5 Word Processor typt zinnen die alleen maar bepaald worden door de toetsen die je indrukt. Tennessee Williams merkte op dat om het even welk werk, fictief of fantasie, emotioneel autobiografisch is. John Szarkowski organiseerde ooit een show in het museum voor Moderne Kunst met als titel Spiegels en Vensters. Zijn vooropstelling was de idee dat sommige kunstenaars naar de wereld kijken als iets dat ‘buiten hen’ ligt, alsof ze door een venster kijken, anderen zien de wereld als ‘iets van henzelf’, alsof ze in een spiegel kijken. Hoe ook, impliciet werken beiden autobiografisch. Indien kunst iets is dat rond jezelf draait, volgt hieruit dat kunst maken neerkomt op zelfexpressie. Dat is het inderdaad maar dat is niet alles. Het kan een voorbijgaand kenmerk zijn van onze tijd dat uitdrukken wat je zelf zijt de voornaamste bron is voor het maken van kunst. Wat in deze interpretatie verloren gaat is de oude gedachte dat kunst met de wereld te maken heeft om je heen, in verband staat met die wereld, wellicht met iets dat je voor die wereld presteert. De behoefte kunst te maken stamt misschien niet enkel af van de behoefte jezelf uit te drukken, maar eerder van een behoefte een verband uit te drukken met iets dat buiten jezelf ligt. Als kunstproducent ben je de hoeder van zaken die je eigen ik overstijgen. Sommige mensen die kunst maken zijn gedreven door inspiratie, anderen door provocatie, noch anderen door het wanhopig besef van hun onmacht. Kunst maken opent voor u werelden die gevaarlijk kunnen zijn, heilig, verboden, bekoorlijk kunnen zijn of dat alles overstijgen. Je komt in werelden terecht waarin je anders je nooit zult riskeren. Misschien is het niet zozeer de kunst die je zoekt, misschien wel het engagement. Het verschil is dat kunst maken je toelaat en waarborgt de nek uit te steken. Kunst is contact en je werk openbaart zeker de aard van dat contact. Als je kunst maakt verkondig je duidelijk wat je belangrijk vindt. Metafoor Als je vertrekt voor een lange reis, zijn bomen bomen, water is water, en bergen zijn bergen. Als je een tijd onderweg zijt, zijn bomen niet langer bomen, water is niet langer water, bergen niet langer bergen. Maar als je dan weer veel verder gevorderd zijt zijn de bomen opnieuw bomen, water is opnieuw water en bergen opnieuw bergen. Een Zen-gedachte
6 Online Touch Home