeft een uitgekiende zeilvoering aan A-masten. Het motorgebruik kan hierdoor worden teruggebracht tot minder dan de helft. Een andere innovatie zit onder water. Dijkstra: “Voor optimale vaareigenschappen hebben we het onderwaterschip van de Athena toegepast. Dus hier hebben we teruggegrepen op zeiljachttechniek.” Dijkstra heeft zijn bedrijf allang overgedragen, met de prettige wetenschap dat het met Thijs Nikkels aan het roer in kundige handen is. Er werken negen mensen in de studio in Amsterdam. Daar is Dijkstra zelf ook nog geregeld te vinden, want betrokken blijft hij natuurlijk wel. En daarbij, zijn expertise van 50 jaar blijft van onschatbare waarde… www.dykstra-na.nl DOOR LAURENS VAN ZIJP GERARD DIJKSTRA EN ZIJN ECHTGENOTE LOON IN 2013 BIJ IJSLAND, AAN BOORD VAN DE ‘BESTEVAER II’. LATER DAT JAAR ZOU HIJ OP DE HISWA TE WATER LATEN ZIEN DAT EEN BLANK ALUMINIUM ZEILJACHT ER NA TIEN JAAR INTENSIEF GEBRUIK IN VOORNAMELIJK KOUDE VAARGEBIEDEN ER NOG PERFECT UITZIET. DE 53ST (ST=STEILSTEVEN) IS VOORZIEN VAN EEN HELMSTOK OM ZOVEEL MOGELIJK GEVOEL TIJDENS HET ZEILEN TE HOUDEN, WATERBALLASTTANKS (1,8 TON PER TANK), EEN WINDVAAN ZELFSTUURINRICHTING, AUTO PILOT, DROGE UITLAAT, KIELKOELING, HOUTKACHEL EN EEN CV. EEN UITSCHUIFBARE GENNAKERBOOM VAN CARBON MAAKT HET BIJ RUIME EN VOORDEWINDSE KOERSEN GEMAKKELIJK EEN GROTE GENNAKER OP TE ZETTEN. DE KAARTENTAFEL EN -STOEL ZIJN HALF CARDANISCH OPGEHANGEN OM COMFORTABEL TE KUNNEN NAVIGEREN TIJDENS EEN LANGER VERBLIJF OP ZEE; IETS WAAR DE 53ST UITERMATE GESCHIKT VOOR IS. BEGIN 2018 LEVERDE ROYAL HUISMAN DE 56 METER LANGE KLASSIEKE KITS AQUARIUS OP. DE NAVAL ARCHITECTURE EN EXTERIEUR STYLING IS VAN DYKSTRA NAVAL ARCHITECTS. HET INTERIEUR VAN DE MODERNE KLASSIEKER WERD ONTWORPEN DOOR MARK WHITELEY. Foto Carlo Baroncini EEN MODERNE KLASSIEKER IS DE 53,75 METER LANGE KITS KAMAXITHA, IN 2012 GEBOUWD DOOR ROYAL HUISMAN. DIJKSTRA DEED DE NAVAL ARCHITECTURE EN DE EXTERIEUR STYLING VAN HET ZEILJACHT; HET KLASSIEKE INTERIEUR WERD ONTWORPEN DOOR RHOADES YOUNG DESIGN. Foto Pantaenius/Michael Kurtz 10 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

7 t/m 11 feb 2020 Hier begint je watersportseizoen WTC EXPO Leeuwarden www.boot-holland.nl JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 11

Specialist in scheepsdieselmotoren PowerPort BV De Haas PowerPort is dé specialist in scheepsdieselmotoren. Sinds jaar en dag leveren wij voortstuwingsmotoren, generatoren en keerkoppelingen van gerenommeerde merken, zoals Caterpillar, Kohler, John Deere, MAN en Nanni. Door onze jarenlange ervaring beschikken wij over een grote productkennis, kwaliteit en schat aan ervaring. Naast de verkoop van nieuwe units hebben wij ook een uitgebreide serviceorganisatie. Wij verzorgen het complete onderhoud van uw motoren, generatoren en keerkoppelingen. Onze service gaat 24/7 door en is wereldwijd. Onze diensten bestaan oa. uit onderhoud, motorkeuring, endoscopie, reparatie, revisie, uit- en inbouwen van complete installaties en weerstand belasting met onze loadbank. Onze doelstelling hierbij is simpel en doeltreffend: de motoren van uw jacht zo efficiënt mogelijk onderhouden en waar nodig repareren of (onderdelen) vervangen, zodat uw jacht maximaal inzetbaar is. De werkplaats van PowerPort beschikt over voldoende ruimte voor onderhoud aan uw motoren, keerkoppelingen en generator sets. Bovendien zijn alle moderne faciliteiten aanwezig, waardoor wij u altijd optimaal van dienst kunnen zijn. PowerPort is een klantgerichte organisatie waarbij kwaliteit, service, kennis en ervaring hoog genoteerd staan. Wij zijn continu bezig met het verbeteren en innoveren van onze organisatie, zodat wij u als klant snel kunnen helpen en bovendien de beste kwaliteit kunnen garanderen KOHLER Sinds kort is De Haas PowerPort officieel distributeur van Kohler marine generator sets in de Benelux. Kohler Power Systems levert diesel marine generator sets welke worden toegepast in de pleziervaart en de commerciële markt. De sets kunnen worden ingezet voor hoogwaardige toepassingen. Kohler levert generator set in de range van 5 tot 450 KW. Kohler marine generator sets worden in de VS geproduceerd en wereldwijd gedistribueerd. Kohler marine after sales verkoop en service zijn wereldwijd georganiseerd door middel van een uitgebreid dealer netwerk. Bezoek ook onze website met onderdelenwebshop! Govert van Wijnkade 3 3144 ED Maassluis 0031(0)10 590 39 39 info@powerport.nl powerport.nl 12 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

Glashandel Wybenga in Franeker maakt hoogwaardige spiegels en glasproducten op maat. Niet alleen voor grote musea, galerieën en lijstenmakers, maar ook voor de interieur-, meubel- én jachtbouw. WYBENGA: Glasheldere topkwaliteit HOOGWAARDIGE SPIEGELS De MirroView is een eersteklas kwaliteit spiegel voor het verbergen van een flatscreen (televisie of computerscherm) en/ of touchscreen. Superieur voor vochtige ruimtes en daardoor tevens een duurzame oplossing is de corrosiebestendige Mirropane Chrome. Onderscheidend is Glashandel Wybenga tevens met ontspiegeld veiligheidsglas OptiView, dat perfect zicht biedt op bijvoorbeeld persoonlijke (kunst)objecten aan boord. bij het maken van bijvoorbeeld glasplaten voor badkamers en douchewanden. Daarbij kan de 5-assige machine ook verstek en facetranden slijpen. Met een CNC-gestuurde lasermachine kan glasspecialist Wybenga met uiterste precisie (zeer kleine) modellen voor de jachtbouw maken of bijvoorbeeld gaten en sparingen op maat. Daarnaast biedt de lasermachine uitgebreide mogelijkheden voor het graveren van bijvoorbeeld logo’s, tekst en beeldmerken. Verder staan er in de 2.100 vierkante meter grote fabriekshallen snijtafels voor het snijden van zowel gelaagd als enkel glas, een facet- en boormachine, een plat poly slijpmachine en een zandstraalcabine. Een high quality wasmachine zorgt ervoor dat de producten schoon worden afgeleverd. Waarom Wybenga? • Glas van de beste kwaliteit • State-of-the-art producten • Voor alle producten maatwerk mogelijk • Eigen productiemachines voor zowel complexe als unieke bewerkingen op glas, spiegels en meer • Eigen transport in de gehele Benelux • Professionele levering op locatie raamwerk (bijvoorbeeld een patrijspoort) of als wandversiering. Het printen kan in full-colour, wit en fluorkleuren, zoals ultraviolet en paars. Wybenga excelleert in snelle bewerkingen van unieke opdrachten. Met een eigen wagenpark worden alle producten in de gehele Benelux bezorgd. GLASPRODUCTEN OP MAAT Met verschillende productiemachines kunnen wij complexe en unieke bewerkingen uitvoeren met glas en spiegels. Zo staan er onder andere twee CNC-gestuurde machines; een 5-assige Intermac Master 38.5 en een 3-assige Intermac Master 30. Beide machines kunnen met uiterste precisie – een tolerantie van 0,2 mm – unieke designobjecten op maat maken. Ook kunnen deze machines mallen inscannen en digitaliseren naar een AutoCAD DXF-bestand. Glasbewerkingen met deze machines garanderen een hoogwaardige afwerking en optimale betrouwbaarheid Benieuwd naar de vele mogelijkheden van Glashandel Wybenga? Vraag dan vrijblijvend om informatie of advies. Lees alles over de indrukwekkende apparatuur op www.glashandelwybenga.nl/machinepark. UV-PRINTEN Wybenga levert nog veel meer maatwerk! Zo kan een allround led-flatbedprinter een groot formaat (geharde) glasplaat of acrylaat bedrukken door middel van uv-techniek. Voor de jachtbouw wordt deze printer veelvuldig ingezet voor het printen van een fullcolour foto’s op een uniek Glashandel Wybenga De Vang 3, 8801RB Franeker 0512 331 644 | info@glashandelwybenga.nl JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 13

Partner in sluitende oplossingen! Dictator Productie B.V. 0527 613 456 info@dictator.nl www.dictator.nl DICTATOR fabrikant en leverancier van innovatieve oplossingen voor het geruisloos openen, opvangen en sluiten van deuren en poorten. “In de markt staan wij bekend om de uitstekende kwaliteit van onze producten en als probleemoplossers. Wij denken graag mee, wanneer een standaard product geen oplossing biedt, dan maken we er een. Dat schept verplichtingen voor de toekomst, een uitdaging die we overigens graag aangaan”, aldus commercieel directeur Harry Werkman. Het bedrijf, opgericht in 1932, is gevestigd in Emmeloord en onderdeel van de internationale DICTATOR groep waar in totaal meer dan 200 werknemers werkzaam zijn. Het hoofdkantoor is gevestigd in Neusäß zuid Duitsland (bij München). De groep beschikt over een aantal Europese productievestigingen. De vestiging in Emmeloord is vooral gespecialiseerd in de productie van deuropvangers, deursluiters, deurvastzetters en veerscharnieren. DICTATOR heeft een wereldwijd netwerk van vertegenwoordigingen en agenten. Afzet op de binnenlandse markt vindt vooral plaats via de ijzerwarenvakhandel. ASSORTIMENT DICTATOR heeft een uitgebreid leveringsprogramma: deurtechniek, gasveren, dempers, aandrijvingen voor (brand) schuif- en draaideuren, toegangstechniek en brandveiligheid (elektromagneten, rookmelders etc.). Met deze productgroepen richt het bedrijf zich o.a. op de toepassing in projecten in de utiliteitsbouw, scholen, ziekenhuizen, kantoorpanden, verzorgingsinstellingen en de jachtbouw. JACHTBOUW Ook in en op de (luxe-) jachten worden de producten van DICTATOR toegepast. We stellen er een aantal aan u voor: • Deurbegrenzer Een hydraulische demper die geschikt is voor het afremmen en begrenzen van openslaande deuren. Eén van de grote voordelen is de geïntegreerde vaststelling op de eindpositie (optioneel), hierdoor is een aparte deurstop op de vloer of wand niet langer nodig. • Deursluiters Leverbaar als inbouwdeursluiter (Adjunct) of opbouw (Piccolo). Weinig weerstand, waardoor de deur goed toegankelijk blijft. De Piccolo is ook leverbaar in RVS 316. Beide deursluiters zijn in combinatie met een DICTATOR deuropvanger een goed alternatief voor een deurdranger • Kwalitatief hoogwaardige gasveren Met behulp van een speciaal computerprogramma wordt het juiste type gasveer, de optimale montagepunten en de juiste drukkracht bepaald. Zowel grote series, als klantspecifieke aanvragen afgestemd op de wensen en toepassing van de klant. Voor levering worden de gasveren gemeten en getest, dit waarborgt de hoge kwaliteitsstandaard van de gasveren. Het volledige programma kan ook geleverd worden in RVS 304 en 316. INFORMATIE Op de uitgebreide website DICTATOR.NL, vindt u naast alle technische informatie ook toepassingsfoto’s en productvideo’s. 14 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

Aluminium snelvarende schepen Amersfoort Maritiem B.V., beter bekend als Timeless Yachts, bouwt aluminium snelvarende schepen. De eigenaar, André Amersfoort, is watersporter in hart en nieren en is Timeless Yachts als hobby begonnen. De eerste schepen zijn in regie bij verschillende onderaannemers gebouwd, maar per februari 2020 is er een eigen locatie waar de schepen afgebouwd gaan worden. De jachten van Timeless hebben de klassieke charme van een bakdekker, welke in het begin van de vorige eeuw een populair type schip was. De meest ingrijpende aanpassing op het eerste originele ontwerp van een bakdekker uit 1928 is de breedte. Een bakdekker was oorspronkelijk lang en smal, echter om meer comfort aan boord te creëren zijn de schepen ten opzichte van het origineel veel breder. De Timeless jachten zijn ook direct herkenbaar aan de ovalen “ogen” in de hoge boeg Het huidige ontwerp is een moderne twist met een “knipoog” naar het verleden. Vorig jaar werd de Timeless 34 op de BOOT Düsseldorf getoond. Op dit moment is er een nieuw schip in aanbouw, ontworpen door Herbert van den Brand van Flamme Yacht Design, de Timeless 25 Tender. De schepen worden gebouwd van de meest hoogwaardige materialen, geen serieproductie, maar volledig custom built. Zowel de Timeless 34 als de 25 worden uitgevoerd conform CE-C of CE-B. De eerste Timeless 25 Tender is uitgerust met een 195PK 4-cilinder Yanmar dieselmotor. Met deze motorisering wordt een snelheid van circa 28 knopen gerealiseerd. De Timeless 34 en 25 zijn niet alleen geschikt voor privé booteigenaren, maar lenen zich ook bij uitstek als tender voor het grotere jachtsegment. De eerste Timeless 25 Tender is te bezichtigen op BOOT 2020. Amersfoort Maritiem b.v. Blokland 75, 3417 MP Montfoort 06 531 408 97 info@amersfoortmaritiem.nl www.timelessyachts.nl DE TIMELESS 25 TENDER CASCO VAN DE TIMELESS 25 TENDER IN AANBOUW BIJ STAPERT JACHTBOUW EARNEWOUDE DE TIMELESS 34 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 15

“De meerprijs voor duurzame voortstuwing kan klanten niets schelen.” HENK DE VRIES VAN FEADSHIP: SUPERJACHT OP WATERSTOF Henk de Vries, directeur van Feadship en CEO van Koninklijke De Vries Scheepsbouw, opende METSTRADE met een keynote speech, waarin hij schetste hoe de wervengroep zo’n vooraanstaande positie kon verwerven in de superjachtbouw. Maar ook hoe hard wordt gewerkt aan duurzaamheid. Later op de dag vertelde De Vries in een interview dat Feadship geen contracten meer wil afsluiten voor jachten die op conventionele wijze worden voortgestuwd. Sterker nog, Feadship ontwikkelt momenteel voor een superjacht in aanbouw zelfs voortstuwing op waterstof, onthulde De Vries. “De superjachtbouw heeft het imago een conservatieve industrie te zijn. Potentiële klanten van nu, die 40 jaar oud zijn, en een superjacht willen bestellen, weten daar niets van, het ligt buiten hun comfort zone. Ze vragen experts uit onze industrie om advies wat ze moeten doen. Die adviseurs zijn doorgaans oud en zeggen tegen deze klanten, die er niet tegenop zien baanbrekende dingen te doen in hun eigen industrie, dat ze beter nog niet kunnen investeren in hybride voortstuwing omdat dit nog te experimenteel is. Superjachten kosten tientallen miljoenen euro’s. Maar voor die klanten maakt het niets uit, die kopen net zo gemakkelijk een berg of een eiland, ook dingen die ze 16 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 eigenlijk niet nodig hebben. En dat geldt ook voor een superjacht. De meerprijs voor duurzame voortstuwing kan ze niets schelen.” De Vries klinkt vastberaden: “De projecten die ik vandaag verkoop, daarvan wil ik niet dat als we ze over drie, vier of vijf jaar opleveren al ouderwets zijn. Als ik nu een brandstofverslindend varend ding verkoop, zegt men straks, ‘wat heeft die zitten te doen in 2020?’ In 2030 moet onze industrie al een 50 procent reductie van de uitstoot hebben bereikt en in 2050 nul. Dat zijn we verplicht aan de volgende generatie.” www.waterrevolutionfoundation.org TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK Water Revolution Foundation Een jaar geleden werd de Water Revolution Foundation opgericht, een onafhankelijke non-profit organisatie. Henk de Vries is voorzitter en initiator. Doel is dat de bouwers en toeleveranciers van superjachten werken aan een duurzame toekomst voor de sector. De betrokken partijen zijn bereid informatie en ervaringen uit te wisselen, wat ertoe moet leiden dat er verantwoorde keuzes worden gemaakt voor het gebruik van materiaal en innovatieve technologie. Superjachtbouwer Lürssen ondersteunt het initiatief van harte en wil het alvast voor tien jaar financieel ondersteunen, net als Feadship. Rybovich doet ook mee en partijen als Abeking & Rasmussen, Alexseal, Benetti, Damen/Amels, Heesen Yachts en MB92 hebben ook ondersteuning voor de lange termijn toegezegd. “We zijn weliswaar concurrenten en er blijven dingen geheim, maar we moeten de technologie delen die de duurzaamheid van onze industrie bevordert”, aldus De Vries.

DAME Award voor varende reddingsboei Juryvoorzitter Birgit Schnaase reikte op de openingsdag van METSTRADE de prestigieuze DAME Design Award 2019 uit aan de maker van de op afstand bestuurbare, varende reddingsboei U SAFE. De 29e editie van de designcompetitie was goed voor 118 inzendingen uit 27 landen, waarvan 59 producten werden genomineerd. In alle zeven categorieën werd een winnaar gekozen en zeventien inzendingen ontvingen een eervolle vermelding. Ook dit jaar waren de categoriewinnaars sterk aan elkaar gewaagd. Het kostte de jury grote moeite om de winnaar te kiezen. Schnaase over de uitslag: “De jury heeft besproken hoe invloedrijk design in de wereld om ons heen is. Het is heel belangrijk dat maritieme bedrijven oog hebben voor alle aspecten van het ontwerp, zodat hun producten voldoen aan de verwachtingen van varende consumenten. Slim design hebben we ook nodig om belangrijke kwesties aan te pakken, zoals productie-efficiëntie, milieueffect en betere integratie. De DAME Design Awards zetten producten in de schijnwerpers die het resultaat zijn van good practice en dat is nu relevanter dan ooit.” REDDINGSBOEI De U SAFE zelfvarende en op afstand bestuurbare reddingsboei heeft een robuust, eenvoudig en minimalistisch ontwerp. De boei haalt snelheden van 15 km/u, heeft een accucapaciteit van 30 minuten en is voorzien van volledig in de boei geïntegreerde waterjets, grote, stevige handvatten en heeft een hoefijzervorm. De U SAFE verbetert de overlevingskansen van drenkelingen en verlaagt de risico’s voor redders, aldus de jury. De jury noemde de U SAFE een perfect voorbeeld van hoe geaccepteerde productnormen die op grote schaal in de pleziervaart worden gebruikt, kunnen worden verbeterd door het ontwerp tot in de kleinste details te onderzoeken en verfijnen. CATEGORIEWINNAARS • Marine electronics and marine related software - Garmin GPSMAP 86i • Interior equipment, furnishings, materials and electrical fittings used in cabins - METSTRADE breekt records De 32e editie van METSTRADE vond plaats van 19 t/m 21 november in RAI Amsterdam en brak records. Geregistreerd werden 26.984 geregistreerde bezoeken van 17.792 unieke bezoekers met 115 verschillende nationaliteiten, 1.670 exposanten uit 53 landen met 7.297 standmedewerkers en maar liefst 228 persvertegenwoordigers. De organisatoren waren bijzonder verheugd dat ze 271 nieuwe exposanten konden verwelkomen. Steeds meer maritieme professionals beschouwen METSTRADE als een evenement dat beslist niet gemist mag worden. En het feit dat deze nieuwe bedrijven afkomstig waren uit 36 verschillende landen, onderstreepte het ongekende internationale karakter van het evenement. METSTRADE besloeg 28.915 vierkante meter aan expositieruimte, inclusief de steeds groter wordende paviljoens: het SuperYacht Pavilion, het Marina & Yard Pavilion en het Construction Material Pavilion. Het grote aantal sociale en netwerkbijeenkomsten droeg bij aan de levendige sfeer en versterkte het gevoel dat de pleziervaartindustrie bij uitstek een mensensector is. Beursdirecteur Irene Dros vertelt dat het grote succes van deze editie echter niet betekent dat zij en haar team achterover zullen leunen. “Er is altijd ruimte voor verbetering. Dat maakt het juist zo bevredigend om deze beurs elk jaar weer te organiseren. Dit jaar hebben we onze belofte op het gebied van operationele uitmuntendheid op verschillende manieren ingelost. Het was een waar genoegen om te zien hoe iedereen zich deze week met zoveel passie, toewijding en enthousiasme inzette voor hun innovatieve producten en diensten.” DUURZAAMHEID Duurzaamheid was een belangrijk thema tijdens METSTRADE 2019. Volgens Dros was goed merkbaar dat iedereen in de industrie zich hiervan sterk bewust is. “Op alle niveaus nemen mensen duidelijk de verantwoordelijkheid om dingen beter te maken met betrekking tot het milieu. Ze pakken het probleem bij de bron aan, maken er geld voor vrij en omarmen transformatie in onze branche, niet alleen in theorie, maar vooral ook in de praktijk. Alle betrokkenen zijn METSTRADE 2019: HET WAS NOG NOOIT ZO DRUK. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 17 DE OVERALL-WINNAAR: DE U SAFE REDDINGSBOEI. Lumitec Moray Flex Light • Marina & boatyard equipment, boat construction tools and materials - Lignia Yacht • Deck equipment, sails and rigging - Karver KCW Compact Winch / KWH Winch Handle • Clothing and crew accessories - Mustang Callan Waterproof Jacket and Salopettes • Lifesaving and safety equipment - U-SAFE • Machinery, propulsion, mechanical and electrical systems and fittings - twee winnaars: Garmin Force Trolling Motor en Navico GHOST Trolling Motor continu met elkaar in gesprek en dat leidt nu al tot revolutionaire ontwikkelingen.” Een recordaantal sprekers deelde informatie en ervaringen via meerdere platforms. Hoogtepunten waren het E-nnovation Stage (met speciale aandacht voor elektrische en hybride toepassingen), het Construction in Process Stage, het I-nnovation Stage en de Young Professionals Club Lounge, met boeiende discussies na elke sessie in de nieuwe Speakers Corner. METSTRADE wordt georganiseerd door RAI Amsterdam, in samenwerking met ICOMIA (International Council of Marine Industry Associations). www.metstrade.com

De overkoepelde binnenplaats van ’s Lands Zeemagazijn van de VOC in Amsterdam, onderdeel van Het Scheepvaartmuseum, vormde 19 november het indrukwekkende decor voor de vijfde editie van de Boat Builder Awards. En zowaar was er dit maal ook een vleugje Hollands Glorie bij dit internationale prijzenfestijn. HET BLIJE TEAM VAN ROYAL HUISMAN, DOCHTER RONDAL, COM&SENS EN GURIT NEEMT DE BOAT BUILDER AWARD IN ONTVANGST. VOOR ‘LOAD SENSING’ ROER ROYAL HUISMAN Vleugje Hollands glorie bij Boat Builder Awards De Nederlandse jachtbouw is nog steeds veel te bescheiden om zich op dit podium naar voren te werpen, maar Royal Huisman is daar een van de uitzonderingen op. In de categorie ‘Collaborative Solution between a Superyacht Builder and its Supply Chain Partner’, gesponsord door Lumishore, gingen Royal Huisman, dochter Rondal, Com&Sens (optical fibre sensor technologie) en Gurit (composieten) aan de haal met een award. Het gaat een gezamenlijke ontwikkeling van een ‘load-sensing’ roer voor de 81 meter lange driemast schoener, het grootste aluminium zeiljacht ter wereld, die wordt gebouwd door Royal Huisman. Rondvaartboten Een groot deel van het gezelschap van 350 internationale gasten werd met rondvaartboten van de RAI, waar de METSTRADE beurs zijn eerste dag beleefde, naar Het Scheepvaartmuseum gebracht. Daar kregen ze een gelikte en vlotte awardshow voorgeschoteld, omlijst met een diner, acrobatiek en muziek. De Boat Builder Awards werden georganiseerd door het maritieme vakblad IBI en METSTRADE, met als hoofdsponsor Raymarine. Vaan Yachts Niet doorgedrongen tot de finale, maar toch vermeldenswaard in de categorie Environmental Initiative, is de nominatie van het Nederlandse Vaan Yachts, die bezig is met de ontwikkeling van een bijna 13 meter lange catamaran, grotendeels gebouwd van gerecycled aluminium. In deze categorie, gesponsord door UCINA, werd Spirit Yachts winnaar vanwege milieu-inspanningen bij de bouw van het superjacht Spirit 111. Paul Dijkstra Grand Banks werd uitgeroepen tot winnaar in de categorie Innovation in a Production Process, gesponsord door Dometic. Ook daar was een Nederlandse nominatie: Paul Dijkstra Composites voor ‘Pre-preg manufacturing at low cost’. Het familiebedrijf uit Uitwellingerga is gespecialiseerd in het bouwen van custom made bootcasco’s en producten. De I-GO 40 catamaran, een ontwerp van Peter Bosgraaf, is onder meer met deze techniek gebouwd. Het is een demontabele catamaran die in een container over heel de wereld vervoerd kan worden. 18 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 DE BETOVERENDE AMBIANCE VAN HET SCHEEPVAARTMUSEUM. GROOT AANTAL AWARDS In de categorie Retail Marketing Initiative, gesponsord door Glomex, was Riva winnaar. Azimut kreeg een eervolle vermelding voor het onder de aandacht brengen van het merk bij het grotere Amerikaanse publiek, door een 18 meter lange Azimut S6 op Times Square in New York te zetten. In de categorie International Dealer or Distributor Development, gesponsord door Volvo Penta, ging de award naar Galeon, vanwege zeer gerichte regionale uitbreidingsplannen, die in 2019 tot een sterke omzetgroei leidden. In de categorie Collaborative Solution Between a Production Boat Builder and its Supply Chain Partner, gesponsord door Ultraflex, werden Marquis Yachts en Toyota Motor Corporation winnaars met het motorjacht LY 650. Hallberg-Rassy en Lewmar kregen een eervolle vermelding voor de innovatieve cassette-style drop-in stuurinrichting die ze ontwikkelden voor de Hallberg-Rassy 340. De award voor Innovative Onboard Design Solution, gesponsord door Fusion, ging naar Benetti voor het hybride aandrijfsysteem voor het 100 meter superjacht FB272. In de categorie Best Apprenticeship or Training Scheme, gesponsord door Marine Resource, ging de award naar Princess Yachts vanwege zijn leercontractenregeling en leiderschapstraject. Twee Rising Star-awards, gesponsord door Gurit, werden uitgereikt aan Angela Pernsteiner van Dominator Yachts en Kyle Davison van Riviera Australia. De avond werd afgesloten door de toekenning van de Lifetime Achievement-award, gesponsord door Side-Power, aan Robert T. Healey, sr. en William J. Healey, voor het uitbouwen van Viking Yachts (VS) tot ‘s werelds grootste producent van motorboten voor de sportvisserij en motorjachten. De award, gesponsord door Side-Power, werd in ontvangst genomen door Bobs zoon, Robert Healey jr., executive co-chairman van de Viking. www.metstrade.com/boatbuilderawards TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK

PLOEGEN, EGGEN, ZAAIEN EN OOGSTEN COLUMN DOOR PIETER TIMMERS, FORWARD MANAGEMENT Een manager leidt met inzicht Jonge mensen dromen tijdens hun opleiding ooit nog eens manager te worden. Waarom ze dat willen is uiteenlopend. Salaris, hoog in de hiërarchie, macht, enz. In vrijwel elke bedrijfstak bestaan er managers, maar wat doen ze eigenlijk? Het woord is afgeleid uit het Latijnse ‘managere’ en dat betekent zoiets als leiden. In een ‘manege’ leidt men de paarden, dus een manager leidt mensen om iets tot stand te brengen. Een manager is in de meeste gevallen een uitvoerder. Hij moet het plan uitvoeren en het gestelde doel zien te behalen. Organiseren, plannen, monitoren, leiding geven, dus met mensen om kunnen gaan, behoren tot de kerntaken. Om dat te kunnen doen heeft hij bevoegdheden om verantwoordelijk te kunnen zijn. In de praktijk zien we echter dat er regels gerespecteerd moeten worden van bijvoorbeeld ISO- kwaliteitshandboeken, systemen, structuren en procedures. Vreemd dat voor het kunnen volgen van regels vaak een wetenschappelijke opleiding wordt vereist. Geïnstitutionaliseerde kennis leidt dan tot geïnstitutionaliseerd wantrouwen en dat zit vaak in het systeem ingebakken. De moderne wereld met haar systemen is zo complex, dat men een medewerker op voorhand niet vertrouwt. Het nieuwe systeemdenken is dus gebaseerd op wantrouwen. SPANNING EN DRUK Bibliotheken vol zijn er over management geschreven. Cursussen, trainingen, opleidingen, zelfs op academisch niveau, bewijzen dat er een geweldige markt voor onderwijsinstellingen is. Ben je eenmaal opgeleid, ben je dan ook meteen een goede manager? Nee, je moet het ook in je hebben, maar wat voor menstype is de moderne manager en wat verwacht zijn opdrachtgever van hem? Die laatste verwacht dat het werk binnen de tijd en budget klaar zal zijn, zo niet ,dan kan het einde oefening zijn. Dat geeft spanning en leeft de manager onder een voortdurende druk. Behoefte aan voorspelbaarheid, maakbaarheid en hygiëne (smetteloos en zonder fouten). Managers willen van water ijsblokjes maken en laten zich graag opleiden opdat ongewenst toeval vermeden kan worden, maar de praktijk is weerbarstig. Is een manager een controlfreak, dan heeft hij een hang naar perfectionisme (moeilijk of niet haalbaar) en kan daarom in burn-out geraken. MODES IN MANAGEMENT De filosoof René ten Bos neemt stelling tegen de minachting voor mode in managementland. Hij beweert dat de wetenschappelijke discussie over organisaties doorgaans veel te utopistisch georiënteerd is en dat het mede daarom geen verwondering hoeft te wekken dat mensen uit de praktijk eerder warmlopen voor modieuze en populistische vormen van kennis. Deze verdienen het om serieuzer te worden genomen dan doorgaans het geval is. Dat er modes in het denken over management bestaan, roept wezenlijke, wijsgerige vragen op over organisaties en de mensen die er werken. Daarom is het jammer dat de meeste modieuze auteurs over dit onderwerp niet dieper op deze vragen ingaan. Een dergelijke bespiegeling zou kunnen leiden tot een kritiek van managementmodes. Volgens Ten Bos zal een dergelijke kritiek echter weinig zinvol zijn als deze vanuit een utopistische invalshoek komt. Hij vindt dat managementmodes nog te zwaar gebukt gaan onder dit utopisme en veel holistischer (kijken naar alle facetten) zouden moeten worden ERUDIETE DOMHEID Managers die geloven in de macht van kennis, hebben zich voor extatische ervaringen in veiligheid gebracht. Ze vinden hun alledaagse, homogene belevingswereld zo vanzelfsprekend, dat alles wat ervan afwijkt als idioot en gevaarlijk wordt bestempeld. We zouden deze domheid willen aanduiden als ‘erudiete domheid’, omdat zij het directe resultaat lijkt te zijn van het verzamelen van grote hoeveelheden informatie. Het betreft een domheid die wil weten zonder na te denken over waarom zij dit wil weten. Onvermijdelijk daarbij zijn zelfoverschatting en zelfgenoegzaamheid. Door het verzamelen van kennis denkt men alles te kunnen oplossen. Willen we ontsnappen aan de terreur van de erudiete domheid, dan moeten we accepteren dat veel kennis zwak is en uitnodigt tot verder doordenken. Kennis kan daarom nooit een eindstation zijn. Alleen erudiete domheid maakt van kennis een eindstation. Omdat ze alles onfeilbaar weet, weigert ze verder door te denken en de consequenties te overzien. INZICHT Een manager van morgen is een pragmaticus die weet om te gaan met het onvoorziene, is creatief en kan improviseren. Kennis alleen is dan niet toereikend, je hebt dan meer aan inzicht. ‘Kan het niet zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan’ is zijn motto. Heeft zelfvertrouwen en vertrouwen in de mensen waarmee hij werkt. Misschien is het eindresultaat niet perfect, maar wel goed genoeg om elke toets der criteria te kunnen doorstaan. Een goede manager hoeft daarom niet bang te zijn. Bron: Fashion and Utopia in Management Thinking (2000); René ten Bos JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 19 Foto Rens Groenendijk

Essentiële bescherming en inspiratie International Paint (Nederland) bv Algemeen nummer jachtafdeling: 071-3085300 Gebouw 24 – Kamer 217 Bij AkzoNobel maken we onmisbare producten voor het dagelijks leven die beschermen en inspireren. Je vindt ze overal om je heen, maar dat weet niet iedereen. We brengen kleur op de muur. We beschermen de gebouwen waar je bent. We zitten in je mobieltje, in je auto, in het vliegtuig en in de weg waar je op rijdt. Ook op het water varen we met je mee. International® is sinds jaar en dag het vertrouwde merk voor essentiële bescherming en essentiële kleuren in de markt voor onderhoud en nieuwbouw van zeil- en motorboten. Het merk International® heeft een rijke geschiedenis en staat synoniem voor innovatieve producten en bewezen oplossingen, die boten beschermen, identiteit geven en het leven van de gebruiker makkelijker maken. De afgelopen twee jaar heeft u kennis kunnen maken met Perfection Pro, onze topcoat specifiek ontwikkeld voor de professionele applicateur die uitzonderlijke prestaties, langere duurzaamheid en een prachtig, hoogglanzend eindresultaat verwacht. Dit jaar breiden we onze Perfection Pro familie uit met een nieuwe undercoat en een nieuwe varnish. Dit stelt onze professionele gebruikers in staat een compleet Perfection Pro systeem aan te brengen door middel van kwast/rol applicatie. Met Perfection Pro Varnish kunt u het ultieme resultaat bereiken d.m.v. kwast- en rolapplicatie. Het product combineert uitstekende chemischeen mechanische bestandheid met een geweldig hoge glans en schitterende uitstraling. Perfection Pro Varnish bevat UV filters voor een langdurige bescherming, tot zelfs vier keer langer dan andere vernissen. Perfection Pro Undercoat is speciaal voor kwast- en rolapplicatie ontwikkeld en is daarnaast ook sneldrogend. Er zijn twee basis kleuren, wit en zwart, die in elke grijstint gemengd kunnen worden zodat deze bijdraagt aan een snellere dekking van de gekozen eindkleur. Onze experts kunnen u, in een persoonlijk gesprek, informeren over alle ins en outs van onze nieuwe producten en de ontwikkelingen. AkzoNobel’s vertrouwde International assortiment is wereldwijd verkrijgbaar en wordt ondersteund door toonaangevende groothandelaren, retailers, jachtwerven en schildersbedrijven. Raadpleeg voor productinformatie en de dichtstbijzijnde verkooppunten onze website www.yachtpaint.com. Voor specifieke vragen en assistentie kunt u contact opnemen met onze technische adviseur op het gratis adviesnummer 0800-022 6 555 (vanuit NL). Rijksstraatweg 31, 2171 AJ Sassenheim Op onze website, www.international-yachtpaint.com, vindt u alle informatie over onze producten, de verkooppunten, Gelshield Centers en Straal- en Coating Centers. Voor specifieke vragen en assistentie kunt u contact opnemen met onze technische adviseur op het gratis adviesnummer 0800-022 6 555 (vanuit NL) 20 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

Een stroef begin van een MOOI JAAR Raymarine Nederland kan terugblikken op een mooi jaar, maar dat begon wel stroef. Het magazijn dat onze producten opslaat en op afroep naar klanten verstuurt, kampte met ernstige software problemen. Gelukkig is alles binnen een redelijke termijn opgelost, maar lastig was het wel, omdat we zelf geen grip op de zaak hadden. METSTRADE is voor ons altijd een belangrijke graadmeter. Dit jaar was de sfeer op de beurs positiever dan in 2018. Werven hebben meer concrete opdrachten, ook voor oneoffs. De jachtbouwers moeten zich wel enorm inspannen om hun schepen onder de aandacht van het publiek te brengen, zoals met huisshows en cursussen. Het op voorraad bouwen is vrij algemeen en dat geeft aan dat de markt soms toch moeizaam is. Voordeel voor een koper is dat hij snel over een schip kan beschikken als dat reeds in aanbouw is. Op METSTRADE presenteerde ons moederbedrijf FLIR schitterende producten, die bewijzen dat de innovatie telkens maar weer doorgaat. De nieuwe serie M300-camera’s, met beeldstabilisatie en een model dat warmtebeelden combineert met HD-video, zorgt ervoor dat de veiligheid op het water verder toeneemt. Het is ook een mooi product voor de light commercial markt, zoals loodsboten en havendiensten. Raymarine levert deze FLIR-camera’s, die in prijsklassen van laag tot hoog worden verkocht en compatibel zijn met andere navigatiesystemen. Geloof het of niet, maar de duurste camera’s worden het meest verkocht. DOCKSENSE Raymarine gaat in de loop van volgend jaar Docksense leveren, waarmee het afmeren wordt vergemakkelijkt, met behulp van FLIR-stereocamera’s en onze geavanceerde software. Er zijn twee varianten, Docksense Alert, die een virtuele bumper rond het schip creëert en Docksense Control, het eerste systeem ter wereld waarmee je volautomatisch kunt inparkeren. Het verlaagt de drempel om een boot te kopen voor onervaren watersporters. De babyboom-generatie komt steeds meer aan het pensioen toe. De ondernemers die hun bedrijf verkopen, hebben de middelen om een mooi schip aan te schaffen, maar sommigen moeten wel een drempel over geholpen worden. Daar helpen dit soort systemen goed bij. Boot Düsseldorf komt ook al weer in zicht en dat is een prachtig toonaangevend podium om nieuwe producten te presenteren, al mag ik daar nu nog niets over vertellen. Een rode draad in de ontwikkelingen van onze apparatuur en software is in ieder geval wel dat connectiviteit met apparatuur andere leveranciers steeds verder wordt ontwikkeld. Een trend is ook de steeds verdere toepassing van augmented reality, je vaart als het ware ‘in de kaart’ en ziet de ‘echte’ boeien op het display weergegeven en de MARPA targets worden benoemd. Feit blijft dat het vertrouwen in de techniek toch nog niet zo groot is dat er geen papieren kaarten meer aan boord hoeven te zijn. Raymarine heeft al een paar jaar een draadloze radarantenne in het programma en toch hebben mensen liever dat die met een draadje wordt verbonden. Raymarine Nederland BV Florijnweg 21G, 6883 JN VELP www.raymarine.nl Verkoop 026 361 42 42 verkoop.nl@raymarine.com Product Support: 026 361 49 05 support.nl@raymarine.com Namens het hele Raymarine-team wens ik u een in alle opzichten voorspoedig en gezond 2020! Harrold van Asselt, Directeur Raymarine Benelux JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 21

Asa Boot Electro B.V. is al sinds 1952 een gespecialiseerde technische groothandel in producten, materialen en systemen voor jachtbouwers, installateurs, service centra en watersportwinkeliers. Met 10 enthousiaste specialisten adviseren, verkopen en ondersteunen wij producten voor elektrische- en hydraulische installaties in motor- en zeilboten, superjachten en kleine beroepsschepen. Wij bieden een volledig programma materialen, producten en complete systemen van gerenommeerde fabrikanten. • Stroomvoorziening aan boord Accu’s, acculaders, omvormers, dynamo regelaars, dieselgeneratoren, sleepgeneratoren, zonnepanelen en windgeneratoren. • Distributie en schakeling Distributie- en schakelpanelen, ‘digital switching’, zekeringsystemen, bekabeling, walstroomaansluitingen, stekkers en connectoren. • Verlichting en LED armaturen Lampen, vervangende LED lampen, navigatieverlichting, interieurverlichting, luxe armaturen, onderwaterverlichting, dimmers en technische verlichting. • Instrumenten en communicatie Marifoons, antennes, loudhailers, C-Map digitale cartografie, multifunctionele plotters, motorinstrumenten, navigatieinstrumenten, tankbemetering, ‘vessel monitoring systemen’ en NMEA netwerking. • Pompen Bilgepompen, waterpompen, olie- en brandstofdistributie systemen. • Watersystemen Waterdrukpompen, hydrofoors, boilers, watermakers en leidingsystemen. • Scheepssystemen Ruitenwissers, scheepshoorns, compressoren, hydraulische systemen en luikliften. • Besturing en stabilisatie Elektrische- en hydraulische boeg/hekschroeven, afstandbedieningen, stuursystemen, hydraulische stabilisatoren en trimsystemen. • Elektrische aandrijving E-propulsion binnenboordmotoren, hybride generatoren voor diesel elektrisch varen. Naast deze kwaliteitsproducten kunnen wij tevens maatwerkoplossingen leveren zoals bijvoorbeeld hydraulische boeg/ hekschroef systeemconfiguraties met tanks, monitoring & stabilizers. Onze technische adviseurs kunnen tevens een compleet systeem advies voor uw schip verzorgen, waarbij wij deze compleet met CAD tekeningen, specificaties voor u uitwerken. Asa Boot Electro b.v. De Dollard 1, 1454 AT Watergang 020 436 91 00 | F 020 436 91 09 | info@asabootelectro.nl www.asabootelectro.nl Medewerkers 10 Activiteiten Gespecialiseerde adviserende groothandel in producten, materialen voor elektrische- en hydraulische systemen in pleziervaartuigen, superjachten en kleine beroepsschepen. Distributeur/importeur Alfatronix, Aqua Signal, Aqualuma, Attwood, Berker, Blue Sea Systems, Cabin, C-Map, Cormar, Cobra Marine, Dockmate Energy Research, Fischer Panda, Gianneschi, Hubbell, Katadyn, Lenco Marine, Marco, Mast Products, Oceanic, Philippi, Pro-Car, Rutland, Shakespeare, Side-Power / Sleipner Motor, Spectra Watermakers, Sterling Power, Sunware Solar, VDO, Victron Energy, Vimar, Watt & Sea. 22 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

VAN EMSTEDE & SLAGER, de stormvaste advocaten Nautisch advocaat/vakman Mr. Ivo van Emstede is de grondlegger van de 13 sets algemene voorwaarden van HISWA Vereniging en heeft zijn input gegeven bij het opstellen van de meest recente NJI voorwaarden. Mr. Van Emstede mag zich ook een vakman noemen voor zover het de ‘technische” kant van de zaak betreft waardoor een nautisch expertiserapport voor hem gesneden koek is. De rechtsgebieden waarmee mr. Van Emstede, als nautisch advocaat wordt geconfronteerd, zijn mr. Slager niet vreemd, waardoor beiden een sterk nautisch duo vormen. Praktijk-/proceservaring Een advocaat ontleent zijn kunde mede aan zijn praktijk- en proceservaring. Mrs. Van Emstede en Slager mogen bogen op een rijke praktijk- en proceservaring en op het feit dat zij kunnen terugvallen op een netwerk van (praktijk) deskundigen (jachtbouwers, nautisch experts, jachthavenexploitanten, jachtverhuurders, jachtmakelaars, jachtarchitecten, etc.). Helder advies / geen onnodige kosten Mrs. Van Emstede en Slager vertalen de inhoud van een juridisch dispuut in lekentaal en beheersen de taal in de botenbranche. Is de kans op succes minder dan 50% of is het financieel belang te gering dan wordt een procedure afgeraden. Zie voor meer informatie: www.vanemstede.nl Van Emstede & Slager Advocaten | nautical lawyers Leidseplein 33-2, 1017 PS Amsterdam +31 (0)20 675 94 94 e.slager@vanemstede.nl www.vanemstede.nl JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 23

KORT NIEUWS Nieuwe generatie M300 camera’s FLIR FLIR Systems introduceerde op METSTRADE de FLIR M300-serie, een nieuwe generatie maritieme warmtebeeldcamera’s met geavanceerde technologieën. De camerabeelden geven de stuurman meer overzicht van de omgeving en maken een veiligere navigatie mogelijk. De M300-serie kan naadloos worden geïntegreerd met de nieuwste maritieme navigatiedisplays, waaronder de multifunctionele Raymarine Axiom-schermen. De nieuwe M300-serie bestaat uit vijf modellen met een draai- en kantelbare behuizing. Vier van deze modellen zijn uitgerust met de FLIR Boson-warmtebeeldcamera met een resolutie van 640 of 320, en diverse lenzen met een vaste beeldhoek. Daarnaast is er nog de M300C voor zichtbaar licht met een HD-kleurencamera en een krachtige 30x zoom, die geschikt is voor gebruik bij weinig licht. De beeldstabilisatie van deze camera’s is sterk verbeterd dankzij het gebruik van een geïntegreerde AHRS-sensor (Attitude Heading Reference System). De M364C (afgebeeld) en M364C LR met hun dubbele sensor geven de stuurman beter zicht op de omgeving, die zich daardoor beter bewust is van wat er in zijn vaargebied afspeelt. Dit dankzij de gepatenteerde Colour Thermal Vision, waarmee het mogelijk is warmtebeelden en optische HD-kleurenvideo te Laag btw-tarief op verhuur zeilboot De Hoge Raad heeft bevestigd dat het lage btw-tarief onder voorwaarden van toepassing is op de verhuur van (kajuit)zeilboten. Deze uitspraak volgde op een procedure die de HISWA Vereniging met enkele leden aanspande. Stijn Boode, manager afdeling recreatie bij HISWA: “Eerder voerden we samen met enkele leden succesvolle procedures voor het lage btw-tarief voor zeil- en vaarscholen en voor verhuurders van open zeilboten, kano’s, waterski’s en surfplanken. Na zes jaar lang procederen, bevestigt de Hoge Raad dat onder bepaalde voorwaarden ook met de verhuur van zeiljachten gelegenheid gegeven wordt om sport te beoefenen. Indien zeiljachtverhuurders hieraan voldoen, mogen ze voortaan het lage btw-tarief hanteren.” SPORTBEOEFENING Het lage btw-tarief geldt volgens de wet op de omzetbelasting voor ‘het geven van gelegenheid tot sportbeoefening’. Het Gerechtshof www.hiswavereniging.nl TSB: op naar het eerste lustrum Met ruim 2.500 bezoekers trok de vierde editie van EOC Traditionele Schepen Beurs in november minder bezoekers dan vorig jaar. Niettemin toont organisator Jet Sluik zich tevreden, want het evenement in Den Helder trok wel een heel gericht publiek. Er komt dan ook een vijfde editie en hoofdsponsor EOC Verzekeringen heeft daarvoor opnieuw steun toegezegd. “We gaan wel inzetten op meer bezoekers en meer standhouders”, aldus Sluik. De beurs staat gepland voor 13 tot en met 15 november 2020. De TSB is een alternatief voor de beurs Klassieke Schepen van weleer. Die werd elk najaar in Enkhuizen gehouden, aan het einde van het charterseizoen. In 2014 werd de beurs toegevoegd aan de droge HISWA, maar de verhuizing naar de RAI en naar de maand maart bleek geen succes. In 2016 werd de eerste TSB gehouden, voor iedereen die geïnteresseerd is in klassieke schepen en chartervaart. De stek in Den Helder heeft als voordeel dat er rond Loods 66 ook schepen kunnen worden afgemeerd. Op termijn zal er wel iets veranderen, want de loods krijgt een bestemming als gemeentehuis. Volgens Sluik zal de beurs dan onderdak kunnen krijgen in een van de andere gebouwen op het Willemsoord-terrein. www.traditioneleschepenbeurs.nl oordeelde begin 2018 al in hoger beroep dat hiervan ook sprake kon zijn bij de verhuur van (kajuit)zeilboten. Hiervoor was noodzakelijk dat de watersportondernemer meer deed dan alleen het ter beschikking stellen van het zeiljacht, waaronder het ter beschikking stellen van zijn sportaccommodatie. De watersportondernemer in kwestie bood klanten de mogelijkheid gebruik te maken van zijn op de sportbeoefening ingerichte accommodatie en het voor de sportbeoefening benodigde materieel, zoals zeilpakken. Daarnaast bood de ondernemer verdere begeleiding, informatievoorziening en bereikbaarheid voorafgaand en tijdens het varen. Onder deze omstandigheden was er geen sprake meer van de enkele verhuur van zeiljachten, maar stelde de watersportondernemer zijn klanten in de gelegenheid om watersport te beoefenen. combineren, om zodoende boeien, schepen en andere objecten ‘s nachts beter te kunnen identificeren. www.flir.com/m300-Series ORGANISATOR JET SLUIK: ‘INZETTEN OP MEER BEZOEKERS’. Foto Laurens van Zijp JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 25

Het lef om het anders te doen Of het nu gaat om bouw-, reparatie- of renovatiewerkzaamheden aan jachten, een goede overeenkomst kan veel problemen voorkomen. Fruytier Lawyers in Business zorgt voor zo’n goede overeenkomst. Zo werken wij niet alleen voor jachtbouwers, maar ook voor ondernemers in de grote (binnen)scheepvaart en zeilchartervaart. Fruytier Lawyers in Business heeft de ‘geen woorden, maar daden’mentaliteit die past bij scheepvaartondernemers. Internationale contracten, scheepvaartfinancieringen, beslagleggingen, geschillen over ladingschades en andere juridische vragen worden voortvarend opgepakt en voor u opgelost. Wilt u weten wat wij voor uw bedrijf in de nautische sector kunnen betekenen? Neem oriënterend en vrijblijvend contact met ons op. Advocaten van Fruytier zijn: n Snel n Creatief n Waardvolle partners n Zelfstandige denkers n Daadkrachtig n Resultaatgericht n Scherp en alert n Toegankelijk Bel ons: +31 (0)20 5210130 (24/7 bereikbaar) Kingsfordweg 99 (Q-port), 1043 GP Amsterdam T +31 (0)20 5210130 F +31 (0)20 5210131 E info@flib.nl www.flib.nl

KORT NIEUWS Fusie HISWA en RECRON een feit De fusie van HISWA Vereniging en RECRON is definitief. De algemene ledenvergaderingen van beide organisaties hebben daar afzonderlijk (unaniem) mee ingestemd op 26 november. Met ingang 1 januari 2020 worden de belangen van de aangesloten bedrijven behartigd door de nieuwe ondernemersvereniging HISWA-RECRON. Geert Dijks, de directeur van de fusieorganisatie: “We hebben veel gemeenschappelijke speerpunten en vullen elkaar goed aan. Beide merken staan goed bekend en versterken elkaar.” Dijks verwacht dat HISWA-RECRON een grotere slagkracht heeft bij lobbyen. De leden krijgen volgens Dijks meer diensten en producten voor dezelfde contributie. Ook zijn er meer investeringen mogelijk voor innovatie en ledenvoordeelprogramma’s. NIEUWE RECHTSPERSOON HISWA-RECRON is een nieuwe rechtspersoon die alle verplichtingen en (interne) afspraken van beide brancheverenigingen overneemt. Plaatsvervangend directeur is Martin Maassen, thans waarnemend algemeen secretaris van RECRON. Peter Brussel, de huidige HISWAvoorzitter, wordt de nieuwe voorzitter van Opnieuw gratis tanktijd bij MARIN Voor het zevende jaar biedt MARIN maritieme mkb’ers gratis tanktijd aan voor het testen van innovatieve ideeën. Het aanbod is bedoeld voor mkb’ers die een nieuw maritiem concept willen onderzoeken: om te kijken of het werkt, om het te verbeteren of om het te demonstreren. MARIN wil met dit initiatief Nederlandse mkb’ers helpen een belangrijke stap te maken in de ontwikkeling van hun innovatie. Het gaat om nieuwe ideeën en concepten, niet om de optimalisatie van bestaande ontwerpen en ontwerptesten; daar zijn MARIN’s normale projecten en tarieven voor. De mogelijke projecten zijn divers: van drijvende windturbines en zonnepanelen tot grote vliegers voor het opwekken van windenergie. Ieder nieuw geselecteerd project voor 2020 (maximaal vijf) krijgt Dometic elektrische stuuraandrijving VOOR BUITENBOORDMOTOREN Domatic heeft op METSTRADE de Optimus volledig elektrische stuuraandrijving voor buitenboordmotoren gepresenteerd. Het systeem werkt zonder vloeistof en is gemaakt met state-of-the-art mechanische componenten en geïntegreerde elektronica. Het product werd bekroond met de 2019 IBEX Innovation Award en was genomineerd voor DAME - Design Award 2019. Het product is exclusief ontwikkeld voor gebruik met de Optimus Joystick en Electric Power Steering (EPS) systemen van Dometic. De stuuraandrijving is volgens Dometic eenvoudig te installeren, met drie CANbus-verbindingen en een elektrische aansluiting, en kan worden gekoppeld met veel populaire motormerken, waaronder Yamaha, Mercury, Suzuki en Honda. De Optimus wordt direct op de motor gemonteerd in plaats van de bestaande hydraulische stuurcilinder. De ‘hersenen’ van het systeem, waaronder de ECM, het roerpositiecircuit en de CANbuscommunicatie zijn in de stuuraandrijving zelf geïntegreerd. Stuurvermogen wordt geleverd door een gepatenteerde hoogkoppel, borstelloze DC-elektromotor die in-house is ontworpen en geproduceerd, en ook een gepatenteerd, compact roller-screw-aandrijfsysteem. Daarnaast maakt de elektrische Optimus een interface met compatible autopilotsystemen op dezelfde manier als de huidige Optimussystemen. SeaWays Autopilot-, Optimus 360 joystickbediening en SeaStation GPS ankerfunctionaliteit van Dometic zijn ook ingebouwd. De aandrijvingen zijn onderhoudsvrij, op het regelmatig smeren van de stuurstang via geïntegreerde smeernippels na. Het systeem is direct beschikbaar voor Optimus OEM-installateurs. www.dometic.com twee weken tanktijd (inclusief voorbereidingen en testtijd). Deze twee weken is inclusief een experimentator, een voorbereidende dag voor inhoudelijk overleg met een projectmanager en een project engineer van MARIN. Het totale aanbod is ruwweg € 40.000 euro waard per project. Geïnteresseerde bedrijven kunnen zich uiterlijk 31 december aanmelden met een beschrijving van hun concept en de tests die ze zouden willen uitvoeren. MARIN selecteert uit de inzendingen de meest innovatieve en kansrijke projecten. www.marin.nl/nl/mkb HISWA-RECRON en RECRON-voorzitter Cees Slager wordt vice-voorzitter. Het bestuur van de nieuwe organisatie telt voorts acht leden: vier van HISWA en vier van RECRON. HISWA-RECRON is straks een organisatie met 32 medewerkers, verdeeld over een afdeling jachtbouw & watersport en een afdeling leisure & recreatie. RECRON heeft ruim 1.600 aangesloten ondernemers in de vrijetijdssector, zoals campings, bungalowparken, groepsaccommodaties en buitensport- en dagrecreatiebedrijven. HISWA Vereniging telt 850 leden. Het HISWA-keurmerk voor de watersport voor consumenten blijft bestaan. HISWA Vereniging en RECRON hebben een kantoorpand betrokken aan de Storkstraat 24 in Leusden, waar ook reisbrancheorganisatie ANVR en kenniscentrum Reiswerk zich begin 2020 vestigen. Waterrecreatie Nederland, onderhuurder van het HISWA-kantoor in Amsterdam, verhuist mee naar Leusden, maar heeft nu ook een kantoor in Den Haag www.hiswarecron.nl JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 27

Have a perfect 2 0 2 0 . P e r f e c t i o n i s n o t a n a c c i d e n t . From sketch to endproduct • 3D design • Robot milled shaping CNC cutting and stitching • Endless upholstery possibilities www.coverworks.nl CoverWorks Perfection

KORT NIEUWS Jet Thruster kiest voor composiet Holland Marine Parts, producent van het manoeuvreersysteem Jet Thruster, heeft een nieuwe lijn composiet huiddoorvoeren ontwikkeld voor de waterinlaat en nozzles. De volledig corrosie resistente huiddoorvoeren zijn uitgebreid getest en gecertificeerd conform de ISO9093 en ABYC-normen voor huiddoorvoeren onder de waterlijn. Waar in het verleden bronzen of metalen huiddoorvoeren de norm waren, wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van glasvezel versterkt kunststof. De reden hiervoor is volgens Holland Marine Parts eenvoudig: composiet materiaal is licht, corrosie-resistent en eenvoudig te verwerken. Naast composiet doorvoeren worden steeds vaker ook de kogelkranen in dit materiaal uitgevoerd. Hierdoor ontstaat een volledig corrosie-resistente huiddoorvoer, inclusief afsluiter. Met name bij toepassing op zout water is composiet een uitstekend materiaal en duurzamer in vergelijking met metalen huiddoorvoeren, aldus Holland Marine Parts. Er zijn zeven verschillende composiet nozzles ontwikkeld. Door de flens van de doorvoer onder verschillende hoeken te produceren, kunnen de doorvoeren van het Jet Thrustersysteem worden toegepast op elk boottype. Omdat geen polyesterwerk verricht hoeft te worden, wordt aanzienlijk op installatietijd Flojet pompen bij Exalto Technische groothandel Exalto heeft het toch al rijke assortiment uitgebreid met pompen van Flojet. Het accent ligt op de bilge-, drinkwater- en dekwaspompen. Verkrijgbaar in 12 en 24 volt uitvoering. De fabrikant Xylem Flojet bestaat sinds 1975 en is uitgegroeid tot een toonaangevende wereldwijde leverancier van kleine pompen, motoren en doseerpompen voor een verscheidenheid aan industrieën. Robuust, energiezuinig en betrouwbaar zijn trefwoorden die van toepassing zijn op de Flojet pompen. www.exalto.com Yanmar-elektronica voor motoren Yanmar introduceerde op METSTRADE in Amsterdam (19-21 november) een nieuwe generatie elektronica voor de motoren. Het YD42 Multi-Function Color Display (foto) en het YD25 LCD Switch Panel Display zijn primeurs, waarmee Yanmar de nadruk legt op de geavanceerde technologie en innovaties die zijn ontwikkeld voor de complete lijn motoren voor motor- en zeiljachten. Met de waterdichte 4,1 inch YD42, voorzien van een fullcolor scherm, krijgt de gebruiker een veelheid van gegevens te zien (in acht talen), zoals toerental, oliedruk, temperatuur van het koelwater, wind, snelheid en AIS data, en een eventueel motoralarm met diagnostische codes. De YD42 is compatibel met NMEA 2000, waardoor motordata gemakkelijk naar andere multifunctionele displays verstuurd kunnen worden. Het eenvoudige YD25 LCD Switch Panel Display heeft een start/stop knop voor de motor en geeft alle motordata, alarm en diagnostische codes en kan ook integreren met multifunctionele displays. Verder toonde Yanmar op METSTRADE onder meer de nieuwe generatie 4LV dieselmotoren, gekoppeld aan de Yanmar ZT370 sterndrive. Deze toevoeging versterkt het portfolio van Yanmar 6LY en 8LV motoren en de JH common rail (CR) serie motoren voor zeiljachten. www.yanmarmarine.com Vetus breidt portfolio beglazing uit Vetus heeft de portfolio beglazing uitgebreid met slanke patrijspoorten, ventilatieluiken, rolgordijnen en horren. De nieuwe PL-patrijspoorten hebben een slank uiterlijk en zijn uitgevoerd met een rand van satijnzwarte poedercoating met 10 mm dik ‘dark smoke’ getint acryl. Geschikt voor montage op wanden van 2 tot 20 mm dik. Door en door getest, goedgekeurd voor gebruik op A1 locaties en voorzien van nieuwe ergonomisch verfijnde sluitknoppen. De FGHF serie ventilatieluiken met in het acryl ingebouwde handles en scharnieren hebben een vlak oppervlak, ideaal voor moderne boten. De luiken zijn zeer precies ontworpen om een strakke aansluiting te bieden tussen luik en dek, zonder uitstekende delen, waardoor het windgeruis wordt gereduceerd en ze gemakkelijk te onderhouden zijn. Het acrylvenster is 12 mm dik en uitgevoerd in ‘dark smoke’. Het gepolijste en geanodiseerde frame harmonieert stijlvol met het interieur. www.vetus.com JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 29

RECHT ZO DIE GAAT DOOR MR. FRITS HOMMERSOM, HOMMERSOM ADVOCATUUR VAN WWZ NAAR WAB Deelreparatie van oude wetgeving Op 1 januari 2020 treedt de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) in werking voor werkgevers. De WAB is gedeeltelijk een reparatie van de in 2015 ingevoerde Wet Werk en Zekerheid (WWZ). De meest in het oog springende wijzigingen van de WAB zijn hieronder samengevat. Waar met de WWZ er sprake was van specifieke ontslaggronden ingeval van een ontslagprocedure bij de kantonrechter, die ieder voor zich het ontslag zelfstandig moesten kunnen dragen, wordt ontslag straks ook mogelijk als er sprake is van een optelsom van de nu al bekende (niet voldragen) ontslaggronden, de zogenaamde cumulatiegrond. De rechter zal bepalen of de door de werkgever aangevoerde omstandigheden uit twee of meerdere ontslaggronden in combinatie een redelijke grond voor ontslag opleveren. De nieuwe ontslaggrond geeft de rechter dus de mogelijkheid omstandigheden te combineren. De werknemer kan wel een halve transitievergoeding extra krijgen, wanneer de cumulatiegrond gebruikt wordt voor het ontslag (bovenop de reguliere transitievergoeding). ENIGZINS TERUG Het lijkt erop alsof de wetgever toch weer enigszins terug gaat naar de situatie van voor de WWZ, toen er sprake was van een meer algemeen geformuleerde ontslaggrond die erop neerkwam dat in redelijkheid voortzetting van de arbeidsovereenkomst door de werkgever niet meer kon worden gevergd. In die situatie konden dus allerlei omstandigheden ‘bij elkaar worden geveegd’, die dan als complex van factoren toch ertoe konden leiden dat de arbeidsovereenkomst billijkheidshalve op korte termijn tot een einde diende te komen. Overigens kon toen ook in die situatie met de zogenaamde oude kantonrechtersformule door de kantonrechter nog wel een financiële waardering worden gegeven over het ontslag als zodanig. RECHT OP TRANSITIEVERGOEDING Werknemers krijgen nu pas, wanneer de 30 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 COMPENSATIE KLEINE WERKGEVER Voorts wordt de kleine werkgever (minder dan 25 werknemers) vanaf 1 januari 2020, bij betaling na die datum, gecompenseerd voor de transitievergoeding, die betaald moet worden bij ontslag als gevolg van bedrijfsbeëindiging wegens het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd, ziekte of overlijden. Deze laatste wijzigingen sluiten aan bij de compensatie voor de transitievergoeding bij ontslag na langdurige arbeidsongeschiktheid. De compensatie voor de betaalde transitievergoeding bij bedrijfsbeëindiging wordt dus alleen verstrekt als de transitievergoeding op of na 1 januari 2020 wordt betaald. TIJDELIJKE UITZONDERING Bij ontslag in verband met een slechte financiële situatie van de kleine werkgever (minder dan 25 werknemers) geldt nu dat arbeidsovereenkomst 24 maanden heeft geduurd, recht op een transitievergoeding, maar krijgen per 1 januari vanaf de eerste dag recht op een transitievergoeding (ontslagvergoeding), ook tijdens de proeftijd. Werknemers met een korter dienstverband ontslaan, wordt dus duurder. Daartegenover staat dat de opbouw van de transitievergoeding 1/3 maandsalaris per gewerkt jaar gaat worden en een evenredig deel daarvan voor een periode dat de arbeidsovereenkomst korter of langer dan een kalenderjaar heeft geduurd. Nu is het 1/6 maandsalaris voor iedere zes maanden dat de arbeidsovereenkomst heeft geduurd. De verhoogde transitievergoeding voor een dienstverband langer dan tien jaar komt te vervallen, evenals de tijdelijke regeling hogere transitievergoeding wanneer de werknemer in die situatie ouder was dan 50 jaar. de dienstjaren van vóór 1 mei 2013 buiten beschouwing mogen worden gelaten. De voorwaarde voor de grond van het ontslag is het vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming of het, over een toekomstige periode van minimaal 26 weken bezien, noodzakelijkerwijs vervallen van arbeidsplaatsen als gevolg van het wegens bedrijfseconomische omstandigheden treffen van maatregelen voor een doelmatige bedrijfsvoering. Die uitzondering vervalt per 1 januari 2020. Na die datum tellen dus ook de dienstjaren van vóór 1 mei 2013 mee bij het bepalen van de hoogte van de transitievergoeding, ongeacht de grond voor het ontslag. PROEFTIJD EN CONCURRENTIEBEDING Als de werkgever de arbeidsovereenkomst al tijdens de proeftijd opzegt, kan de werknemer alleen aan een concurrentiebeding worden gehouden in het geval van zeer zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Twee belangrijke wijzigingen voor die ondernemer die gebruik maakt van tijdelijke arbeidsovereenkomsten en/of oproepkrachten. WIJZIGINGEN KETENREGELING De ketenregeling bepaalt wanneer een reeks van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd van rechtswege wordt omgezet in een arbeidsovereenkomst van onbepaalde tijd. Nu ontstaat er voor niet AOW-gerechtigde werknemers een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd, wanneer meer dan drie arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd worden afgesloten of de reeks van arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd een periode van 24 maanden heeft overschreden. Van deze wettelijke ketenregeling kan overigens worden afgeweken bij cao. De nieuwe regeling verlengt die periode naar 36 maanden. De maximale tussenpoos, waarbij de keten niet wordt doorbroken, blijft standaard zes maanden, maar kan bij cao worden bekort naar drie maanden bij terugkerend tijdelijk werk dat maximaal negen maanden per jaar kan worden gedaan. Deze nieuwe bepaling is breder dan de huidige uitzondering voor seizoenswerk, waarbij het gaat om functies die als gevolg van klimatologische of natuurlijke omstandigheden

COLUMN Slapende dienstverbanden wakker geschud Een kwestie die sedert de intreding van de WWZ in 2015 begon te spelen was die van het zogenaamde slapende dienstverband. De Hoge Raad deed 8 november de langverwachte uitspraak in de prejudiciële procedure over het recht van de werknemer op beëindiging van het slapende dienstverband vanwege het recht op transitievergoeding: een werkgever mag een werknemer in principe niet tegen zijn zin ‘slapend’ in dienst houden, om zo de betaling van de transitievergoeding te ontlopen. Deze situatie doet zich voor wanneer een werknemer de twee-jaarstermijn van arbeidsongeschiktheid heeft volgemaakt, waarna de loondoorbetalingsverplichting van de werkgever tot een einde komt. De wet gaf vervolgens wel de mogelijkheid om het dienstverband te beëindigen (het opzegverbod wegens ziekte was immers geëindigd) maar met de invoering van de WWZ betekende dat ook dat de werkgever (die immers het initiatief nam tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst) de wettelijke transitievergoeding moest uitbetalen aan die werknemer. ‘SLAPEND’ De praktijk werd dat de werkgever in veel gevallen niet het initiatief nam om de arbeidsovereenkomst op te zeggen, waardoor deze doorliep en de werkgever, zonder loon door te hoeven betalen, ook betaling van ten hoogste negen maanden per jaar kunnen worden verricht. De regels hebben onmiddellijke werking. Dat betekent dat op een arbeidsovereenkomst die eindigt op of na 1 januari 2020 een ketenbepaling van drie jaar van toepassing is, ook als de arbeidsovereenkomst is aangegaan voor 1 januari 2020. Houd dus al nu rekening met een eventuele verlenging! OPROEPCONTRACTEN Er komen maatregelen om de verplichte permanente beschikbaarheid van oproepkrachten te voorkomen. Oproepovereenkomsten blijven toegestaan, maar de positie van de oproepkracht wordt versterkt: In de situatie dat de omvang van de arbeid niet exact vaststaat, omdat de omvang van de arbeid niet (nulurencontract) of niet eenduidig (min-max contract) is vastgelegd, mogen oproepkrachten een oproep weigeren als zij niet ten minste vier dagen van tevoren worden opgeroepen. Als binnen vier dagen voordat het werk de transitievergoeding kon vermijden. De arbeidsovereenkomst werd dus ‘slapend’. In september 2019 ontving de Hoge Raad een advies van de advocaat-generaal over het slapend dienstverband, nadat een werknemer hierover een procedure was begonnen. Hiermee werd de prelude voor het arrest van 8 november al gegeven. De essentie van de uitspraak is dat een werkgever niet voldoet aan ‘de eis van het goed werkgeverschap’ om een langdurige arbeidsongeschikte werknemer in een slapend dienstverband te houden, wanneer deze werknemer verzoekt om beëindiging van zijn arbeidscontract, met uitbetaling van de vergoeding die gelijk is aan de transitievergoeding. COMPENSATIE TRANSITIE Dat een werkgever desgewenst een slapend dienstverband behoort te beëindigen als hij begint het werk wordt afgezegd of het tijdstip wordt gewijzigd, houdt de oproepkracht recht op loon. De termijn van vier dagen kan bij cao worden verkort tot minimaal 24 uur. De oproep moet schriftelijk of elektronisch gebeuren (dus bijvoorbeeld per mail, sms, of WhatsApp). Als aan deze voorwaarden niet is voldaan, hoeft de werknemer geen gehoor te geven aan de oproep. De werkgever mag/kan binnen de termijn van vier dagen natuurlijk wel een verzoek doen aan de werknemer om te komen werken. Bijvoorbeeld vanwege ziekte van een andere werknemer of weersomstandigheden. Als de werknemer zin en tijd heeft om te komen werken, is het hem vanzelfsprekend toegestaan om gehoor te geven aan de oproep. Hij kan echter niet verplicht worden om daaraan gehoor te geven. OPZEGTERMIJN Voor de werknemer geldt vanaf 1 januari dezelfde opzegtermijn als de oproeptermijn, die de werkgever in acht moet nemen bij een oproep. Dit houdt in dat voor de geen redelijk belang heeft bij voortzetting van de arbeidsovereenkomst én dat hij hiervoor in principe een vergoeding moet betalen, baseert de Hoge Raad op de Wet compensatieregeling transitievergoeding. Deze wet regelt vanaf 1 april 2020 een compensatie van de vergoedingen die werkgevers sinds 1 juli 2015 hebben betaald bij ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. Met deze wet wil de regering een einde maken aan slapende dienstverbanden. In concreto betekent deze wet dat de werkgever niet meer hoeft te betalen dan het bedrag aan transitievergoeding dat de werknemer op het moment van ontslag na twee jaar ziekte zou krijgen. Het arrest zal er naar verwachting toe leiden dat veel werknemers opnieuw een verzoek zullen indienen bij hun werkgever om het dienstverband te beëindigen en daarbij een vergoeding uit te betalen. Indien er geen uitzonderingssituatie is die het slapend dienstverband rechtvaardigt, zal de werkgever aan het verzoek van zijn werknemer moeten voldoen. Het behoeft weinig voorstellingsvermogen dat deze beslissing voor werkgevers met meerdere slapende dienstverband een flinke kostenpost gaat betekenen. oproepkracht een opzegtermijn geldt van vier dagen. Verder geldt voor oproepkrachten dat zij tegen iedere dag mogen opzeggen en dus niet tegen het einde van de maand hoeven op te zeggen. De opzegtermijn mag weer worden gewijzigd bij cao. Bij eventuele continuering van het dienstverband na twaalf maanden, moet de werkgever de oproepkracht een aanbod doen voor minimaal het gemiddeld aantal uren in de voorgaande twaalf maanden. Doet hij dit niet, dan kan de werknemer toch loon claimen voor dat gemiddeld aantal uren. De werknemer hoeft het aanbod niet te accepteren. De vrijheid om te blijven werken op basis van variabele uren blijft dan ook bestaan als de werknemer dit wenst. GEEN VERPLICHT AANBOD Voor de goede orde: bovengenoemde maatregelen hebben niet de intentie om de werkgever te verplichten een aanbod te doen om de oproepovereenkomst voort te zetten of een nieuwe arbeidsovereenkomst voor bepaalde JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 31

RECHT ZO DIE GAAT COLUMN of onbepaalde tijd aan te gaan. Het doel is dat binnen die bestaande overeenkomst de arbeidsomvang wordt genormeerd. Als die oproepovereenkomst is aangegaan voor de duur van twaalf maanden, dan kan deze dus van rechtswege beëindigd worden. Let op! Voor de berekening van de periode van twaalf maanden geldt dat de arbeidsovereenkomsten, die elkaar hebben opgevolgd met een tussenpoos van minder dan zes maanden, samengeteld worden. Het eerdere aanbod dat de werkgever na twaalf maanden aan de werknemer heeft gedaan of had moeten doen, geldt ook voor arbeidsovereenkomsten, die elkaar met tussenpozen van maximaal zes maanden opvolgen. Verder is het ook van toepassing op opvolgende werkgevers. MIN-MAX CONTRACTEN De maatregelen gaan alleen gelden voor de zogenaamde min-max contracten en voor arbeidsovereenkomsten met een uitgestelde prestatieplicht, zoals nulurencontracten, en niet ook voor voorovereenkomsten. Op een voorovereenkomst zijn de maatregelen niet van toepassing. Bij voorovereenkomsten hoeft de werknemer immers in het geheel geen gehoor te geven aan een oproep en ontstaat pas een arbeidsovereenkomst als de werknemer gehoor geeft aan de oproep. Verder gelden bovengenoemde maatregelen niet als de arbeidsduur wel is overeengekomen, maar de tijdstippen waarop de werkzaamheden verricht dienen te worden, niet vaststaan. Overigens kan bij cao worden bepaald dat bovengenoemde maatregelen niet van toepassing zijn voor bepaalde functies, die als gevolg van klimatologische of natuurlijke omstandigheden gedurende een periode van maximaal negen maanden per jaar kunnen worden uitgeoefend en niet aansluitend door dezelfde werknemer kunnen worden uitgeoefend gedurende een periode van meer dan negen maanden per jaar. PAYROLLING Per 1 januari 202 zal het lichtere arbeidsrechtelijke regime dat van toepassing is op de uitzendovereenkomst, het zogenaamde uitzendregime, buiten toepassing worden verklaard voor payrolling. Verder krijgen payrollwerknemers recht op dezelfde primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden als werknemers van de opdrachtgever. Ook krijgen payrollwerknemers recht op een adequate pensioenregeling. SALARISSPECIFICATIE Vanaf 1 januari 2020 dient op de salarisspecificatie te worden vermeld of sprake is van een schriftelijke arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd en of sprake is van een oproepovereenkomst, waarbij onder oproepovereenkomst wordt verstaan een nulurencontract of een min-max contract. Daarnaast vindt er nog premiedifferentiatie plaats voor wat betreft vaste werknemers ten opzichte van tijdelijke contracten. De werkgever gaat een lagere WW-premie betalen voor vaste arbeidsovereenkomsten. Er zijn nog meer specifieke loontechnische bepalingen opgenomen, waar een administratiebureau ongetwijfeld over zal informeren. Kortom, voldoende wijzigingen om nog eens kritisch het personeelsbeleid door te nemen, met name voor de keuze van oproepkrachten dan wel tijdelijke arbeidsovereenkomsten. Ook wanneer een werkgever voor de keuze wordt gesteld om afscheid te nemen van werknemers, verdient het aanbeveling om af te wegen of de eventuele procedure dit jaar al in gang gezet moet worden of na 1 januari 2020. doorontwikkeld voor uw ultieme ervaring Wij introduceren de nieuwe generatie D4- en D6-aandrijfpakketten, van 150–480 pk. De afgelopen jaren hebben we het reeds bewezen platform verder verfijnd en doorontwikkeld. Nu biedt dit complete systeem nieuwe functies – van stuurstand tot propeller. Alles om u de ultieme vaarervaring te bieden. Ontdek meer op: www.volvopenta.com Nieuwe D4 & D6 aandrijfpakketten 32 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

TUSSENTIJDSE INSPECTIE VAN EEN ROMP. (Foto’s Endures) HET TESTREK MET PANELEN. ONDERZOEK ANTIFOULING VOOR MINISTERIE Milieuvriendelijke alternatieven onder de loep Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het afgelopen jaar onderzoek laten doen naar de werking van milieuvriendelijke alternatieven voor giftige antifouling. De brancheorganisatie HISWA Vereniging coördineerde het onderzoek, in samenwerking met leveranciers en twee verhuurbedrijven. Het onderzoekslaboratorium Endures in Den Helder werd ingeschakeld voor de onafhankelijke expertise. Leider van het onderzoek is dr. Job Klijnstra van Endures, ruim 20 jaar specialist op het gebied van antifouling en corrosiebescherming. Al in 2007 schreef hij een rapport over antifouling in de pleziervaart voor het toenmalige ministerie van VROM. Klijnstra: “Men wil toe naar milieuvriendelijke producten, als alternatief voor giftige antifoulings. Het is belangrijk om eerst vast te stellen of die alternatieve systemen werken. En als je werkende producten hebt, kun je kijken hoe goed ze zijn, ook vanuit milieuoogpunt.” Hij vervolgt: “Het afgelopen vaarseizoen zijn op twee locaties boten – Valken in de verhuur – uitgerust met alternatieve anti-aangroeisystemen. Ook zijn op twee kajuitzeilboten ultrasone systemen getest. De ene vloot lag bij Ottenhome in Heeg, dus op zoetwater; de andere bij Aquavitesse in Bruinisse, op zoutwater. Een derde testlocatie was in Den Helder, waar ons testvlot ligt. Daaraan hingen pvc-panelen in een raamwerk.” De leveranciers hebben hun producten zelf aangebracht, zowel op de boten als op de panelen. Enkele panelen bleven onbehandeld en eentje kreeg een standaard antifouling als referentie. “We hebben die panelen in een raamwerk onder water geplaatst, zodat zij vergelijkenderwijs zijn blootgesteld aan het zoute water en de getijstroming. Zo hadden we zowel varende testopstellingen als een statische. We hebben de situatie vier, vijf keer beoordeeld, afgelopen seizoen. Dat waren visuele inspecties”, aldus Klijnstra, die keek naar de categorieën aangroei en een schatting maakte van het percentage bedekking op de romp. “Ook lette ik op specifieke plekken; was er bijvoorbeeld meer aangroei op de waterlijn dan op het vlak? Kortom, een beoordeling van: wat voor aangroei zie ik, waar zit die, wat is de mate van aangroei en wat is de diversiteit? Op grond daarvan geef ik vergelijkenderwijs een kwalitatief oordeel: goed, matig of slecht en dat onderbouw ik met foto’s.” In het onderzoek zijn verscheidene systemen meegenomen, onder andere twee folies met een toplaag van siliconen, een folie met een ‘haar-structuur’, de hiervoor genoemde ultrasone systemen en een ‘zalf’. OVEREENKOMST Hoe verschillend ook, de systemen hebben als overeenkomst dat ze hechting van organismen moeten tegengaan. Een siliconen toplaag is te vergelijken met siliconenkit in de badkamer: daar hecht geen verf op. De ‘haar-structuur’ is eveneens een moeilijke ondergrond om te hechten en zal tijdens de vaart makkelijk schoonspoelen, zo is de gedachte. Ultrasone systemen werken met stroom. Het zijn apparaatjes (transducers) die een ultrasoon geluid produceren wat een trilling geeft. Dat schrikt organismen af. Er zijn twee versies: hoog- en laagvermogen. De hoogverEndures Endures was een onderdeel van TNO, maar is sinds 2014 zelfstandig. Het laboratorium onderzoekt veel schepen, offshore installaties, constructies en dergelijke om vast te stellen welk type corrosie in een maritieme omgeving optreedt en hoe schade voorkomen kan worden. Op de testlocatie in Den Helder wordt gebruik gemaakt van natuurlijk zeewater en een testvlot om proefmonsters van coatings en andere producten aan zeewater bloot te stellen. De naam van het bedrijf is afgeleid van ‘Endurance by research’. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 33 mogen-versie wordt buiten naast de romp in het water gehangen. De laagvermogen variant wordt binnen op de romp geplaatst. Het systeem is geschikt voor zowel een polyester als stalen romp; voor hout werkt het niet. Bij het ‘zalf-systeem’ tenslotte wordt de romp ingesmeerd met een laagje vet, wat eveneens de hechting van organismen bemoeilijkt. UiTSLAG ONDERZOEK Klijnstra werkt momenteel de bevindingen uit en de verwachting is dat de onderzoeksresultaten het eerste kwartaal van 2020 gepresenteerd kunnen worden. Vooruitlopend daarop zijn alleen wat algemene constateringen te delen. “Er is een duidelijk verschil tussen zoet en zout water. Op zout water zie je een veel snellere aangroei en ook meer diversiteit, dus meer verschillende organismen, zoals zeepokken, kokerwormen en schelpen. Mosselen zijn we overigens niet veel tegengekomen.” Klijnstra stelt verder dat er zonder gif altijd wel een zekere mate van aangroei ontstaat. “De tinhoudende anti-aangroeiverven uit het verleden waren technisch gezien perfect, maar te milieubelastend. Die situatie moeten we niet meer willen. Er is dus ook een omslag in denken nodig: de acceptatie dat enige aangroei in combinatie met wat vaker schoonmaken een aanvaardbaar milieuvriendelijk alternatief is.” www.endures.nl DOOR LAURENS VAN ZIJP

Wintercursussen spelen in op behoefte VERENIGINGSNIEUWS Het Opleidingen- en Ontwikkelfonds voor de Metaalsector (OOM) heeft deze winter een interessant cursusaanbod voor medewerkers van scheepsen jachtbouwbedrijven. Dit aanbod is gebaseerd op de opleidingsbehoeften in deze branche, zoals die in 2018, met steun van NJI, uitgevoerde brancheonderzoek in kaart zijn gebracht. Voor deze cursussen stelt OOM bovendien een bijzondere vergoeding beschikbaar. Het vaarseizoen is alweer afgelopen en de boten zijn gestald. De relatief rustige wintermaanden zijn voor veel werven een ideale periode om de vakkennis van de technisch medewerkers bij te schaven. Daarom zijn speciaal voor hen voor de komende winter vier cursussen opgezet: Projectmanagement voor het maritiem mkb, op 6 februari in Sneek Keurmeester boordgasinstallaties pleziervaartuigen, charterschepen en kleine beroepsvaartuigen, op 20 maart in Naarden en op 27 maart in Sneek Onderhoud en reparatie aan motoren voor niet-dealerbedrijven, hybride voortstuwing en boordelektronica. Voor al deze cursussen stelt OOM tijdelijk een bijzondere vergoeding beschikbaar van 75 procent van de kosten, voor maximaal twee personen per bedrijf tot een maximum van € 1.000 per medewerker. Mochten er meer dan twee medewerkers deelnemen aan de cursus, dan kan voor hen de Persoonlijke Trainings Toelage (PTT) worden ingezet, waarmee 50 procent van de kosten kan worden vergoed tot € 750 p.p. Uiteraard kan alleen door bedrijven die onder de cao metaalbewerking vallen de vergoeding worden aangevraagd. INSCHRIJVEN De cursus gaskeurmeester is vanwege de behoefte hiernaar al opengesteld voor inschrijving. De overige drie nog niet, maar dat zal op korte termijn gebeuren. Zie voor data en locaties de OOM cursuscatalogus. Het is plezierig wanneer men zich tijdig aanmeldt, omdat dan gericht kan worden gewerkt aan voldoende aanbod. Voor de extra vergoeding geldt overigens wel: op=op. GASKEURMEESTER De keurmeester boordgassystemen is een speciaal opgeleide monteur die gasinstallaties keurt aan boord van motorboten, zeilboten, traditionele schepen en kleine beroepsvaartuigen. Deze keuring mag alleen uitgevoerd worden door gediplomeerde keurmeesters, die beschikken over het branchecertificaat boordgas installaties. Tijdens de controle van de gasinstallatie wordt het hele systeem beoordeeld aan de hand van de geldende regelgeving. Dit betekent dat er niet alleen gekeken wordt naar mogelijke gaslekken en defecten. Er wordt bijvoorbeeld ook gekeken of het systeem op de juiste manier is aangelegd en of er geen andere mogelijke gebreken zijn. In de cursus komen achtereenvolgens aan de orde: de toepasselijke wet- en regelgevVOOR DE JACHT- EN SCHEEPSBOUW INSTRUCTIERUIMTE MET MOTOREN BIJ DE WERF VAN ROC FRIESE POORT. 34 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

VERENIGINGSNIEUWS ing, de eigenschappen van vloeibaar gas, de correcte opbouw van gasinstallaties aan boord, de toestand van gasverbruikstoestellen en aansluitingen. De inspectie van gasinstallaties vindt plaats aan de hand van een speciaal ontwikkelde checklist die onderdeel vormt van een inspectie van meerdere systemen en componenten aan boord, die direct van invloed zijn op de veiligheid aan boord. De cursus is speciaal toegesneden op meer ervaren monteurs in dienst van jachtwerven en jachtservicebedrijven. Ter bewaking van de kwaliteit van de gediplomeerde keurmeesters vinden op de uitgevoerde keuringen steekproefsgewijs herkeuringen plaats. Hoewel de cursus ook ingaat op de eisen zoals die gelden voor binnenvaartschepen, geeft het diploma gaskeurmeester geen bevoegdheid tot het mogen keuren van deze categorie schepen. Daarvoor is een aparte licentie van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) benodigd. EERSTE IN SERIE De cursus gaskeurmeester vormt de eerste in de serie cursussen die in het kader tot de instelling van een privaatrechtelijk en vrijwillig certificatiestelsel (keurmerk) gericht op essentiële veiligheidsvoorzieningen aan boord van pleziervaartuigen, kleine beroepsvaartuigen en traditionele schepen die niet hoeven voldoen aan het Certificaat van Overeenstemming (CVO). Het beheerssysteem dat NJI heeft opgezet is afgeleid van het VA-keur (Veiligheid Arbeidsmiddelen), dat binnen de landbouw mechanisatiesector en het intern transport al jaren wordt toegepast. Het merendeel van de mechanisatiebedrijven is op dit systeem aangesloten en de VA-database bevat inmiddels meer dan een miljoen uitgevoerde objectkeuringen. Benadrukt moet worden dat het NJI-keurmerk zich beperkt tot een aantal systemen en onderdelen die direct van invloed zijn op de veiligheid aan boord, oftewel een soort mini-APK, en beslist geen beoordeling geeft van de totale technische toestand van een schip en/of de waarde hiervan. Dat is het domein van de jachtexperts. NJI streeft ernaar om dit systeem branchebreed aanvaard te krijgen en daarom zal het systeem ook worden opengesteld voor niet NJI-leden, mits deze maar aan de vereisten qua kennis (opleiding) en organisatie inclusief uitrusting voldoen. Hiertoe wordt op dit moment een auditschema ingericht. BRANCHEGERICHT OOM werkt sinds enkele jaren branchegericht. Elk jaar zet het fonds enkele branches in de metaalbewerking centraal. Samen met de betreffende brancheorganisatie wordt onderzoek gedaan naar de belangrijkste technologische ontwikkelingen, in relatie tot de opleiding en ontwikkeling van de medewerkers, de beroepsopleidingen en de instroom. Op basis van de vergaarde kennis van de branche kan vervolgens gericht een impuls worden gegeven aan het vakmanschap. KENNISAVONDEN In 2018 waren de jacht- en scheepsbouw onderwerp van de jaarlijkse themaperiode. In het verlengde daarvan organiseerde OOM afgelopen voorjaar in samenwerking met de NJI twee kennisavonden, waar aan de talrijke aanwezige werknemers en werkgevers uit de jacht- en scheepsbouw is gevraagd welke cursussen ze misten op hun vakgebied. Op basis daarvan is bovenstaand cursusaanbod ontwikkeld. Voor de winter van 2020-2021 zal dit nog worden uitgebreid met de cursussen houtbewerking en duurzaamheid polyester, composiet en lijm. Verder wordt er gewerkt aan een instructie toegepaste CE voor monteurs. Medio januari 2020 zal in de regio Drechtsteden nog een derde kennisavond worden gehouden. Deze is meer dan de eerste twee edities bestemd voor het maritieme bedrijfsleven dat zich richt op de beroeps- en binnenvaart. Daar zal ook expliciet worden ingegaan op de nieuwe cursus Projectmanagement voor het maritieme mkb. Meer informatie over dit cursusaanbod en de voorwaarden voor deze aanbieding is te vinden op www.cursuscatalogus.nl. Mail suggesties en ideeën voor een andere cursus of training naar secretariaat@ jachtbouw.nl, of naar de projectleider activerend scholingsaanbod bij OOM, Nicole van Ham, n.vanham@oom.nl. Onafhankelijkheid DMI-EMCI goed geborgd In de vorige editie van Jachtbouw Nederland werd melding gemaakt van de aanwijzing van DMI-EMCI als aangewezen keuringsinstantie voor de Wet pleziervaartuigen. De vermelde ‘betrokkenheid’ van NJI bij de voorbereidingen zou aanleiding kunnen geven om vraagtekens te plaatsen bij de onafhankelijkheid van deze nieuwe keuringsinstantie voor pleziervaartuigen. De accreditatieprocedure is volgens vaste regels verlopen. DMI-EMCI moet voldoen aan dezelfde eisen en wordt net zo beoordeeld als iedere andere aangewezen instantie. Hoewel de naam wellicht anders doet vermoeden is DMI-EMCI een 100% nieuwe onderneming met dito nieuwe structuur. Het is geen voortzetting (doorstart) of overname van Dutch Marine Inspection, dat eind 2017 in faillissement geraakte. NJI, branchegroep van Koninklijke Metaalunie, heeft geen bemoeienis met DMI-EMCI en de door haar ontplooide activiteiten. Evenmin genieten NJI-leden exclusieve voordelen, behalve dat er voor hen nu meer keuze is. DMI-EMCI heeft in haar structuur de onafhankelijkheid diepgaand verankerd. Dit komt onder meer tot uitdrukking in het statutair geborgde non-profit beginsel, de bestuurlijke controle op ieder afgegeven certificaat, het niet uitwisselbaar zijn van de bevoegdheden van lead auditors en hoofd certificering. De onafhankelijkheid wordt bewaakt door een commissie (impartiality committee). In het voornoemde artikel is bij de eindredactie ter wille van de leesbaarheid in de zin waarin de ‘medewerking’ van RvA en het ministerie wordt benoemd een wezenlijke nuance weggehaald, waardoor deze verkeerd kan worden begrepen. De enige bedoeling van deze alinea was om waardering uit te spreken voor een snel tijdpad en niets meer. De RvA en het Ministerie hebben op geen enkele manier meegewerkt aan de oprichting van DMI-EMCI als nieuwe keuringsinstantie voor pleziervaartuigen. DMI-EMCI is als RCD Notified Body geregistreerd onder NANDO-nummer 2832. Ook is de instantie net als de beide overige in Nederland voor de RCD aangewezen keuringsinstanties DCI uit Joure en ECB uit Volendam inmiddels aangesloten bij de EU Recreational Craft Sectoral Group (RSG). JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 35

Zekerheid en kwaliteit: laat u ontzorgen Luxe, kwaliteit en innovatie: als jachtbouwer legt u de focus op méér dan tevreden klanten. U stelt alles op alles om de wens van uw klant te overtreffen. Dan kunt u het zich niet permitteren als de bouw of nazorg van een jacht vertraging oploopt. Bijvoorbeeld door onderdelen die te laat of beschadigd arriveren. Heeft u er wel eens over nagedacht om uw transportzorgen door een professionele partner uit handen te laten nemen? Op de juiste plaats, op het juiste moment Waar een bedrijf uitblinkt in kwaliteit, moet het kunnen vertrouwen op goede partners. Die dezelfde kwaliteit even hoog in het vaandel hebben, met hart voor het vak. Gelukkig kunt u vertrouwen op een logistiek dienstverlener die alles in huis heeft om aan de strenge eisen te voldoen. Bij MOL Logistics krijgt u namelijk advies over de manier van transport, de wijze van verpakken, de benodigde douanedocumenten en wanneer iets de deur uit moet om het op tijd op de gewenste locatie te krijgen. Of het onderdeel nu via de lucht, over zee of via de weg wordt vervoerd. U kunt er op vertrouwen dat het op het juiste tijdstip, in de juiste conditie en op de juiste plaats is. Kwaliteit en snelle reactie Daarnaast kunt u ervan uitgaan dat de geboden kwaliteit gewaarborgd is en blijft. MOL Logistics is namelijk gecertificeerd op een breed terrein: AEO (douane), ISO 9001 (kwaliteit) en IATA (luchtvracht). Ook kunt u erop bouwen dat we snel reageren, korte lijnen hebben en ervoor zorgen dat er altijd iemand bereikbaar is voor noodoproepen of spoedtransporten. Vertrouw op onze logistieke expertise Neem contact met ons op om onze aanpak in de praktijk te ervaren: bel 013 - 5373 373 of stuur een email naar info@mol-logistics.nl. Uw vakmensen kunnen zo verder met waar ze goed in zijn: het ontwerpen, construeren en onderhouden van jachten. MOL Logistics (Netherlands) BV Siriusstraat 45, 5015 BT Tilburg +31 (0)13 – 5373 373 info@mol-logistics.nl www.mol-logistics.nl 36 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

overzicht van METS deelnemers Toonaangevend in de jachtbouw AkzoNobel AkzoNobel maakt essentiële producten die inspireren en het dagelijks leven prettiger maken. Als internationaal vooraanstaande verf- en coatingsonderneming en een belangrijk producent van specialistische chemicaliën leveren we essentiële ingrediënten, essentiële bescherming en essentiële kleuren voor consumenten en industrie wereldwijd. Binnen de jachtbouw is AkzoNobel de onbetwiste marktleider met Awlgrip jachtlakken voor professioneel gebruik. De geavanceerde Awlgrip jachtlakken genieten een wereldwijde reputatie van vertrouwen en respect. Deze reputatie komt voort uit constante technische innovatie, strenge kwaliteitscontroles en passie voor perfectie, die wordt weerspiegeld in de ongeëvenaarde afwerking van de Awlgrip topcoats. Deze afwerking is sinds lange tijd toonaangevend en vormt de standaard waarmee alle andere topcoats worden vergeleken. Een wereldwijd netwerk van goed opgeleid hulpvaardig personeel, vermaard voor hun praktijkgerichte, probleemoplossende aanpak, vormt een belangrijk fundament onder Awlgrip’s unieke reputatie. Het Awlgrip assortiment wordt verder ondersteund door: • Toegankelijke en uitgebreide up-to-date online informatie en ondersteuning voor applicateurs. • Duidelijke veiligheidsrichtlijnen en online demonstratievideo’s voor applicateurs. • Constante innovatieve productontwikkeling die het leven van applicateurs makkelijker en aangenamer maakt, met niet alleen verbeterde functionele kwaliteiten, maar ook betere milieukwaliteiten. Tijdens METS zijn Awlgrip HDT en Awlfair® SF geïntroduceerd, onze nieuwste product ontwikkelingen in de Awlgrip Familie . Awlgrip HDT is een hoogwaardige, hoogglanzende, single stage coating die een nieuwe standaard neerzet voor het uiterlijk en de duurzaamheid van topcoats en daarmee jachteigenaren in staat stelt hun boot te beschermen middels een hoogkwalitatieve en duurzame afwerking, zonder in te leveren op gebruiksgemak. De termen High Gloss (hoogglans), Durable and repairable (duurzaam en repareerbaar) and True Color (sterke kleuren) omschrijven dit uitzonderlijke product het beste. Awlfair SF (Spray Filler) is de meeste recente, high performing, plamuur in de Awlgrip familie. Het product wordt aangebracht d.m.v. Airless Spray en is perfect voor het plamuren en egaliseren van jachten. De speciale samenstelling van Awlfair® SF geeft het perfecte oppervlak om een finish op aan te brengen, de spuit applicatie elimineert luchtinsluitingen tijdens de applicatie wat resulteert in minder herstelwerk en verbetert de esthetische resultaten. Voor meer informatie kunt u uiteraard terecht bij uw Awlgrip vertegenwoordiger. Awlgrip is wereldwijd de nummer één voor de professionele gebruiker, op zoek naar constante kwaliteit, duurzaamheid, makkelijke repareerbaarheid en de beste technische ondersteuning. Raadpleeg voor meer informatie over Awlgrip onze website www.awlgrip.com Gebouw 24 – Kamer 217 Rijksstraatweg 31 2171 AJ Sassenheim 071 308 53 74 www.akzonobel.com JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 37

Hoogwaardige aircosystemen voor boten en jachten Duurzame aircosystemen, maximaal comfort Stiller, Energiezuiniger én comfortabeler. Dat zijn de uitgangspunten voor de complete lijn aircosystemen van Clion-Marine. Tijden veranderen, dus ook de eisen aan scheepsairconditioning. Waar veel conventionele marine aircosystemen weinig aandacht besteden aan energie-efficiency, bewijst Clion-Marine dat het ook anders kan. Onze aircosystemen kenmerken zich door een extreem laag stroomverbruik, modulerende capaciteit, eenvoudige installatie en een maximaal comfort. Met Clion-Marine komt u gegarandeerd tegemoet aan de wensen van uw klant. Eigen productontwikkeling Clion-Marine scheepsairconditioning is exclusief ontwikkeld door Eberca, specialist in (mobiele) klimaatsystemen, en wordt geproduceerd binnen de EU. In de Clion-Marine aircosystemen komt het beste van twee werelden samen. We combineren de reeds bestaande inverter compressortechniek, met onze jarenlange kennis en ervaring op het gebied van (marine) klimaatsystemen. De inverter compressortechniek heeft als voordeel een volledig modulerende, stille en energiezuinige werking zonder hoge opstartstromen en vormt de basis van onze compacte, gebruiksvriendelijke marine aircosystemen. Onze systemen zijn bovendien de zuinigste en stilste in hun soort. Maatwerk marine aircosystemen Binnen Clion-Marine onderscheiden we diverse klimaatoplossingen, geschikt voor uiteenlopende toepassingen. Naast levering van losse componenten en complete aircosystemen bieden wij ook ontwerp, engineering en begeleiding. Van capaciteitscalculaties en complete leidingplannen tot volledige inbedrijfstelling van het aircosysteem. Ongeacht de situatie, wij zorgen voor een optimaal klimaat aan boord. Het assortiment van Clion-Marine airconditioning bestaat uit de volgende producten. • Clion-Marine Chillers • Clion-Marine Standaard Airhandlers • Clion-Marine Self Contained • Clion-Marine Slim line • Clion-Marine 12V/24V DC Self Contained units • Clion-Marine Fresh Air unit(s) • Clion-Marine motor en hydraulische aangedreven kits voor werkschepen, tenders etc. Clion-Marine is continu bezig met nieuwe productontwikkelingen en verbeteringen, onlangs is de volgende nieuwe productlijn aan het pakket toegevoegd: Clion-Marine monitoring Meer informatie over onze unieke Clion-Marine scheepsairconditioning systemen? Neem contact met ons op. Clion Marine scheepsairconditioning is exclusief ontwikkeld door Eberca, specialist in (mobiele) klimaatsystemen, en wordt geproduceerd binnen de EU. Eberca B.V. Marconistraat 2, 3281 NB Numansdorp 0186 62 19 55 | info@clion-marine.com www.clion-marine.com 38 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

“It is not every day that we are needed” Samuel Beckett’s uitspraak “it is not every day that we are needed” lijkt zeer toepasselijk voor de juridische dienstverlening die ons kantoor levert. Het tijdig inschakelen van een gespecialiseerde advocaat is cruciaal voor succes of falen van een project. Van Steenderen MainportLawyers is een vooraanstaand Rotterdams maritiem advocatenkantoor met een allesomvattende dienstverlening op scheepvaart-, transporten verzekeringsrecht gebied. Dit geldt zowel voor transacties, als voor gerechtelijke- of arbitrageprocedures en mediation. Wij werken voor cliënten in binnen- en buitenland. Waar nodig doen wij een beroep op ons wereldwijd netwerk van gespecialiseerde maritieme advocaten in andere jurisdicties. De voornaamste reden om te kiezen voor inschakeling van Van Steenderen MainportLawyers is onze commerciële en proactieve opstelling. Voor wat betreft de jachtbouw adviseren wij over: • bouwcontracten • toepasselijke voorwaarden • refit en conversie • chartering • vlagkeuze • garantiegeschillen Ons kantoor heeft ruime ervaring met al hetgeen komt kijken bij het opstellen, onderhandelen en contracteren van de bouw van een jacht. Die ervaring is gedurende enkele decennia opgedaan bij de begeleiding van projecten bij alle Nederlandse werven van naam. Daarbij bieden wij niet alleen ondersteuning bij het tot stand komen van een transactie, maar ook het procederen en arbitreren over scheepsbouwcontracten behoort tot onze kracht. Wij bieden het volledige gamma van juridische dienstverlening op het terrein van de jachtbouw, refit en conversie. \ Value-added Legal Services Contactgegevens Van Steenderen MainportLawyers: Charlotte van Steenderen +31 10 266 78 69 charlotte.vansteenderen@mainportlawyers.com Arnold van Steenderen +31 10 266 78 61 arnold.vansteenderen@mainportlawyers.com) Zeemansstraat 13 3016 CN Rotterdam, Nederland www.mainportlawyers.com JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 39

EEN IMPRESSIE VAN DE NIEUWE CONTESSA 42 AC, MET ACHTERKAJUIT EN BOVENBESTURING. PATRICK JONAS VAN VRI-JON DSA YACHTS: ‘Bouwen geeft vertrouwen’ EIGENTIJDS De jongste stalen Classic Open Kuip kwam afgelopen zomer in de vaart en was net op tijd klaar voor presentatie op de natte HISWA in Lelystad. De naam mag dan verwijzen naar ‘klassiek’, het schip is helemaal eigentijds ingedeeld en uitgerust. Voorin is de eigenaarshut met Frans bed, omringd door kasten. Aansluitend is aan bakboord een toiletruimte, met een aparte douche ertegenover. Dan volgt aan stuurboord een gastenhut met twee kooien en daar tegenover opnieuw kastruimte. Via een kleine opstap kom je in de royale salon met aan stuurboord een hoekbank en aan bakboord de stuurstand. Erachter staat een keukenblok met oven en elektrische kookplaat. Aan stuurboord is de koelkast keurig weggewerkt in een meubelblok. Via de dubbele openslaande deuren kom je in de kuip, die op gelijke vloerhoogte ligt. Een deur in de hekverschansing geeft toegang tot het zwemplateau, dat ook via traptreden in de gangboorden te bereiken is. Onder de kuipvloer is een handige berging, voorzien van een vloer van traanplaat. De motorruimte is onder de salonvloer Afgelopen zomer bracht Vri-Jon DSA Yachts in Ossenzijl een nieuw exemplaar in de vaart van de Classic Open Kuip. Op de HISWA te water in Lelystad oogstte het schip alom lof. Voor 2020 liggen twee volledig nieuwe ontwerpen klaar en daarmee moet de nieuwbouwtak van de werf een impuls krijgen. Genoeg stof tot gesprek met werfdirecteur Patrick Jonas. “Kijk hier”, zegt Patrick Jonas, terwijl hij over de betimmering van de jongste Classic OK strijkt, “de verticale lijsten maken een rechte hoek, terwijl de horizontale lijsten afgerond zijn. En de houtnerven lopen horizontaal door.” Het zijn details die misschien niet eens bewust in het oog lopen, maar wel bijdragen aan de kwaliteitsbeleving aan boord. Ze tonen in elk geval het vakmanschap en Jonas is als ervaren jachtbouwer terecht trots op het resultaat. gesitueerd. Daar staat een mooi compacte Yanmar viercilinder van 110 pk. De optionele plaatsing van een generator is voorbereid. KWALITEIT Tot de standaarduitrusting behoort een kaartplotter van Raymarine. Daarin zijn ook alle klokken, meters en bediening geïntegreerd, zodat het dashboard mooi schoon blijft. De werf bouwt ook standaard een scheidingstransformator in; volgens Jonas een must op stalen schip tegen elektrolyse. Op kwaliteit beknibbelt de werf nu eenmaal niet. Daarom is het casco ook gestraald en gecoat voor de aflak, en onder de vloer is alles afgekit, waarna isolatieschuim is aangebracht. “We hebben het schip modern afgewerkt, maar met behoud van een tijdloos, scheeps karakter”, legt Jonas uit, “met bijvoorbeeld nieuwe schakelaars die als dimmer van de ledverlichting werken, als je ze ingedrukt houdt.” De nieuwe Classic OK meet 12,80 x 4,25 x 1,15 meter en is de eerste nieuwbouw in lange tijd voor Vri-Jon/DSA en moet een impuls vormen voor meer nieuwe schepen. NIEUWE ONTWERPEN De plannen daarvoor liggen klaar. Samen met Hugo Smeding uit Dronrijp heeft Patrick Jonas een nieuw Contessa model ontwikkeld: de 42 AC. Een achterkajuitmodel met boven-besturing. “Dit ontwerp komt in de plaats van onze oude Contessa met achterkajuit”, vertelt Jonas, “het is een moderne variant, zonder dat de karakter40 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

VANUIT DEZE HOEK IS DE DEKINDELING GOED TE ZIEN. trekken verloren gaan. Mijn vader heeft ooit de Contessa bedacht en ontwikkeld, en we zijn er groot mee geworden. Misschien is de naam Contessa bekender dan Vri-Jon. Veel kernwaarden brengen we dus terug in dit nieuwe model. Een daarvan is de strakke lijn; er zit geen zeeg in en de kop loopt niet omhoog. Alles is gelijkvloers; het dek ligt, als bij een bakdekker, op de verschansing, wat behalve een strakkere lijn ook meer ruimte onderdeks oplevert. Structureel verlijmd plakglas versterkt het strakke, moderne uiterlijk en zorgt bovendien voor optimale isolatie.” De boeg is niet kaarsrecht, maar heeft een flauwe overhang, wat het voorschip minder bol maakt. De Contessa 42 AC meet 12,46 x 4,20 x 1,10 meter en wordt standaard uitgerust met een Volvo Penta D3 diesel. Het is de bedoeling dat er op termijn lengte-varianten bijkomen, twee kortere en twee langere. Als afgeleide van de Contessa met achterkajuit heeft Jonas ook een versie met open kuip ontwikkeld. Opnieuw met een rechte lijn, relingwerk en met een grote, fraai geprononceerde salonopbouw met getinte ramen. Het gewelfde kajuitdak loopt door over de kuip. De Contessa 42 OC meet 12,46 x 4,20 x 1,10 meter en wordt eveneens standaard uitgerust met een Volvo Penta D3. LANGE HISTORIE De historie van de werf beslaat inmiddels 35 jaar. In 1985 begon vader Jan Jonas met Vri-Jon. Na een korte periode in Meppel werd de werf gevestigd in Ossenzijl. Op een strategisch punt aan de Ossenzijler Sloot, onderdeel van de staande mastroute. In de begintijd werd voornamelijk aan cascobouw gedaan. In hoogtijdagen ging er wekelijks een casco de deur uit. Later schakelde de werf over op kant en klare schepen; uit economische overwegingen – lees: grotere marge – , maar ook vanwege kwaliteitsbewaking. De eerder genoemde Contessa werd een succesnummer. Naar schatting heeft de werf in totaal zo’n 300 schepen gebouwd. De locatie in Ossenzijl werd gestaag uitgebouwd; eerst werd de bouwloods verdubbeld in grootte, met een timmer- en verfhal. Later kwamen daar loodsen voor winterstalling, een HET ANDERE NIEUWE CONTESSA-ONTWERP KRIJGT EEN OPEN KUIP. jachthaven en schiphuizen bij. Patrick Jonas kwam spelenderwijs in aanraking met de jachtbouw; als kind hielp hij met hand- en spandiensten, zoals vegen, opruimen en afspuiten, op de werf. Zoiets vormt je. Hij volgde een opleiding installatietechniek, deed een lascursus en begon in 1996 als bouwer in de cascohal. Later werd hij bedrijfsleider. DE JONGSTE STALEN CLASSIC OPEN KUIP KWAM AFGELOPEN ZOMER IN DE VAART. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 41

HIGH GLOSS — DURABLE & REPAIRABLE — TRUE COLOR NEXT GENERATION TOPCOAT awlgrip.com facebook.com/awlgripfinishes twitter.com/awlgrip All trademarks mentioned are owned by, or licensed to, the AkzoNobel group of companies. © AkzoNobel 2019. 10150/1119 instagram.com/awlgripfinishes

KLASSIEKER: DE CONTESSA 40EX. HET CASCO VAN DE ONE-OFF KOTTER. CORE BUSINESS De crisis van 2008 trof het bedrijf hard, de vraag naar nieuwbouw viel weg en in 2013 volgde een harde sanering. Maar ook een doorstart als Vri-Jon DSA Yacht. Waarbij DSA staat voor Dutch Steel and Aluminium. “Ik heb er veel van geleerd”, blikt Jonas terug op die moeilijke periode, “in 2014 hebben we het refitproces verhoogd en daarmee de omzet verdubbeld. We zijn nu niet meer zo afhankelijk van nieuwbouw; dat was vroeger onze core business, nu is dat onderhoud en winterstalling.” De nieuwe modellen moeten wel de nieuwbouw weer op een hoger plan brengen. Jonas: “Ik ben nu eenmaal jachtbouwer, en zelf boten bouwen blijft het mooiste; ik zie graag mooie schepen van ons op het water. Het geeft voor klanten ook meer vertrouwen als er op de werf wordt gebouwd.” Voor het verkooptraject is hij een samenwerking aangegaan met Johan Dolman in Zeewolde. Gelet op de enthousiaste reacties die de nieuwe ontwerpen oproepen, bestaat de kans dat die het nog druk krijgt… Patrick Jonas hoopt in elk geval op de volgende natte HISWA in 2020 een nieuwe Contessa te kunnen exposeren. www.vri-jon.nl One-off kotter Het portfolio van de Vri-Jon werf telt drie modellijnen: de Contessa, de Classic en de Open Kuip. Daarnaast is er nog een one-off kotter gebouwd. Een dubbelschroefs rondspant schip van 14,99 meter, naar een ontwerp van Willem Nieland. Het casco werd een aantal jaren geleden verkocht, maar de afbouw door de eigenaar stokte. Die verkocht het door en de nieuwe eigenaar nam contact op met Vri-Jon. Het casco is na al die jaren weer terug op de werf voor verdere afbouw, al zal het eerst worden gestraald en geconserveerd. HET COMPLEX VAN VRI-JON IS UITGEGROEID TOT EEN NAUTISCH CENTRUM. HET ZORGVULDIG AFGEWERKTE INTERIEUR VAN CLASSIC OPEN KUIP JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 43

EASTERWOODS OP DE METSTRADE Hoogwaardig teak uit LatijnsAmerika Voor het eerst hebben we ons bedrijf op de Metstrade gepresenteerd! We zijn erg blij en trots op de vele positieve reacties die we kregen. Namens ons hartelijk dank voor uw bezoek en de getoonde interesse. We zijn een in Breda gevestigde houthandel die zich heeft gespecialiseerd in teak uit Latijns-Amerika. Het hout is van hoge kwaliteit en uitermate geschikt voor de jachtbouw. Teak is niet inheems in Latijns-Amerika. Bijna 100 jaar geleden werden de eerste bomen geplant en daardoor is er nu een aanvoer van uitstekende teak mogelijk. Easterwoods beschikt over een gedegen netwerk in Latijns-Amerika om het mooiste hout in te kunnen kopen. Voor de meeste eigenaren van de kleinere percelen teak, waar wij vaak zaken mee doen, is FSC-certificering doorgaans een te grote investering. Door veelal rechtstreeks in te kopen bij de bron, weten we toch dat het kappen volledig legaal is en dat het geld bij de juiste personen terecht komt. Hiernaast hebben wij sinds kort ook de mogelijkheid om FSC-gecertificeerd hout uit Latijns-Amerika te importeren. HOUTVOORRAAD In Breda is altijd voldoende bekantrecht teakhout met diktes van 26 en 52 mm op voorraad om klanten just-in-time te kunnen leveren. Daarnaast ligt er een kleine voorraad in Noord Nederland, voor geïnteresseerden uit de regio. De breedtes op voorraad liggen tussen 80 en 300 mm en zelfs – in geringere volumes – tot 450 mm. De meest gangbare lengtes zijn 1.5 m tot 2.3 m, maar er zijn ook lengtes tot 3.5 meter beschikbaar. Het teak kan zowel lucht-droog als kunstmatig gedroogd (<20%) geleverd worden. Op aanvraag kan het hout natuurlijk verder gedroogd worden. ZAGEN IN COSTA RICA Het hout wordt zeer vakkundig verzaagd in Costa Rica, onder permanent toezicht van een productiespecialist van Easterwoods met meer dan 20 jaar ervaring, ook in ‘high-end’ kwaliteit. Bewerking van teak is ook mogelijk, maar dit is natuurlijk wel gebonden aan zekere volumes en levertijden. Gehele stammen kunnen ook geïmporteerd worden, al dan niet van te voren ingezaagd op de gewenste maat. Easterwoods kan een prima kwaliteit leveren voor scheepsbetimmeringen, FEQ en FAS. Volstaat een mindere kwaliteit, dan is dat natuurlijk voordeliger. Kom een kijkje nemen in onze loods in Breda of neem contact op als u liever in het noorden wil kijken om u te overtuigen van de hoge kwaliteit teakhout die wij leveren. Easterwoods Trading BV Spinveld 12, 4815 HS Breda info@easterwoods.nl | +31 6 836 53 858 www.easterwoods.nl 44 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 ®

Gespecialiseerd in technisch textiel GmbH & Co KG in het Duitse Reutlingen is een familiebedrijf met de tweede generatie aan het roer. De onderneming is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en marketing van technisch textiel. GISATEX® GISATEX GmbH & Co. KG Driedimensionale open geweven stoffen, zoals het bijzondere GISATEX® DRYWEAVE®, sterk uitrekbare bekleding voor wanden en plafonds, speciale anti-slip vloerbedekking en veiligheids bekledingsmaterialen met vochtwerende membranen zijn welbekende producten uit de GISATEX® collectie. Skylon is het ideale materiaal voor een professionele wand- en plafondbekleding voor in- en exterieurs van jachten. De toplaag met de look van volnerf leer is van PVC in marine-kwaliteit, wat het de nodige waterdichtheid en schimmelresistentie geeft. Het kan daardoor permanente blootstelling aan de elementen weerstaan. Het draagt bij aan de thermische isolatie van de scheepswand en werkt oneffenheden weg. GISATEX® De waterbestendige vloerbedekking GISATEX® Salon in teak-look is van textiel, geschikt voor gebruik binnen en in beschermde open ruimtes op een boot. De combinatie van 100% polyamide PA en een 100% PES materiaaldrager maakt het gemakkelijk in onderhoud en garandeert de hoge duurzaamheid die aan boord is vereist, met een elegante en harmonische aanblik. GISATEX® Antislide marine floor en GISATEX® Antislide multi nopp zijn elastische antislip vloerbedekkingen voor alle soorten jachten. Gegarandeerd eenvoudige verwerking. Het materiaal past zich aan de rompvorm aan en zorgt voor afdichting tegen water en vochtigheid en is bestand tegen extreme temperaturen, zout water en UV-licht. Op de website vindt u een uitgebreid productoverzicht en de nu beschikbare nieuwe kleuren en “teaklook” patronen. Technische Textilien & Matratzen Manufaktur Dieselstrasse 14, 72770 Reutlingen, Duitsland 0049 7121 909 03 90 | info@gisatex.de www.gisatex.de ® VLOERBEDEKKING · WANDBEKLEDING · MATRASSEN JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 45

Variopox Topcoat XD, nieuwe epoxy technologie voor een prachtig interieur De IJssel Coatings is gespecialiseerd in 2-componenten materialen: producten op basis van epoxy, polyurethaan en onverzadigde polyesterharsen. Al sinds 1930 ontwikkelen, produceren en distribueren wij kwaliteitsproducten voor professionals en particulieren. Onze producten vinden hun toepassing in onder andere de jacht- en carrosserie bouw en de vezelversterkte kunststof industrie. De IJssel Coatings BV Centrumbaan 960, 2841 MH Moordrecht 0182 372177 | sales@de-ijssel-coatings.nl www.doublecoat.nl Al vele jaren is de IJssel Coatings één van de meest innoverende Nederlandse verfproducenten actief binnen de jachtconservering. In het oog springende vernieuwingen van de laatste jaren zijn onder andere de 2-componenten epoxy plamuur in een eenvoudige kitkoker, onze Variopox plamuurmachine en natuurlijk Double Coat Cabin Varnish voor uw blanke zijdeglans interieurafwerking. Wat ooit begon met de 2-componenten lak Double Coat is de afgelopen 40 jaar uitgegroeid tot een volledig verfsysteem voor het renoveren en conserveren van jachten. Natuurlijk staat de IJssel Coatings niet stil. Na het succes van onze nieuwe blanke 2 componenten watergedragen zijdeglans lak, Double Coat Cabin varnish, worden er dit jaar 2 vernieuwingen geïntroduceerd. • VARIOPOX TOPCOAT XD Een hoogwaardige UV gestabiliseerde epoxyhars met een speciale verharder voor een extreem duurzame epoxy ondergrond. Variopox Topcoat XD is zeer geschikt als basis laag voor het afwerken van houten oppervlaktes waarbij men snel grote laagdiktes wil aanbrengen. Deze UV gestabiliseerde epoxyhars laat zich eenvoudig gieten tot maximaal 1 cm dikte, maar is ook zeer geschikt om met de rol of kwast te verwerken. Na doorharding is de glasachtige ondergrond perfect af te werken met onze blanke Double Coat producten in hoogglans, zijdeglans of mat. • IJMOPOX ZF PRIMER IN EEN 2K SPUITBUS De IJssel Coatings introduceert voor haar producten wederom een nieuwe innovatieve verpakking, namelijk de IJmopox ZF primer 2K in 1 spuitbus. Met deze verpakking kunt u de IJmopox ZF primer gemakkelijk en mooi glad spuiten op het gewenste oppervlak. Handig voor kleine reparaties of plekken waar u heeft geschuurd tot het kale staal. Het afwegen van de componenten is niet meer nodig. Verbreek de vergrendeling waardoor de verharder zal worden toegevoegd, schud de bus en spuiten maar. IJmopox ZF primer is een corrosiewerende twee componenten epoxy primer voor staal en aluminium. Door goede vullende eigenschappen ook geschikt voor een microporeuze polyester ondergrond. De spuitbussen zijn toepasbaar vanaf 5 ˚C en verkrijgbaar in verpakkingen van 400 ml in 2 kleuren, wit en grijs. Deze speciale verpakking is na mengen ongeveer 6 uur te verwerken bij 20 ˚C. • TECHNISCHE INFORMATIE NU OOK BESCHIKBAAR VIA INSTRUCTIEFILMPJES Zoals bij u bekend kunt u op onze website www.de-ijsselcoatings.nl/watersport alle technische en veiligheidsinformatie rond onze producten vinden. We hebben de afgelopen maanden ook instructie filmpjes toegevoegd aan de productinformatie om onze producten nog toegankelijker te maken. Bekijk ze via onze website of rechtstreeks via onze youtube pagina https://www.youtube.com/user/DeIJsselCoatings. Dus niet meer alleen lezen over onze producten maar ook kijken!! 46 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

WAAROM DOEN WE WAT WE DOEN? CoverWorks is ontstaan uit passie voor de watersport en de drive om beter te zijn dan anderen. Na een topsportcarrière in het zeilen en het behalen van diverse wereldtitels besloten Jeroen en Gerhard hun drive in te zetten om het ambachtelijke stoffeervak te gaan digitaliseren en klaar te maken voor de toekomst en daarin beter te zijn dan anderen. HOE DOEN WE HET? Door het ambacht stofferen te combineren met de meest moderne technieken. Stofferen is een ambacht en leer je, zoals elk ambacht, alleen door ervaring. Techniek is daarbij onlosmakelijk de helpende hand en vereist continue vooruitstrevendheid. Door het gebruik van 3D cadcam programma’s en diverse moderne CNC machines zijn we in staat de moeilijkste vormen en details te realiseren. We staan voor innovatie en zijn continue op zoek naar nieuwe oplossingen en technieken. WAT MAKEN WE? We maken luxe stofferingen voor iedereen die perfectie nastreeft. CoverWorks kan u van dienst zijn van schetsontwerp tot en met eindproduct. Door jarenlange samenwerkingen met ontwerpers en scheepsbouwers heeft CoverWorks zich kunnen ontwikkelen tot een betrouwbare partner met een enorme materiaalkennis en beschikt het over de meest moderne productietechnieken. Enkele van onze opdrachtgevers zijn Feadship, Oceanco, TenderWorks, Wajer Yachts, X-Tender, Vanquish Yachts en Saffier Yachts. Met de in-huis technieken CNC cutting, CNC stitching & hole punching, robot gestuurd frezen, ultrasoon lassen en seamtape bonding, is CoverWorks in staat de meest complexe vormen te creëren en te stofferen. CoverWorks, since 2000. Perfection is not an Accident. L U X E R Y Y A C H T U P H O L S T E R I E S CoverWorks B.V. Veerpolder 1D, 2361 KV Warmond 071-407 49 40 | mail@coverworks.nl 47

DE DELFINO GRAND VOYAGER 62 IS HET JONGSTE VLAGGENSCHIP VAN DE ALM. JACCO VAN MAASTRICHT VAN DE ALM ‘Samenwerking wordt steeds belangrijker’ Uit de 30 x 40 meter metende bouwloods van De Alm klinken van die typische scheepsbouwgeluiden: geknisper van lasapparaten, overstemd door het jankende gezang van schuurmachines. In het centrale deel van de hal worden twee bestaande De Alm kruisers volledig overhaald. Het voordeel van een langlopende productie: oude modellen zijn rijp - en ook nog goed genoeg - voor modernisering. Aan de stuurboordkant van de hal is het relatief rustig. Daar staat een 14,00 meter lang trawlerjacht klaar voor verdere afbouw. Het casco is al geconserveerd en glanzend afgelakt met een AwlGrip systeem; een specialistische klus waarvoor De Alm VandenEnden Shipyards heeft ingeschakeld. Het schip is op eigen risico gebouwd en er bestaat warme belangstelling voor. 48 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 ‘GRACHTENJACHT’ Aan de bakboordzijde van de loods staat een bijzonder schip op stapel. Het is een stalen spiegelsloep met aangehangen roer, maar misschien is ‘grachtenjacht’ een betere benaming. De lengte is namelijk maar liefst 14,80 meter en voorop is een riant uitgeruste accommodatie voor twee, inclusief airco. De opdrachtgever wil inderdaad in de Amsterdamse grachten kunnen varen en daarom is de voortstuwing hybride: een Bell Marine elektromotor van 25 kW, in combinatie met een generator en een semi-tractie batterijenpakket. De afwerking wordt luxe met echt teak aan dek en op de opbouw, inclusief gelakte lijsten. Ook hier is het gebruikte verfsysteem van AwlGrip, dat wordt aangebracht door vandenEnden Shipyards. De boegschroef en hekschroef van SidePower zijn proportioneel. In het vorige nummer van Jachtbouw Nederland viel de naam De Alm frequent. Ontwerper Theo Werner toonde verscheidene ontwerpen. Het maakte nieuwsgierig: hoe gaat het op de werf zelf? Voor het antwoord op die vraag reisde de redactie af naar Werkendam. Het ontwerp is gemaakt door Kees Cornelissen van Euroship Services, met wie De Alm eveneens vaker samenwerkt. De Alm heeft al een eerder een 8 meter sloep gebouwd, maar toch is dit scheepstype wat afwijkend in het portfolio. Dat omvat vooral robuuste trawler- en kotterjachten, Delfino trawlers en de jongste Delfino Grand Voyager lijn met steilsteven. Waarover straks meer. STAALBOUW VAN HUIS UIT Het begon allemaal in 1977. Watersportliefhebber Cees van Maastricht, in het dagelijks leven werkvoorbereider bij een grote aannemer, bouwde in z’n vrijetijd al bootjes. Samen met zijn maat Chris Dolislager besloot hij in ’77 een eigen werf te beginnen in een 12 x 9 meter grote schuur. De bedrijfsnaam was snel gevonden; door

het dorp stroomt namelijk het riviertje de Alm… Door de gestage groei volgde in 1987 de verhuizing naar binnenvaartbolwerk Werkendam, waar in de Beatrixhaven een loods van 40 x 15 meter werd betrokken. Twaalf jaar later werd opnieuw een groter pand in gebruik genomen, op de huidige locatie. Aan doorgaand water, dat in het noorden uitkomt op de Boven-Merwede en in het zuiden op de Bergsche Maas. “We hebben altijd staalbouw gedaan”, vertelt huidig werfdirecteur Jacco van Maastricht, zoon van de oprichter, “we bouwden kruisers van 7 tot pakweg 12 meter; veel als casco, die door de klant werden afgebouwd.” Zelf heeft Van Maastricht een technische achtergrond en werkte hij onder meer als lasser/metaalbewerker voor een offshorebedrijf. Halverwege de jaren negentig kwam hij bij zijn vader in de zaak. Dat De Alm een connectie heeft met kotteren trawlermodellen is geen toeval. Het is gaandeweg zo gegroeid. Van Maastricht: “Begin jaren tachtig ging het minder in de watersport, maar was er juist vraag naar vissersschepen. We hebben toen vissersschepen gebouwd en de verkregen kennis en ervaring op dat gebied hebben we later weer benut voor jachten.” Diezelfde ervaring kwam in 2018 van pas, want toen bouwde De Alm opnieuw een nieuwe viskotter af, voor Zeevisbedrijf Letsch. Het casco werd geleverd door Euroship Services. UITEENLOPENDE MODELLEN Van Maastricht: “Vanaf begin 2000 hebben we veel Alm trawlers en kotters gebouwd, tussen de 12 en 15 meter. Daar bleek ook in het buitenland belangstelling voor te bestaan. Vanaf 2004 hadden we een agent in Rusland en daar zijn een vijftiental schepen verkocht. De meeste van die boten liggen in het Middellandse Zee-gebied, maar ook in Sotchi aan de Zwarte Zee en in Rusland zelf. Zo’n agent ter plaatse is hard nodig; die spreekt de taal en kent de mentaliteit.” ‘Robuust’ is het sleutelwoord voor de schepen die De Alm bouwt. Stoer, stabiel, sterk, maar toch met een bepaalde elegantie en veel leefruimte; dat ligt in het DNA van de De Alm jachten besloten. “We hebben door de jaren heen uiteenlopende modellen geleverd”, aldus Van Maastricht, “in verschillende lengtes en uitvoeringen: met achterkajuit, of open kuip, met of zonder flybridge, als spitsgatter of spiegelkotter. En daarna kwamen de Delfino-modellen van 57 tot 100 voet lengte.” In 2007 kwam de eerste Delfino 65 op de markt, ontworpen door Theo Werner uit Volendam, en in 2018 is de nieuwe Delfino Grand Voyager-lijn geïntroduceerd, in drie lengtematen: 15, 19 en 24 meter. Van Maastricht: “We wilden ons aanbod verversen met een moderner ogende lijn, met rechte boeg, inspelend op de toenemende vraag naar grotere, luxere schepen. We hebben geen uitvoerig marktonderzoek gedaan, maar ons eigen gevoel gevolgd. De ontwerpen moesten wel aansluiten op bestaande lijnen. We werken trouwens veel samen met het projectbureau Azza Yachting, dat projecten opzet.” NIEUWE SCHEPEN Op de afgelopen natte Hiswa toonde De Alm de nieuwe Delfino 62 Grand Voyager, een schip dat vanaf tekening werd verkocht aan een klant. De 62 GV heeft met de rechte boeg moderne, strakke lijnen meegekregen. Zoals de naam al aangeeft is de GV helemaal uitgerust voor lange reizen DE ALMTRAWLER 1700 NIGHT HERON. STOER EN SCHEEPS, DE ALM CLASSIC. FRAAIE KLASSIEKE WAAIERSTEVEN EN SPITSE KONT: DE ALM KOTTER. JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 49

Kwaliteit weerspiegelt. Perfection Pro is een twee-componenten polyurethaan aflak speciaal ontwikkeld voor professioneel gebruik. Perfection Pro levert een spiegelglad en hoogglanzend eindresultaat aan ieder vaartuig en elke ondergrond en is geschikt voor spuitapplicatie en kwast- & rolapplicatie. Perfection Pro heeft een uitzonderlijk kleur- en glansbehoud en wordt geleverd in een uitgebreide kleurenrange. U kunt de gewenste kleur bij uw lokale distributeur bestellen; deze kleur kan ter plekke worden gemengd wat u tijd en geld bespaart. Perfection Pro: ontwikkeld door professionals voor professionals. international-yachtpaint.com facebook.com/InternationalYachtPaint Alle in deze publicatie genoemde handelsmerken zijn eigendom van of in licentie gegeven aan, het AkzoNobel concern. © AkzoNobel 2018. 8827/0318

EEN IMPRESSIE VAN DE 14,80 M. SLOEP. onderdeks een ruimtelijk effect. Afgelopen zomer liep de Alm Trawler Delfino 60 ‘St. Nicholas’ van stapel, die na oplevering direct koers zette naar zijn ligplaats in de Med. SCHIPPERSJACHT HET KLASSIEKE INTERIEUR VAN HET SCHIPPERSJACHT. en een langdurig verblijf aan boord. De 62 GV die op de beurs lag, is voorzien van een 280 pk zescilinder John Deere 6068 SFM 85 diesel. Het schip is enkelschroefs, maar het ontwerp kan ook als dubbelschroever worden uitgevoerd. Spudpalen zijn onzichtbaar in het casco geïntegreerd. Voor een rustige vaart zijn Magnum Systeem Stabilisatoren geïnstalleerd. De inrichting is in samenspraak met de klant uitgevoerd; het gekozen licht eiken geeft met name In samenwerking met Azza, Euroship en Werner bouwde De Alm ook de Anna af. Een op het luxe motor-model gebaseerd ‘Schippersjacht’; zij het dat de kenmerkende geveegde kont heeft plaatsgemaakt voor een recht hek. Dat levert met ruimte en stabiliteit op. Interieur is overal gelijkvloers en biedt veel leefruimte aan boord. Een uitgesproken reisschip voor Europese binnenwateren, al kan het met de B-classificatie ook op buitenwater uit de voeten. Het schip heeft al een oversteek naar Engeland gemaakt. De Anna meet 22 meter, heeft een waterverplaatsing van 72 ton en is voorzien van een zescilinder John Deere van 400 pk. TOEKOMST Gevraagd naar zijn toekomstverwachting, zegt Van Maastricht: “De markt is ongewis, al blijft er wel vraag naar nieuwbouwschepen. Klanten doen alleen merkbaar langer over hun beslissing. Het kan soms maanden duren, of langer. Men shopt meer rond en de prijsstelling telt in dit segment toch ook mee in de besluitvorming. Bij ons is de prijs/kwaliteit-verhouding in elk geval goed. Als werf hoeven we niet per se te groeien in grootte; wat wel belangrijker wordt, zijn hechtere samenwerkingsverbanden. Daarmee sta je als kleinere werf sterker.” www.alm-jachtbouw.nl HET SCHIPPERSJACHT IS AFGELEID VAN HET LUXE MOTOR-MODEL. ‘Robuust’ is het sleutelwoord voor de schepen die De Alm bouwt JACCO VAN MAASTRICHT: ’INSPELEN OP DE TOENEMENDE VRAAG NAAR GROTERE, LUXERE SCHEPEN.’ JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 51

STARTUP 10XL BREIDT UIT NAAR FRIESLAND Sloepje in een dag 3D geprint De 3D-techniek snelt ons vooruit. Een pionierend bedrijfje, 10XL in Dordrecht, kan in een dag een sloepje printen van gerecyclede kunststoffen. Binnenkort gaat een filiaal in Friesland open omdat het daar een ‘bootjesland’ is. Tevens is de aanvoerlijn zeer kort door een nieuwe verwerkingsinstallatie voor kunststoffen in Heerenveen. Bovendien hebben de Friezen graag een innoverend, duurzaam bedrijf in de gelederen. Okay, de SLO3P behoeft wat finetuning in de afwerking, maar het ziet er veelbelovend uit. Het is een raadsel waarom er nog geen partijen uit de jachtbouw instappen, want hier ligt toekomst. Zelfs met beperkte financiële middelen slagen deze durfondernemers erin resultaat te boeken. CEO Gerbert Smits van 10XL heeft een ontwerpstudio met de naam Virtek, die zich bezighoudt met 3D schaalmodellen, computeranimaties en illustraties, vooral voor de maritieme industrie. Een klant die een veel groter schaalmodel van een schip wilde hebben om te gebruiken bij proeven in een sleeptank, zette Smits ruim drie jaar geleden aan het denken. De traditionele sleeptankmodellen zijn van hout en epoxy, arbeidsintensief en dus kostbaar om te maken, met een lange wachttijd. Smits ging aan de slag met behulp van het startupprogramma PortXL van het Havenbedrijf Rotterdam, maakte een ondernemingsplan en ontdekte dat er genoeg internationale (niche)markt is voor grote, geprinte scheepsmodellen, omdat die met behulp van 3D printen/frezen prijstechnisch veel voordeliger zijn te maken en bovendien snel leverbaar. INVESTERING Het 3D printen van een sleepmodel was op zich geen probleem, maar voor een strakke en gladde afwerking van de romp moest nog een paar ton geïnvesteerd worden in een robotfrees. Daarvoor kon toen geen geldschieter worden gevonden. Maar niet getreurd, de provincie Zuid-Holland organiseerde in 2018 een ‘Startup in Residence’, een competitie met als opdracht ‘Maak een businesscase om een afvalstroom om te zetten in verkoopbare producten’. Daaruit rolde een bestelling voor het 3D printen van 100 buitenbankjes met gerecycled polypropyleen uit de automobielindustrie, die inmiddels zijn geleverd. Voor Gispen werd een prototype ontwikkeld voor het binnenframe van de Sett CE zitbank en nu laat de meu52 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

zitten niet in post consumer waste, dus dat hebben we met elkaar gemengd.” De eerste print is het duurste, aldus Van Hal. “Daar zitten de ontwerpkosten in en de engineering. Als je dat op één exemplaar moet afschrijven is het heel duur. Bij een eerste print gaat het nog wel eens mis. Een tweede gaat altijd goed. Daarom is het fijn als we series kunnen doen, dan is het economisch ook interessant om voor 3D printing te kiezen, ook voor kleinere oplages. We kunnen meerdere prints tegelijk maken en 24/7 doorwerken.” belfabrikant ze in serie bij 10XL maken, 10 tot 20 stuks per maand. Terzijde: de door Peter van der Water ontworpen Sett CE werd deze zomer bekroond met de Dutch Design Award. Als klap op de vuurpijl introduceerde 10XL dit jaar tijdens de Sneekweek een eigen ontwikkeling, de zes meter lange SLO3P met elektrische voortstuwing. De Stille Boot leverde een Torqeedo Cruise 2.0 RS kortstaart buitenboordmotor met een aansluiting op de stuurconsole, die in een bun is geplaatst. De Torqeedo Power lithium accu, 24 volt, 3.500 Wh, geeft de boot bij 7 km/uur een vaartijd van zo’n 5 uur. ROBOTFREES De robotfrees staat er sinds mei dit jaar, waardoor meer opdrachten binnen bereik komen. “Frezen is een heel andere techniek. Daar is nu speciaal personeel voor aangenomen. We zijn dus helemaal klaar voor het productieproces, want we doen het liefst alles zelf”, aldus Linda van Hal, in een loods aan de Leerparkpromenade in Dordrecht, de productielocatie van 10XL. Van Hal is een van de aandeelhouders in de startup 10XL en neemt de marketing, verkoop en promotie voor haar rekening. Scheepsbouwkundig ingenieur Joep Grapperhaus ontwikkelt de techniek; Gerbert Smits is CEO. Ruim een jaar kon 10XL gebruik maken van een werkruimte op de IJsselwerf van Zwijnenburg in Capelle aan den IJssel. Van Hal: “In die periode hebben we met eigen middelen de rails gekocht, een tweedehands extruder en we konden een robotarm leasen. Toen zijn we gaan printen voor diverse opdrachtgevers, waaronder veel meubilair en R&D voor grote corporates in de composietenbranche die 3D geprinte objecten wilden hebben, maar die innovatie niet in eigen huis konden ontwikkelen. Zo hadden we opdrachtgevers en hebben geld verdiend, We moesten eruit omdat Zwijnenburg weer een casco voor Oceanco moest bouwen.” NAAR DORDRECHT In Dordrecht staat nu een opstelling met een track voor het printen met een eigen robot en een aparte robot voor het frezen, waarmee objecten tot een lengte van zes meter gemaakt en bewerkt kunnen worden. Ook is de printrobot geschikt om bij hoge temperatuur PET te verwerken. De SLO3P is gemaakt van polypropyleen. Van Hal: “De sloep die tijdens de Sneekweek is geïntroduceerd, hebben we geprint met een mix van ‘post consumer waste’ en deels met ‘post industrial waste’ uit de automobielindustrie. Er moeten toch glasvezels in zitten, die TEKST EN FOTO’S RENS GROENENDIJK JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 53 FILIAAL IN FRIESLAND Begin komend jaar opent 10XL een filiaal in Friesland. “We zoeken een jachtbouwer die het casco van de 3D geprinte sloep kan afwerken en verkopen. Vergelijk het met Gispen, wij leveren het binnenframe, zij bekleden het en verkopen de bank.” Een belangrijke reden om in Friesland te gaan produceren is het Nationaal Testcentrum Circulair Plastic (NTCP), dat in maart in Heerenveen wordt geopend. Voor 10XL is dit testcentrum belangrijk om kennis te vergaren. In Heerenveen bevindt zich ook afvalverwerker Omrin, die met geavanceerde techniek kunststoffen op soort uit huishoudelijk afval haalt. Komend jaar wil Omrin 75 procent van het huishoudelijk afval recyclen en loopt daarmee voorop in Nederland, waar het landelijke gemiddelde op 50 procent ligt. De sorteerinstallatie van Omrin staat op Ecopark De Wierde, waar Morssinkhof Rymoplast dit jaar een hypermoderne recyclingfabriek heeft gebouwd. De gesorteerde kunststoffen worden verwerkt tot een hoogwaardige secundaire grondstof. De compound, de grondstof voor het 3D printen, wordt door 10XL betrokken van Morssinkhof. Van Hal: “We doen veel aan R&D. Om de prints zo sterk en stijf mogelijk te maken zijn we bezig met continuvezel, een lange glasdraad die met de print meeloopt, waardoor de laag heel sterk wordt. Dat hebben we zelf ontwikkeld. Daardoor kunnen we ook van andere kunststoffen een sloep maken, zoals PET of HDPE.” www.10-xl.nl Foto 10XL

BEDRIJVENINDEX NEDERLAND Vind deelnemende bedrijven onder hun categorie, een jaar lang in het vakblad en op de website www. jachtbouwactueel.nl met logo, profielpagina, omschrijving of bedrijfspresentatie, nieuwsberichten en vacatures. Volg het nieuws op de voet en schrijf in op de gratis nieuwsbrief jachtbouwactueel.nl Technische installaties Jachtwerven & cascobouw Lakken, anti-fouling & boatcare Comfort aan boord Jachtbetimmering & stoffering Lakken, anti-fouling & boatcare Bouwmateriaal & constructie Comfort aan boord Jachtbetimmering & stoffering Motoren aandrijving & toebehoren Bouwmateriaal & constructie Jachtbetimmering & stoffering Lakken, anti-fouling & boatcare Motoren aandrijving & toebehoren Financiering & verzekering Technische installaties Transport & logistiek Motoren aandrijving & toebehoren Motoren aandrijving & toebehoren Navigatie, communicatie & verlichting Consulting Motoren aandrijving & toebehoren Consulting Comfort aan boord Motoren aandrijving & toebehoren Asa Boat Electro b.v. Amersfoort Maritiem B.V. Awlgrip Clion Marine CoverWorks De IJssel Coatings BV Dictator Productie B.V. Dometic Easterwoods Trading B.V. Exalto Glashandel Wybenga Gisatex International Paint bv Imansson Products Kuiper Verzekeringen bv Mastervolt MOL Logistics BV Padmos MID PowerPort BV Raymarine Nederland BV Van Emstede & Slager Advocaten Vetus Van Steenderen MainportLawyers Webasto Yanmar www.asabootelectro.nl www.timelessyachts.nl www.awlgrip.com www.clion-marine.com www.coverworks.nl www.doublecoat.nl www.dictator.nl www.dometic.com www.easterwoods.nl www.exalto.nl www.glashandelwybenga.nl www.gisatex.de www.international.yachtpaint.com www.imansson.com www.kuiperverzekeringen.nl www.mastervolt.nl www.mol-logistics.nl www.padmos.com www.powerport.nl www.raymarine.nl www.vanemstede.nl www.vetus.com www.mainportlawyers.com www.webasto-marine.nl www.yanmarmarine.com Jachtbouw Nederland is het vakblad voor professionele bouwers van jachten en pleziervaartuigen, toeleveranciers, watersportbedrijven, vakgerichte opleidingen en -organisaties etc. Gastschrijvers en kennispartners uit de branche onderschrijven met hun bijdrage de onafhankelijke formule van het vakblad. Persberichten, kennisbijdragen, reacties graag richten aan redactie@jachtbouwnederland.nl. Deze worden niet automatisch geplaatst. REDACTIE Laurens van Zijp & Rens Groenendijk Hoofdredactie: Henk van der Brugge T 00 31 (0)184 48 10 40 E redactie@jachtbouwnederland.nl www.jachtbouwnederland.nl VORMGEVING Donkervoort Communicatie Art director: Karin van Zanten UITGEVER Jachtbouw Nederland wordt onder licentie uitgegeven en verspreid door AcquiMedia, Henk van der Brugge Amstelwijckweg 15, 3316BB Dordrecht www.acquimedia.nl ADVERTENTIEVERKOOP EN BLADMANAGEMENT AcquiMedia, Thila Mos T 0184 48 10 43 E thila@acquimedia.nl Abonnement € 26,50 excl. BTW per jaar AANMELDINGEN & MUTATIES thila@acquimedia.nl MEDIAVORMEN Jachtbouw Nederland verschijnt 6 x per jaar in print en digitaal en biedt met de websites en nieuwsbrieven van digitale (internationale) mediapartners en social media een crossmediaal platform. MEDIAPARTNERS www.jachtbouwactueel.nl en www.dutchyachtbuilding.com Disclaimer: AcquiMedia heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. AcquiMedia, (hoofd)redactie en auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever, (hoofd)redactie en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave. Copyright: Het is niet toegestaan om zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever foto’s of (gedeelten van) teksten uit deze uitgave over te nemen. Ook met toestemming is bronvermelding verplicht. 54 JACHTBOUW NEDERLAND APRIL 2019 COLOFON

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN KM keert casco Pelagic 77 Begin november werd bij KM Yachtbuilders het aluminium casco van de Pelagic 77 gekeerd. Het door Tony Castro Design ontworpen expeditieschip is een modern uitgevoerde schoener met twee carbon masten. Er is bewust gekozen voor deze tuigage, want het zeiloppervlak wordt zo verdeeld en alle zeilsystemen, zoals lieren en fokrollers, zijn daardoor nog met de hand te bedienen. Het schip is voorzien van een ophaalbare kiel. Voor de mechanische voortstuwing zijn twee Yanmar diesels van 150 pk geïnstalleerd. Behalve aan dek is het voor de gasten aan boord ook goed toeven in het comfortabele leefgedeelte van het grote pilot house, en in de kombuis in het achterschip. In het voorschip komen zes dubbele hutten en TECHNISCHE SPECIFICATIES Lengte over alles: 23,50 m. Lengte waterlijn: 20,55 m. Breedte: 6,20 m. Diepgang: 2,15-4,30 m. Doorvaarthoogte: 26,03 m. Waterverplaatsing: 58 ton Ballast: 18 ton Motoren: 2 x Yanmar 150 pk twee gezamenlijke toiletten en douches. Met bamboe meubels zal de stijl van het interieur licht blijven. Na de geplande oplevering eind 2020 en na een uitgebreide proefvaart in de Noord-Atlantische wateren in de zomer van 2021 zal de Pelagic 77 uiteindelijk naar Puerto Williams in Chili varen om als privéjacht te worden gebruikt en voor educatieve doeleinden te worden ingezet. www.kmy.nl Linssen zet nieuwe trends met SL-serie Bij Linssen Yachts in Maasbracht wordt doorlopend gewerkt aan productontwikkeling, het verbeteren van de interieurs en technische innovaties. Onder het motto ‘Modern en toch tijdloos’ wordt nu een nieuwe trend gelanceerd met de Linssen SL-serie. De nieuwe lijn wordt onder andere gekenmerkt door de oplopende waterlijn, die de rondingen van de boeg volgt en het stalen schip een strakke, moderne uitstraling geeft. De ramen in de opbouw worden in donkere, contrasterende grijstinten afgewerkt en de traditionele kabelaring is vervangen door een rubberen stootrand. Naast de standaard witte rompkleur zijn optioneel drie kleursferen gecreëerd, met groene, blauwe of grijze tinten, dit tegen een meerprijs. INTERIEUR De Linssen 30 SL Sedan (afgebeeld) heeft een ruime salon met L-vormige salonbank (met Easy Sleep Convert System) en een stuurstand met stuurbank, die in de lengterichting verstelbaar is aan SB-zijde. Aan BB-zijde is een ruime L-vormige pantry te vinden en een bureau met design kruk. In de voorkajuit een vrijstaand tweepersoonsbed inclusief lattenbodem, kasten, toiletruimte en separate doucheruimte. PIRELLI TENDERS Importeur Best Boats uit Roermond levert een serie Pirelli tenders die door Tecnorib in Italië zijn afgestemd op de stijl van de jachten van Linssen, niet alleen qua maatvoering en functionaliteit, maar ook in uitstraling. De tenders, verkrijgbaar in vijf modellen, zijn uitgevoerd in de Linssen rompkleuren met bijbehorende striping. Bovendien is het mogelijk om diverse gepersonaliseerde opties toe te voegen. Linssen heeft speciaal voor de Pirelli tenders davits ontwikkeld om het te water laten te vergemakkelijken. Pirelli biedt zowel jet-aangedreven (inboard) modellen als met buitenboordmotor. Een afneembaar stuur bemoeilijkt diefstal wanneer de tender onbewaakt bij het jacht ligt. www.linssenyachts.com TECHNISCHE SPECIFICATIES LINSSEN 30SL SEDAN Lengte: 9,70 m. Breedte: 3,35 m. Diepgang: circa 1,00 m. Minimale kruiphoogte: 2,30 m. Voortstuwing: Volvo Penta 4-cilinder D250 2,2 liter diesel, 51 pk Waterverplaatsing 7.500 kg CE-categorie C (kust) JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 55

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN Icon Yachts bouwt eerste Sunseeker superjacht Icon Yachts begint aan de bouw van het eerste superjacht voor Sunseeker. De samenwerking tussen Icon en Sunseeker werd in 2018 reeds aangekondigd, maar nu is er een koper voor een eerste 49 meter aluminium jacht. De oplevering van de ‘Sunseeker by Icon’ is gepland in september 2022. In een persbericht zegt Sunseeker in bespreking te zijn met klanten voor een tweede en derde opdracht. Amels: direct succes met Espen Øino Amels heeft in korte tijd twee orders geboekt. Het nieuwe design voor een Amels 60 superjacht, een ontwerp van Espen Øino, was nog geen twee maanden gelanceerd, of de eerste koper meldde zich. Het 60 meter lange schip, dat is voorzien van een hybride voortstuwing, zal in het voorjaar van 2022 worden opgeleverd. De Amels 60 heeft de onderscheidende lijnen van ontwerper Espen Øino, met onder meer een groot open zonnedek, een 9 meter tender aan boord en een volume van 830 GT. Met de constructie was al voor de verkoop begonnen en binnenkort zal worden aangevangen met de bouw van een tweede Amels 60. AMELS 200 Net na de Fort Lauderdale Boat Show verkocht de werf een 60 meter Amels 200 uit de Limited Editions serie. Omdat het al in aanbouw is, kan het jacht al in het voorjaar van 2021 worden opgeleverd. Het exterieur is ontworpen door Tim Heywood, het interieur door Reymond Langton. Het Amels 200 ontwerp heeft dezelfde naval architecture, grote volume en hybride technologie als de voorganger Amels 188, en eveneens een lift om de vier dekken te bereiken en een air-conditioned gym op het zonnedek. De Amels 200 heeft echter grotere achterdekken, een zwemplatform en ramen van onder tot boven in de Owners Suite. De volgende Amels 200 is reeds in aanbouw, zodat het snel aan een volgende koper geleverd kan worden. SEAXPLORER Bij Amels in Vlissingen-Oost werd 31 oktober een 62 meter lang expeditiejacht naar buiten gereden. De SeaXplorer zal begin volgend jaar aan de eigenaars worden overgedragen. Het is het eerste jacht in deze klasse. Het exterieur van het schip is ontworpen door Azure Yacht Design, terwijl Damen zelf de naval architecture ter hand nam. De eigenaar koos Carlo Torre van Monaco Yacht Temptation als interieurontwerper en een technisch team van Fraser voor de supervisie van de bouw. POLAR CODE Het jacht, gebouwd onder de Polar Code van de International Maritime Organization (IMO), kan 30 dagen geheel onafhankelijk op expeditie gaan. Het is voorzien van een volledige gecertificeerd helideck en hangar voor een helikopter, twee grote garages voor tenders en een duikcentrum. Als krachtbron dient een Siemens BlueDrive system met drie variabele toeren generatoren, DC-Bus. In combinatie met elektromotoren en een accubank is het volgens de werf een economische en milieuvriendelijke configuratie. VIJF MODELLEN De Damen SeaXplorer range -vijf modellen van 55 tot 100 meter- werd in 2015 geïntroduceerd. EYOS Expeditions voorzag het ontwerpteam van honderden operationele design features, gebaseerd op de expeditie-ervaring van het bedrijf. Damen bouwt ook een 75 meter SeaXplorer expeditiejacht, ‘La Datcha’, dat in september 2020 opgeleverd zal worden. Damen Shipyards Galati in Roemenië bouwde het casco, dat in juni te water werd gelaten. De afbouw vindt in Nederland plaats. Opdrachtgever is de Russische ondernemer Oleg Tinkov, die het op verhuurmarkt brengt. Op de speciale website www.ladatcha.com is te lezen dat een week varen met twaalf gasten circa 750.000 euro gaat kosten. www.seaxplorer.nl www.amels-holland.com AMELS 60 SEAXPLORER De Sunseeker 161 blijft net onder de 500 GT. Het is een driedeks jacht met een klein zwembad op het hoofddek en een beach club in het achterschip. In de standaard configuratie is er plaats voor tien gasten in vijf hutten. De Sunseeker jachten die Icon Yachts in Harlingen bouwt, krijgen een Fast Displacement Hull Form van Van Oossanen Naval Architects. De reden dat Sunseeker ‘in metaal’ gaat, is de wens van klanten om grotere schepen te kopen. Aangezien de Britse werf, sinds 2013 onderdeel van de Chinese Dalian Wanda Group, volledig is gericht op de bouw van polyester jachten tot maximaal 47 meter lengte, werd samenwerking met Icon Yachts gezocht. CEO Jen Wartena van Icon Yachts heeft eerder verklaard dat de werf acht Sunseekers tegelijkertijd kan bouwen. In maart dit jaar werd een drijvend dok van 130 meter lang en 30 meter breed in gebruik genomen, waardoor de capaciteit van de werf is verdubbeld. www.iconyachts.eu www.sunseeker.com 56 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019

NIEUWS VAN DE NEDERLANDSE JACHTWERVEN 67 meter jacht Heesen, nieuwe generatie Heesen Yachts meldt de verkoop van een 67 meter lang stalen jacht, Sparta, waarvan het in- en exterieur is ontworpen door Winch Design. De Fast Displacement Hull Form is van Van Oossanen. Het is de derde order die Heesen dit jaar boekt. Bij Heesen zijn nu dertien jachten in aanbouw. Het ontwerp is alleen nog maar in schetslijnen vrijgegeven. Opvallend is de negatieve bijlboeg. Met een raised pilothouse geeft Winch Design het jacht een sportief profiel en baant hiermee de weg voor een nieuwe generatie jachten van Heesen. In de omschrijving valt verder een vijf meter lange infinity pool op. De berekende topsnelheid met de FDHFromp is 16 knopen. Volgens Heesen is het schip, met een volume van 1.200 GT, niet alleen fraai van vorm, maar vaart het ook zeer efficiënt. INDELING De vier gastenhutten komen in het voorschip op het hoofddek. De twee voorste hutten kunnen door een schuifwand tot één grote suite worden omgetoverd. In het hart van het schip komt een wenteltrap en een glazen lift die de drie dekken met elkaar verbindt. Het onderdek biedt ruimte aan een welnessruimte met jacuzzi, sauna, stoombad en een gym, de verblijven voor de bemanning (15 koppen, plus een nanny) en de keuken. Het volledige brugdek heeft de eigenaar voor zichzelf gereserveerd, een suite aan de voorzijde met een buitenlounge en naar achteren met een privéterras om te dineren en te loungen. Het zonnedek is voorzien van een jacuzzi, bar en royale ligbedden. De bevoorrading gebeurt via een pantograafdeur aan bakboord. De tenders en het waterspeelgoed worden opgeborgen in een garage met vleugeldeuren in het voorschip. Arcon Yachts is als project manager benoemd. De oplevering is voorzien in 2023. www.heesenyachts.com Korvet18LowRider Deep Water Yachts opgeleverd Deep Water Yachts heeft de Korvet8LowRider ‘THOR’ opgeleverd. Het schip is ontworpen op basis van de Korvet18LongRange van Willem Nieland Design. Op verzoek van de opdrachtgever zijn door Nieland aanpassingen doorgevoerd om een maximale doorvaarthoogte van 350 cm mogelijk te maken en onderging het interieur nog een aantal wijzigingen. Met een ‘fast-displacement’ aluminium romp heeft het jacht een topsnelheid van 18 knopen en een kruissnelheid van 10 knopen. De romp, strak gebouwd door Merwelands Shipyard Rotterdam, wordt niet afgewerkt met een verfsysteem, maar blijft onbehandeld. Merwelands heeft tevens de twee John Deere motoren geleverd en ingebouwd. Voor keerkoppelingen, gashendels en joystick besturing is gekozen voor een geïntegreerd systeem van ZF dat door ADS Van Stigt is geleverd en in bedrijf gesteld. De JMS joystick van ZF bedient beide motoren in trolling modus, tezamen met de proportioneel aangestuurde hydraulische boeg- en hekschroef. Met een joystick bij de stuurstand en een op het achterdek is het jacht daarmee zeer nauwkeurig te manoeuvreren. Kenmerkend voor dit schip is de grote leefruimte die zowel boven- als benedendeks veel daglicht toelaat. Met drie hutten en twee natte cellen biedt de Korvet18LowRider plaats aan zes gasten. De comfortabele lounge benedendeks staat in open verbinding met TECHNISCHE SPECIFICATIES Lengte: 18,90 m. Breedte: 5,00 m. Waterverplaatsing: 23 ton (ongeladen) Voortstuwing: 2x John Deere 6068SFM85, 355 pk Stabilisatie: MagnusMaster Dieseltank: 5.000 l. Drinkwatertank: 1.450 l. CE-categorie: A de stuurhut, waar zich de keuken en eethoek bevinden. DKS in Hardinxveld-Giessendam heeft de afbouw verzorgd en het schip geheel in teak uitgevoerd. Opmerkelijk is de riante buitenkeuken met grill, kookplaat en spoelbak verzonken in een granieten plaat. www.deepwateryachts.com JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 57

[PARTNERCONTENT] MEER DAN 250 EXPOSANTEN IN WTC EXPO BOOT HOLLAND 30 JAAR “Wat ooit begon vanuit de beurs Recreana is in 30 jaar uitgegroeid tot dé plek waar het watersportseizoen van start gaat”, aldus beursmanager Gerda Brouwer. “Boot Holland staat in binnen- en buitenland op de kaart en heeft jaar op jaar bewezen een inspirerende beurs te zijn, waar de nieuwste ontwikkelingen in de watersport gepresenteerd worden. De beurs biedt een bijzonder en allround kijkje onder de waterlijn. Het maakt Boot Holland ideaal om sfeer te proeven, trends te spotten en gelijkgestemden te treffen.” ALLROUND BEURS Boot Holland wordt gezien als een allround watersportbeurs met een breed nationaal en internationaal aanbod, een gemoedelijke sfeer en volop beleving en activiteiten. Boot Holland telt in de 30ste editie meer dan 250 exposanten. De staalbouw vervult met een imposante steiger een prominente rol. Stalen schepen met een lengte van 9 tot 17 meter zijn bij elkaar in één hal te vinden. Onder de exposanten aan de steiger zijn onder meer Pollard Jachtbouw, Brandsma Jachten en Vedette Jachtbouw. In samenwerking met Goliath wordt een groot houseboat-paviljoen opgezet. Beursmanager Brouwer: “Recreëren op het water met een houseboat krijgt een steeds groter aandeel in de watersport, dit mag dan ook niet ontbreken op Boot Holland.” Goliath heeft aangekondigd in ieder geval twee houseboats te laten zien, van Camp en Nomadream. Naast nieuwe boten is er ook een selectie jong gebruikte motorjachten te zien van o.a. Jachtbemiddeling van der Veen en Smelne Yachtcenter. Op het gebied van toebehoren, accessoires en diensten is er ruime keus: van verzekering, waterkaarten, stoffering en nieuwe motoren tot aan een complete refit. Het aanbod open boten – sloepen, tenders en rib’s – is groot. Onder de deelnemers zijn Boot Akkrum, BJ Boten, JLT boten, Maxima Boats, Jachtbemiddeling de Jong, Tiger Marine en Alutrade. Ook de funsport is niet meer weg te denken bij Boot Holland. Op het interactieve Fun paviljoen, met een groot bassin, maakt de bezoeker kennis met funsports als suppen, skimboarden, kiten, waterskiën en surfen. FOSSIELVRIJ VAREN “De stikstof-problematiek heeft ons onlangs nog eens met de neus op de feiten gedrukt: duurzaamheid is in onze maatschappij niet meer weg te denken en wordt steeds belangrijker”, aldus beursmanager Brouwer. “Elektrische fietsen en -auto’s waren tot voor kort 58 JACHTBOUW NEDERLAND DECEMBER 2019 Boot Holland viert komend jaar een feestje. In het WTC Expo Leeuwarden vindt van 7 t/m 11 februari de watersportbeurs voor de 30ste keer plaats. Een jubileum waar de beursorganisatie trots op is. nog exotische bezienswaardigheden, maar deze zaken zijn onverwacht snel in een stroomversnelling gekomen. Ook in de watersport is hiervoor volop aandacht. In samenwerking met de Stifting Elektrysk Farre Fryslan (SEFF) wordt dan ook het ‘Fossielvrij-varen-plein’ opgezet, waar informatie is te vinden over hoe fossielvrij varen er in de toekomst uit zal zien en wat de ontwikkelingen zijn op het gebied van duurzame watersport.” PRIMEURS Boot Holland is voor de bezoekers een beurs waar altijd de nodige primeurs en noviteiten zijn te spotten. Zo komt Vedette Jachtbouw, die al jaren de stalen Vedette in cabin- en salonuitvoering bouwt, met de Vedette Traveller 12.30. Door de vraag naar een salon met meer binnenruimte en een overdekte kuip is de Vedette Traveller 12.30 ontwikkeld, met een verlengd dak en rechte achtersteven. De Silence 43 OC New Style van Pollard Jachtbouw is een nieuw ontwikkeld schip. Het 13 meter lange en 4,40 meter brede stalen motorjacht heeft een strak vormgegeven achtersteven en een romp met een lichte kromming, wat het schip net dat beetje extra geeft. Boot Holland is geopend van 7 t/m 11 februari. De openingstijden zijn 7, 8 en 9 februari van 10.00-18.00 uur, maandag 10 februari van 13.00-21.00 uur en dinsdag 11 februari van 10.00-17.00 uur. Entree kost online € 12,50, aan de kassa € 14,50. Kinderen t/m 12 jaar gratis. www.boot-holland.nl

Het zál maar gebeuren... Vaar op zeker Postbus 116 8440 AC Heerenveen Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513) 62 37 42 www.kuiperverzekeringen.nl

TOTALE CONTROLE MET COMPACTE MULTIFUNCTIONELE DISPLAYS Beneteau Oceanis 30.1 YD42 multifunctioneel kleurenscherm Dit multifunctionele kraakheldere LCD kleurenscherm is ontwikkeld voor optimale zichtbaarheid in alle weersomstandigheden. De YD42 heeft een eenvoudig gebruikersinterface met 170 graden kijkhoek. Motorgegevens, snelheid, wind, diepte, AIS data en meer in één oogopslag. Daarnaast heeft de YD42 volledige NMEA compatibiliteit en functionaliteit. Nieuwe locatie! Hal 9 E37 PROVEN MARINE TECHNOLOGY www.yanmarmarine.com

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60

Home