In bewustzijnscampagnes over de hele wereld wordt de watervoetafdruk gebruikt, zoals door de Amerikaanse organisatie Get Green Now. Hoeveel blauw en groen water kunnen we wereldwijd op één moment verbruiken? “In een duurzame situatie laten we van het blauwe water ongeveer 80 procent aan de natuur. Grof gezegd kan je 20 procent van de natuurlijke aanvulling van rivieren, meren en grondwatervoorraden benutten voor consumptie zonder dat je daarmee problemen veroorzaakt. Van het regenwater kunnen we ongeveer 25 procent duurzaam benutten. Pakweg 75 procent is voor de natuur of is water dat we niet kunnen benutten, bijvoorbeeld omdat het buiten het groeiseizoen valt of in steile gebieden waar we geen landbouw kunnen bedrijven. Voor de berekening van de watervoetafdruk tellen we het groene waterverbruik mee. Critici zeggen daarover: ‘Dat verbruik maakt niet uit, het is toch regen.’ Maar net als water uit meren, rivieren en de grond kan je dat maar deels gebruiken. Ook van groen water is maar een beperkte hoeveelheid beschikbaar. Wil je iets kunnen zeggen over de duurzaamheid van ons waterverbruik, dan moet je dat aandeel in kaart brengen.” Hoe ga je na of een product op waterefficiënte wijze tot stand is gekomen? “Daarvoor bekijken we de watervoetafdruk per eenheid. De vraag is dan: had de fabrikant hetzelfde product op die locatie ook met minder water kunnen maken? Stel dat een boer 2000 liter water verbruikt om een kilo tarwe te produceren, terwijl de boer in het areaal ernaast dat met slechts 1000 liter voor elkaar krijgt. Misschien heeft hij betere irrigatietechnieken of doet hij aan ‘mulching’, waarbij hij organische resten op het veld aanbrengt en zo onnodige verdamping voorkomt. De werkwijze van de eerste boer kan je dan verkwistend noemen. Met het nodeloos verbruikte water had hij een ander veld kunnen irrigeren en dus meer tarwe kunnen produceren. Aangezien de vraag naar water op mondiale schaal te groot is, kan je dat onduurzaam noemen.” Waar komt watervervuiling bij de berekening kijken? “Naast het groene en blauwe waterverbruik brengen we ook het zogenoemde grijze water in kaart. We bekijken hoeveel door de mens toegevoegde chemicaliën in het water terecht zijn gekomen. Nitraat, fosfaat en pesticiden bijvoorbeeld, die op het land gebracht worden door de boer en afstromen. Ook schoonmaak- en geneesmiddelen uit huishoudelijk afvalwater tellen mee. Elke stof is in variërende concentraties schadelijk. Grenswaarden voor die concentraties zijn vrijwel overal wettelijk vastgelegd. Om de grijze watervoetafdruk te bepalen, berekenen we hoeveel liter water er nodig is om de chemicaliën te verdunnen tot beneden het schadelijke niveau. Zo kunnen we per locatie nagaan of de grijze watervoetafdruk duurzaam is.” Wat leert u dat? “Onder meer dat in Nederland ongeveer de helft van de watervoetafdruk uit gebieden komt waar het verbruik niet duurzaam is. Voor België verwacht ik vergelijkbare conclusies. Mijn vakgroep en ik zoeken uit: welke helft is dat? En wat kunnen we eraan doen?” 14 WATERFORUM NR 7
15 Online Touch Home