4 Deze veranderde wereld is inderdaad gewijzigd want voortaan omvat ze de veranderingen die wij aanbrachten. De wereld zoals we ze hedendaags zien is ons nagelaten door mensen die ze observeerden en ze veranderden door vormente scheppen die ons ook zijn overgeleverd. Het is inderdaad nogal moeilijk je in te beelden dat paarden geen vorm hadden vooraleer iemand ze schilderde op rotsmuren, maar het is echt niet moeilijk in te zien dat als resultaat hierdoor de wereld verruimd werd, rijker werd, complexer en betekenisvoller Verwijzing naar zichzelf Naar jezelf verwijzen door herhaling, parodie of satire heeft in kunst een echt niet storende plaats. Kijk naar de tekening waarop het handen tekenen van de handen tekenende Escher afgebeeld is . De kunst van de twintigste eeuw heeft een traditie ingesteld van naar zichzelf refererende werken – schilderijen over schilderen, boeken over schrijven. Meer nog: nagenoeg elk kunstwerk verwijst naar zichzelf, door herhaling van ritmen. Muziek levert de beste voorbeelden – zo bouwde Beethoven de eerste beweging van zijn Vijfde Symfonie rond welgeteld vier noten – maar alle media doen het. Wanneer kunstwerken niet naar zichzelf verwijzen, herinneren ze aan vroegere kunst: de meesterlijke viola sonata (opus 147)van Shostakovitch herinnert aan de Maanlicht Sonate van Beethoven door de melodie over te nemen, door de aandacht te trekken op het feit dat naar iets anders verwezen wordt. Op een minder hoogstaand niveau ontstaan hierdoor satire en parodie, als in Woody Allens Speel het opnieuw, Sam. Een activiteit als schilderen bijvoorbeeld zegt niet alleen iets over zichzelf maar over alle schilderen in het algemeen. Rembrandts werken gaan we anders bekijken – de verf lijkt met meer overleg uitgestreken – nadat we Pollocks werk zagen. Ze lijken zelfs anders nadat je zelf geschilderd hebt. Ons begrip voor het verleden wordt onder meer bepaald door onze hedendaagse ervaringen. Indien we meer persoonlijke vergelijkingspunten zoeken merken we op dat alle kunst in zekere mate autobiografisch is. Je penseel schildert naargelang je je gedraagt, je
5 Online Touch Home