0

Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 27e Jaargang • no. 1 • Februari 2019 01 In dit nummer: Fraaie transitie Ambachtsschool Enschede in volle gang Pagina 7 Nieuwbouw Landhuis Park De Hoge Veluwe in afbouwfase Pagina 24 Recht op bijbetaling bij extreme stijging bouwkosten Pagina 59

01 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 05 Voorwoord: Werkvoorraad weer gestegen 07 09 11 14 17 19 22 27 32 35 39 42 45 47 Project transitie Ambachtsschool Enschede Woongenot vol klassieke elementen voor hoger segment Stadsverwarming voor duurzaam project Ambachtsschool Ambachtsschool is mooi project in overspannen markt Ambachtsschool is erg mooie renovatie Transitie Ambachtsschool mooie opdracht voor Facadec Column Caspar Jansen: “Mijn oude opoe” Project Landhuis Park De Hoge Veluwe Rots Bouw realiseert landhuis Park De Hoge Veluwe “Een project waar je met hart en ziel inzit” Complexe opdracht past Alferink Groenlo uitstekend “Niets is recht aan Landhuis” Herms trots steentje bij te dragen aan landhuis “Een uniek en eenmalig projuect” Geen element hetzelfde in Landhuis Trap grootste uitdaging voor Hardeman 49 51 54 56 59 63 65 66 67 68 48 Uitsluitend recyclebare producten voor De Hoge Veluwe De Hoge Veluwe: niet eenvoudig, wel uitdagend Fleurbaaij afbouwer Landhuis Vibes maakt ontwerp Nationale Park De Hoge Veluwe bouwbaar Column KienhuisHoving: “Recht op bijbetaling bij extreme stijging bouwkosten” SW vastgoedverbetering stelt bewoners centraal Column BIM4ALL: “Beter presteren door goed te combineren” Stap naar zelfstandigheid pakt goed uit voor Marwin Hoekstra Advertorial Oude Wesselink Kozijnen; “Op z’n Twents en dat werkt” EDS treedt toe tot VSB Advertorial IMI Hydronic Engineering: “Goede balans werk en privé dankzij de Dynacon Eclipse Bouwen in het Oosten Magazine voor bouwend Oost Nederland 27e Jaargang • no. 1 • Februari 2019 24 7 59

Voorwoord Voorwoord Werkvoorraad sterk gestegen Het EIB ( Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid) rapporteerde begin deze maand dat de werkvoorraad in de b&u in december met vijf tiende maand is toegenomen ten opzichte van november. Hiermee kwam de werkvoorraad uit op 10,9 maanden werk. Binnen de bouw- en utiliteitsmarkt namen de orderportefeuilles in de woningbouw toe met zes tiende maand naar 11,5 maanden werk. Met name bij een aantal grote bedrijven nam de orderportefeuille sterk toe. In de utiliteitsbouw steeg de werkvoorraad met vier tiende maand naar 10,2 maanden werk. Bij gronden waterbouwbedrijven daalde de werkvoorraad in december met drie tiende maand tot 9,6 maanden werk. Bij de wegenbouwbedrijven bleef de orderportefeuille onveranderd op 6,5 maanden werk. Voor de gww als geheel namen de orderportefeuilles af met één tiende maand naar 8,1 maanden werk. Enerzijds hoopgevende cijfers uiteraard, maar bepaald niet alleszeggend. Het zegt namelijk helemaal niets over de marges die nu eenmaal benodigd is voor een gezonde bedrijfsvoering. Steeds vaker hoor ik dat aannemers opdrachten tegen de “oude” condities uitvoeren, maar dat de prijzen voor bouwmaterialen en, zeker niet in de laatste plaats, onderaannemers en zzp ’ers tot astronomische hoogtes zijn gerezen. Het is nog geen vier jaar geleden dat we de crisis achter ons lieten en de opgaande lijn in de sector terug werd ingeslagen. Sommige marktmechanismes lijken dus niet stuurbaar. Zou het bekende gezegde van de “ezel en de steen” weer actueel worden? De sector zou er goed aan doen om de mensen van het snelle geld die nu het prijspeil opstuwen naar grote hoogten en de markt omturnen tot een korte termijn kermis buitenspel te zetten, maar ik weet dat dit wishfull thinking is. Het consumentenvertrouwen laat de laatste tijd een dalende curve zien. Het renteniveau zal niet structureel laag blijven. Het zal toch niet…… Op de cover Op de cover: Egbert- Jan Rots en Monique Kokke Colofon Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: redactie@bouweninhetoosten.nl Redactie: Gerard van Leeuwen, Joeri van Leeuwen Eindredactie: Elly Kroese Fotografie: Wim van 't Hoff ( Eyemagic) Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Gerard van Leeuwen Redactie Frits Visser (Uitgever) (06 - 533 394 89) Rob van Luit (06-18448355) Vormgeving & opmaak: Niels Visser (Visser Vormgeving) Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Sandd GF Uitgevers BOUWEN IN HET OOSTEN 3

Ambachtsschool PHB Deventer transformeert in opdracht van Renpart Vastgoed de oude Ambachtsschool Enschede Woongenot vol klassieke elementen voor hoger segment De monumentale oude Ambachtsschool in Enschede werd na jarenlange leegstand in de zomer van 2018 geleverd aan Renpart Vastgoed uit Den Haag. Het schoolgebouw bood volgens commercieel directeur Tom Harthoorn veel mogelijkheden voor transformatie en hergebruik. Bovendien bleek de basisconstructie bouwtechnisch geen grote belemmeringen met zich mee te brengen indien het schoolgebouw een woonfunctie zou krijgen. Een nieuwe woonfunctie zou nauw aansluiten bij de allure die de oude school uitstraalt en deze zeker nog kunnen versterken. Door: Jolanda Groothuis De oude Ambachtsschool aan de Boddenkampsingel in Enschede is een klassiek pand met veel originele en aansprekende elementen. De school werd in 1922-1923 gebouwd naar ontwerp van architect Beitman uit Enschede. Het forse pand, een gemeentelijk monument, neemt stedenbouwkundig een markante plek in door haar volume en de uitstekende ligging. Toen Tom Harthoorn via Snelder Zijlstra Makelaars uit Enschede op de hoogte werd gebracht dat het pand in de verkoop zou gaan, stond hij tenminste open voor een bezichtiging. “Feitelijk werd mij al snel duidelijk dat deze klassieker veel potentie bood. Dit gebouw heeft een ziel. Ondanks de jarenlange leegstand ruik je nog steeds de geur die zo kenmerkend is voor een oude school. Ik zag direct mogelijkheden om dit pand te transformeren tot een uniek appartementencomplex.” BOUWEN IN HET OOSTEN 5

Ambachtsschool Waardebepalingen Het pand is echter beschermd als gemeentelijk monument en bevat zowel in het in-, als exterieur monumentale waarden. Om bij verkoop deze waarden voor de toekomst veilig te stellen, was er sprake van een waardestellend rapport. Tom Harthoorn: “Dit rapport bestaat uit twee onderdelen. Het geeft enerzijds aan wat de monumentale waarden en kwaliteiten van de school zijn en anderzijds waar de mogelijkheden zitten om het gebouw aan te passen aan een nieuwe functie zonder de monumentale waarden en kwaliteiten ontoelaatbaar aan te tasten of onherkenbaar te maken; de zogenaamde transformatieruimte. In mijn optiek was dit echter niet onoverkomelijk. Renpart Vastgoed bezit een vastgoedportefeuille met veelal klassiek en monumentaal vastgoed. Binnen deze portefeuille is Renpart Vastgoed vaker initiatiefnemer bij transformaties van vastgoed, veelal met bestemmingsplanwijzigingen en (steden)bouwkundige ingrepen. In de meeste gevallen betreft het functiewijzigingen van (klassiek) vastgoed passend in de omgeving en het gebouw. Door het gebruik van de historische kwaliteiten van het gebouw in combinatie met het toepassen van een nieuwe functie laten we een historische plek of gebouw herleven.” Met naam en faam Uiteindelijk bleken de bepalingen van de gemeente Enschede geen belemmeringen voor Renpart Vastgoed om tot koop van het historische pand over te gaan. Volgens Harthoorn verliep de onderlinge communicatie tussen partijen uitstekend met als gevolg dat de kick-off van de transformatie in september 2018 plaatsvond. PHB Deventer werd uit twaalf aannemers geselecteerd tot de uitvoerende partij. Hylco Wijbenga, directeur HHYPP Design/Projects is namens Renpart Vastgoed de aansturende en coördinerende partij in het geheel. Tom Harthoorn: “Alle betrokken partijen staan met naam en faam bekend en zitten qua gedachtegang op mijn stoel. Tijdens het traject in aanloop naar de aanbesteding, maar ook nu, mag ik rekenen op volledige openheid van zaken. Situaties worden geschetst zoals ze zijn en bovendien houden deze partijen de lijnen kort.” Plat organiseren Volgens technisch directeur PHB Deventer Gerwin van de Zande en projectmanager Hylco Wijbenga zijn korte lijnen bij een bouw als deze een vereiste. Wijbenga: “Naast de vaklieden van PHB Deventer zijn hier gemiddeld 10-15 onderaannemers werkzaam. Op de top loopt hier 70 man sterk. Plat organiseren is de sleutel om de zaken in goede banen te leiden. Zo moeilijk is dat overigens niet. Er wordt hier dagelijks duidelijk gecommuniceerd en op gezette tijden, tijdens het bouwoverleg, worden de kernzaken en de actieen aandachtspunten besproken. Dit is overigens afhankelijk van de fase waarin we zitten, want we hebben een hekel aan vergaderen om te vergaderen. Feit dat er geen procesverstoring plaatsvindt, dat is belangrijk!” 6 BOUWEN IN HET OOSTEN

Ambachtsschool Restauratiespecialist De oude Ambachtsschool kenmerkt zich door veel originele en aansprekende elementen. Volgens Tom Harthoorn moet er zo min mogelijk getornd worden aan de sfeer van vroeger. “Dat is mogelijk” aldus Gerwin van de Zande, technisch directeur PHB Deventer. “Ons werd snel duidelijk dat de basisconstructie bouwtechnisch geen grote belemmeringen met zich mee te brengt. In totaal worden er in de oude Ambachtsschool 70 appartementen gerealiseerd. Veelal zijn dit tweekamer appartementen, een aantal eenkamer en sommigen driekamer. Het kleinste appartement is circa 60 m2, de grootste circa 160 m2. Het gros van de werkzaamheden behoort tot de standaard, dat betekent dus meters maken. Maar, uiteraard zit er ook het nodige restauratiewerk in. Het vereist vakkennis om de oude elementen in ere te herstellen. Hennie Schrijver is binnen de PHB organisatie de restauratiespecialist. Tijdens de aanwijs was voor hem al gauw duidelijk dat de herstelwerkzaamheden geen obstakels met zich mee zouden brengen. Het is fijn dat er nog mensen zijn die voldoening putten door zich te specialiseren in bepaalde vakgebieden. Zij worden door ons gekoesterd. Als aannemer moedigen wij onze mensen en zeker ook de volgende generatie aan om zich te specialiseren in bepaalde disciplines. Momenteel toont de oude Ambachtsschool gaandeweg haar nieuwe gezicht aan Enschede. Komende herfst zal dit indrukwekkende pand worden opgeleverd en als een pijler op de kaart staan. We zijn er trots op hier letterlijk een steen aan bij te mogen dragen.” BOUWEN IN HET OOSTEN 7

Ambachtsschool Prominente rol voor Winkels Techniek Transformatie Ambachtsschool tot duurzame appartementen Voor Winkels Techniek B.V. uit Enschede is een belangrijke rol weggelegd in het ingrijpende transitieproject van de Ambachtsschool aan de Boddenkampsingel. Als nevenaannemer naast PHB, die het bouwkundige deel voor haar rekening en verantwoording neemt, geldt dat voor Winkels op het gebied van alle werktuigbouwkundige en elektrotechnische werkzaamheden. Projectmanager Roy Overkamp kan een oprecht gevoel van trots dan ook niet onderdrukken. “We zijn er als Winkels Techniek trots op om een dergelijk bijzonder project op zo’n mooie plek in de stad mee te mogen realiseren. Het gebouw is een monument van bijna een eeuw oud, waar veel mensen uit de Enschedese regio mooie herinneringen aan hebben. Dat geldt niet in de laatste plaats voor een aantal van onze eigen collega’s, die nu op de locatie werken waar zij vroeger in de schoolbanken zaten. Dat maakt het natuurlijk heel speciaal. Wij vinden het dan ook belangrijk dat we er met onze moderne technieken nog steeds voor kunnen zorgen dat het authentieke gevoel van het gebouw blijft bestaan. We zijn in 2017 door Renpart benaderd voor deze opdracht. Na een presentatie en onderbouwing zijn we gevraagd om in het bouwteam te stappen. We verzorgen in dit project alle Wen E-installaties in de zeventig appartementen en de algemene ruimtes. Dat varieert van de aanleg van de vloerverwarming BOUWEN IN HET OOSTEN 9

Ambachtsschool tot en met de buitenverlichting en van de plaatsing van een warmteterugwininstallatie tot en met de verlichting. Ook de coördinatie met de nutsbedrijven valt onder onze verantwoordelijkheid. Meest in het oog lopend is de toepassing van stadsverwarming dat op hoge druk en temperatuur het gebouw binnenkomt. Het is één van de meest in het oog lopende duurzaamheidsaspecten aan dit project dat dus gasloos wordt gebouwd. De realisatie ligt nagenoeg op schema en de onderlinge samenwerking met PHB verloopt soepel. We kunnen constructief beslissingen nemen en er wordt duidelijk gecommuniceerd. We hebben beide een degelijke en nuchtere werkcultuur. Ik verwacht dat we de oplevering, die gepland staat voor september, gaan halen. Voor de bouwvak willen we klaar zijn met de zeventig appartementen. Na de bouwvak volgt dan de finishing touch met onder andere de buitenverlichting op de parkeerplaats en de afronding van het systeem voor de hemelwaterafvoer”. Uitdagingen Roy Overkamp vertelt dat Winkels Techniek de toekomst als een mooie uitdaging ziet. Ik verdeel mijn tijd in de functies van zowel projectmanager als accountmanager en heb dus een goed actueel beeld. Het werkaanbod is groter dan de markt aankan. In dat kader maken we elke keer een zorgvuldige afweging of we een opdracht aannemen. Natuurlijk spelen aspecten als financiën en rendement daarbij een grote rol, maar er zijn ook andere criteria. Bijvoorbeeld of een project multidisciplinair is of kennisverbredend kan zijn. Dit is tenslotte ook interessant voor onze collega’s. De orderportefeuille voor dit jaar is goed gevuld. We houden altijd ruimte voor onze vaste relaties. Er zijn bedrijven die ons ook wisten te vinden in de economische recessie en vice versa. Die willen we te allen tijde bedienen. Een andere uitdaging is de personele bezetting. Binnen Winkels worden diverse initiatieven ondernomen om ervoor te zorgen dat je als medewerker bij Winkels trots kunt zijn op je bedrijf en er graag werkt. Daarbij zetten wij vooral in op de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers en andere secundaire voorwaarden. Opleiden is daarbij een belangrijk issue. We hebben binnen Winkels continu een vijftiental BBL-ers, die we onder meer door die secundaire arbeidsvoorwaarden aan Winkels weten te binden. Daar slagen we goed in. Maar het zal de komende jaren zonder meer een aandachtspunt blijven.” 10 BOUWEN IN HET OOSTEN

Ambachtsschool Ambachtsschool is mooi project in overspannen markt Dat de betrokkenheid van Groothuis Timmerfabriek uit Almelo bij het ingrijpende renovatieproject van de Enschedese Ambachtsschool niet als een donderslag uit de hemel viel, blijkt wanneer we Marco Oude Nijhuis, mede eigenaar en werkvoorbereider van het bedrijf vragen naar een korte toelichting. “In het eerste stadium zijn we benaderd door Silva Bouw dat destijds nadrukkelijk in beeld was de opdracht uit te voeren. We waren al in een vergevorderd stadium aanbeland. De calculatie was al zo goed als afgerond en we hadden zelfs al een proefkozijn gemaakt toen het faillissement van Silva werd uitgesproken. Toen Paul Hardonk Bouw de handdoek oppakte hadden we al het nodige voorwerk gehad dus. Door de goede contacten tussen Richard Groothuis en Stefan Weghorst kwamen we er al redelijk snel uit al vergde de calculatie nog wel de nodige energie. We hebben toen een proefkozijn gemaakt dat in goede aarde viel bij de gemeente Enschede en de Monumentencommissie. Uitvoerig overleg, een goede werkvoorbereiding en een strakke planning zijn bij dit soort opdrachten van zeer groot belang. De productie hebben we toen vlot opgestart, wat ook mogelijk was door de goede samenwerking met de werkvoorbereiding van PHB. BOUWEN IN HET OOSTEN 11

Ambachtsschool Met maar liefst een kleine vierhonderd kozijnen is deze opdracht een van de grootste in ons bestaan. En het zijn niet alledaagse kozijnen mag je gerust stellen. Het zijn klassieke profielen die op, na digitale inmeting, op de millimeter nauwkeurig worden gemaakt al blijf je in de renovatiesfeer altijd kleine marges houden. Op locatie worden onze kozijnen in de bestaande uitsparingen gemonteerd, dit door middel van een zogenaamd kliksysteem. Ze zijn dan al compleet afgelakt en de beglazing is zelfs al gewassen. Er is geen standaard kozijn bij. Het is allemaal maatwerk. Ik schat dat we nu ( eerste week februari, red.) halverwege zijn qua productie. We koersen af op het leveren van het laatste kozijn in week zestien of zeventien. De planning is strak en laat weinig speling toe, maar daar staat ook wat tegenover. Een mooi project met de nodige omvang.” Overspannen De term ‘overspannen’ valt als Marco oude Nijhuis gevraagd wordt naar het karakter van de huidige markt. “Aannemers hebben veelal te maken met de oude aanneemprijzen maar met sterk gestegen inkoopkosten. Dat maakt de markt er niet rustiger op. Integendeel. Door het hoge aanbod van werk is het ook voor ons elke dag een wedstrijd om Beste timmerfabriek van Nederland Eind november werd Groothuis Timmerfabriek voor de tweede keer in haar bestaan uitverkozen tot Timmerfabriek van het Jaar. De winnaar werd gekozen door de lezers van het vakblad Houtwereld en eigen relaties. De jaarlijkse prijs staat bekend onder de naam Topleverancier en werd voor de elfde keer uitgereikt. Marco Oude Nijhuis: “Er waren vijf bedrijven genomineerd. De vier anderen waren grotere collegae. Er werden criteria gehanteerd zoals : groei, visie en innovatie. Na de stemmingsronde zijn wij dus als winnaar uit de bus gekomen en als je dan leest wat er zoal geschreven is door stemmers, dan word je blij. De termen innovatief, klantgericht, allround en servicegericht vielen bijvoorbeeld. Dat doet je erg goed, maar laten we wel wezen, dit is een teamprestatie die we met ons allen hebben gerealiseerd” alle planningen te halen. Ook de prijspolicy speelt een hoofdrol. Je wilt je vaste relaties behouden, maar hebt ook zelf te maken met prijsverhogingen. Anderzijds moet je ook rekening houden met het feit dat de tijden weer kunnen veranderen. Ook dan heb je elkaar weer nodig. Je moet je natuurlijk niet zelf uit de markt prijzen. Ons grote voordeel is, is dat we niet alleen voor aannemers werken, maar ook direct voor particulieren, ZZP’ers en woningcorporaties. Je bent dan niet afhankelijk van een marktsegment. Maar waakzaamheid blijft geboden. Ook in deze tijd van hoogconjunctuur.” foto: Rodney Photography BOUWEN IN HET OOSTEN 13

Ambachtsschool Ambachtsschool is een erg mooie renovatie Duurzaam partnership ligt ten grondslag aan de betrokkenheid van Uw Onderhoudspartner Lenferink uit Heino bij de renovatie van de monumentale Ambachtsschool in Enschede. Eigenaar Luc Lenferink licht een en ander toe. 14 BOUWEN IN HET OOSTEN

Ambachtsschool “Dit mooie project is in beeld gekomen vanuit onze relatie met bouwkundig hoofdaannemer PHB Deventer. PHB is een bedrijf waarmee we al sinds jaar en dag samenwerken. Een bedrijf dat net als ons gelooft in partnerships en duurzame samenwerkingen, dat blijkt ook uit Onderpand, het bedrijf dat we gezamenlijk hebben opgericht. Met dit permanente bouwteam voeren we het jaar rond met name E-renovatie projecten uit. 'Onze werkzaamheden zijn in dit project erg uiteenlopend. Van het renoveren van oude bestaande monumentale deuren tot het plaatsen van brandwerende beglazing. Van het spuiten van plafonds, wanden en nieuwe puien tot het elektrostatisch spuiten van gietijzeren traphekken'. We voeren het project fase voor fase uit. Als alle overige werkzaamheden in een gang gereed zijn, werken onze medewerkers deze in één stroom volledig af. Dat doen we van boven naar beneden. Het centrale trappenhuis zal als laatste worden afgerond. De aard van het object als oude ambachtsschool is erg mooi. Het is de school die aan de basis heeft gestaan van de carrière van veel ambachtslieden. Ambachtslieden die ook vandaag nog steeds een erg belangrijke functie in ons bedrijf en de maatschappij spelen. Een erg mooie renovatie waarbij oog is voor het behoud van monumentale kenmerken en specialistische renovatietechnieken. Fraai is dat deze school een tweede leven krijgt. Extra leuk is ook dat één van de vaklieden die op het project komt te werken vertelde dat zowel zijn vader als opa les hebben gehad op deze school en dat hij er als derde generatie nu ook aan de slag mag. BOUWEN IN HET OOSTEN 15

Ambachtsschool Eigen inbreng Aan de voorkant is meegedacht in de advisering op het gebied van schilderwerk en brandwerend maken van puien. Het advies is uiteindelijk op basis van onze expertise opgesteld door onze vaste partner Ter Hoeven Verf. Aandachtspunten zijn met name de monumentale onderdelen. Deze gaan we weer in oude glorie herstellen. De monumentale muurschilderingen blijven daarbij bewaard. Een ander belangrijk aspect in dit project in het vormen van een goede trein qua uitvoering. Dat is met dit bouwteam, de goede uitvoerder op locatie en dito projectleider in goede handen. De kracht van samen Wij geloven in duurzame partnerships. Met onze medewerkers, opdrachtgevers maar zeker ook bouwteampartners. Deze ontwikkeling zie ik de komende jaren doorzetten. Zeker ook omdat ik geloof in de kracht van samen. Door gezamenlijke input van kennis, wordt er meer toegevoegde waarde gecreëerd. En kom je uiteindelijk op een efficiënte en betere manier verder. Daarnaast gaat de komende jaren ook de samenwerking met al onze zakelijke opdrachtgevers zich ontwikkelen tot een resultaatgerichte langjarige samenwerkingen.” Uw Onderhoudspartner Lenferink is een in 1949 opgericht familiebedrijf. Het is een van oorsprong traditioneel particulier schildersbedrijf dat zich de laatste jaren heeft ontwikkeld tot een partner op het gebied van totaal vastgoed onderhoud, waarbij oude waarden en normen nog steeds sterk worden gewaardeerd. Vakmanschap, passie, trots, plezier en teamgeest staan hoog in het vaandel. Momenteel staat de derde generatie aan het roer. De focus ligt vandaag de dag puur op onderhoud- en renovatieprojecten. Met een vast team van ambachtslieden verzorgen wij van A tot Z het vastgoed onderhoud van woningbouwcorporaties, zorginstellingen, scholengemeenschappen en overheden. Wij doen dit door het opstellen en uitvoeren van slimme onderhoudsplannen in langjarige samenwerkingen. Lenferink gelooft in de kracht van samenwerking en vaste partnerships. Het bedrijf werkt vanuit een aantal vestigingen in Overijssel en Gelderland. Deze twee provincies vormen dan ook de basis van ons werkgebied. Lenferink is opgedeeld in twee onderdelen. Een tak die zich richt op onderhoudsplannen in de particuliere sector. Hier heeft 95% van de klanten een duurzaam meerjaren onderhoudsplan. De andere tak richt zich op de projectmatige werken voor zakelijke opdrachtgevers. Dit doet men veelal in bouwteams. 16 BOUWEN IN HET OOSTEN

Ambachtsschool Transitie Ambachtsschool mooie opdracht voor Facadec Het stucwerk aan de wanden en plafonds in het transitieproject van de Ambachtsschool in Enschede wordt uitgevoerd door Facadec Totaal Afbouw. Een omvangrijke opdracht, zo vertelt Peter ter Keurst, de eerstverantwoordelijke voor de verkoop van het in Rijssen gevestigde bedrijf. “Voor ons kwam het project in beeld via Paul Hardonk Bouw. Met deze opdrachtgever hadden we net een project in Utrecht met succes afgerond, toen ons gevraagd werd om mee te denken en een calculatie te maken. Overigens hadden we ook daarvoor al voor PHB gewerkt. Het is een project dat ons op het lijf geschreven is. Het betreft zeventig appartementen plus een aantal algemene ruimten en gemiddeld zijn er naar verwachting continue vier tot zes mensen van ons actief. Het is een bijzonder fraai gebouw met een historische uitstraling. Vanaf het begin dat het werk in beeld kwam, hadden we een zeer goed overleg met de opdrachtgever over uitvoeringstechnische zaken. Ook hebben we wederzijds onze verwachtingen uitgesproken. De opdracht wordt gekenmerkt door een zekere mate van repeterende werkzaamheden wat het werk niet bovenmatig complex maakt. Er is uiteraard, zoals gebruikelijk, veel aandacht voor de kwaliteit van het werk, maar dat hoort standaard bij onze werkwijze. Ook steken we veel tijd en energie in de samenwerking met opdrachtgever en andere betrokkenen van dit project. Positief onderscheidend vermogen Facadec startte zo’n anderhalf jaar geleden, medio 2017. Een mooi moment voor een tussenbalans. Ter Keurst: “Vrijwel direct na de start hebben we een groot aantal werken in opdracht gekregen en met goed resultaat uitgevoerd. Het vormde de basis voor een continue groei qua omzet, volume en aantal medewerkers. We schenken veel aandacht aan ons motto om positief onderscheidend te zijn, onder andere door personeel in sterke mate te betrekken bij de uitvoering en hierbij tegelijk verantwoordelijkheid te geven over de werkzaamheden. We kennen binnen Facadec dan ook vaste overleg/informatie momenten, bieden duidelijke opleidingsmogelijkheden en een persoonlijke groeimogelijkheid. We stimuleren dus betrokkenheid en kennen een bedrijfscultuur van wederzijdse persoonlijke aandacht. Daarin schuilt voor een belangrijk deel onze kracht. De verwachte omzet voor 2019 bedraagt circa 5.5 miljoen euro. Wij generen dat op het gebied van dekvloeren, stucwerk (zowel binnen als buiten) , Ytong binnenwanden en schilderwerk. We zijn werkzaam met circa 65 mensen op de bouwplaatsen in verschillende (dienst) verbanden, zowel eigen mensen als vaste inleners. Ons werkgebied beslaat heel Nederland. We beperken ons daarbij tot de zakelijke markt.” BOUWEN IN HET OOSTEN 17

Algemeen Vinden, binden en verbinden van vraag en aanbod door Haldu Groep tussen werkgevers en vakmensen in de bouw, techniek en automotive. 100% gecertifi ceerd, 100% begeleid en vooral: 100% professioneel & persoonlijk. Dat is ook wat Caspar Jansen, directeur en mede-eigenaar van Haldu Groep doet in deze rubriek. Het professioneel belichten van dearbeidsmarkt,maar wel persoonlijk. Serieus maar ook gelardeerd met een knipoog, geïllustreerd met cases uit de praktijk van alledag. Mijn oude opoe… Vroeger had ik een oude opoe. Op elk verjaardagfeestje trok zij steevast de feestelijke stemming in één keer naar beneden met deze droge opmerking: ‘Het is toch wat in de wereld!’. Als bij donderslag verstomden dan de gesprekken, brachten de ooms het glaasje jenever stilzwijgend naar de mond en keek iedereen naar zijn of haar punten van de schoenen. Kent u die opoe ook? Ik nam mij heilig voor die spelbreker en dooddoener nooit tot mijn eigen vocabulaire te maken. Maar inmiddels ben ik die grens over. Ik zeg nu ook dingen zoals die oude opoe. Is het mijn leeftijd? Of is het de eindeloos voortdurende stroom van onthullingen en misstappen van onze wereldleiders en hun politieke achterban? Al dat gekonkel, gedraai en al die affaires en misstappen. Ooit vertrouwde ik als jonge jongen onze staatslieden omdat ze eenvoudigweg ouder waren dan ik maar ook meer kennis hadden. Leon de Winter had het er onlangs in Businessclass nog over. Nu, met het klimmen der jaren, gaat die vlieger ook niet meer op. Ik zie in de Tweede Kamer montere dertigers, nog net niet nat achter de oren, beslissingen nemen waarvan ik denk: “Hallo!” Dromen van een zakenkabinet Soms, rondom politieke impasses, zoals bij een zich voortslepende kabinetsformatie, hoor je de roep om een ‘zakenkabinet’. Die term triggert mij altijd in positieve zin. In mijn fantasie zie ik het helemaal voor mij. De BV Nederland geleid als een bedrijf. Met heldere aandachtspunten, geen dubbele agenda’s en knopen die eindelijk worden doorgehakt. In mijn stoutste dromen wordt de B.V. Nederland dan ook geleid zoals wij Haldu Groep voortstuwen in de vaart der volkeren: ‘aanpakken en kein geloel’. Wie de ministerPresident zou kunnen zijn van zo’n zakenkabinet? Ach, leefde Dik Wessels nog maar of wat te denken van Annemarie van Gaal! America first? Wait a second… Natuurlijk weet ik ook wel dat dit niet werkt. Kijk maar naar CEO Trump die Amerika leidt als een mislukte reality show: you are fired! Die man richt meer schade aan dan een hele generatie straks kan herstellen. Zijn ‘America first’ inspireerde een trits halve en hele despoten hun land dan ook maar helemaal voorop te stellen, met alle gevolgen van dien: van het megalomane Rusland met Poetin aan de knoppen … (en naar de knoppen!) tot en met het rechts-populistische Italië waarbij ze met hun egoïstische begroting alle EU-regels aan de kant schuiven. Om nog maar te zwijgen van Hongarije en Turkije! Allemaal landen die voor eigen gewin in plaats van globaal gewin kiezen. Zwalken van shutdown en meltdown naar showdown en breakdown…. De voordelen van globalisering? Die mantra lijkt iedereen vergeten. We zwalken van shutdown in Amerika naar de meltdown van de poolkappen. Of neem de absolute showdown en breakdown van dat in mijn ogen best wel toffe mens Theresa May in Engeland. Met glad gestreken smoelen vecht het establishment elkaar daar BOUWEN IN HET OOSTEN 19

Algemeen de tent uit. The speaker kan met zijn, wat mij betreft woord van het jaar, ´orde, orde’ de boel nauwelijks nog in bedwang houden. Dat kan toch nooit de bedoeling zijn? Uit de media vernam ik ook dat Engeland onze tweede handelspartner is en dat veel (jonge) MKB’ers nog nooit van hun leven een douaneformulier hebben ingevuld. We gaan terug naar het tijdperk van de Germanen en de autarkie, vrees ik. Een hete aardappel brak het (smeltende) ijs Rond de jaarwisseling was ik opnieuw in Zuid-Afrika. Dit land wordt nog steeds geteisterd door een aanhoudende en extreme droogte en daardoor watertekort. Het pure gevolg van klimaatverandering. Wederom heb ik gespoten met de flacon om het toilet minder hoeven door te spoelen. Tevens kregen wij minder schoon beddengoed en handdoeken en ook is de stop van het bad weggehaald waardoor er water kan worden bespaard. Wat is er aan de hand in de wereld en wat doen we er aan en wat doen wij onszelf aan? Dit komt de poolkappen die ons moeten verbinden zeker niet ten goede. Tijdens ons laatste avondmaal in Zuid-Afrika bemerkten wij dat er Nederlanders naast ons zaten en dan word ik altijd nieuwsgierig wie ze zijn en wat ze doen. Dit zeer vitale echtpaar en wij bemerkten dat wij alle vier de schroom hadden om een gesprek aan te gaan met elkaar. Want je wilt elkaar ook een beetje vrij laten. Totdat de man met de geniale ingeving kwam om een schaaltje met gefrituurde aardappelen aan te reiken omdat die zo lekker smaakten. Het (Pool) ijs was meteen gebroken en er ontstond een geanimeerd gesprek. Helemaal toen ik vroeg wat hij voor de kost had gedaan. Hartstikke leuk natuurlijk om te vernemen dat hij Philips Azië heeft gerund en rechtstreeks ressorteerde onder, onder andere, Jan Timmer en Cor Boonstra en, naar ik meen, ook Cor van der Klugt. Ook de oude meneer Philips heeft hij goed gekend. Wat een prachtige man zonder opsmuk met zovele mooie verhalen en wat een klein maar o zo doeltreffend gebaar om ons via de aardappelen met elkaar in verbinding te brengen. Van de aardappelen kwam de ‘praatstamppot’ tot stand. Het leven kan zo gemakkelijk zijn en samen kunnen wij zo veel bereiken. Het gaat om vinden en verbinden, in elke situatie Ben ik inderdaad zo geworden als mijn opoe? Een doemdenker op feestjes? Nee hoor, we kunnen met elkaar het door de smeltende poolkappen stijgende tij nog keren, daar ben ik van overtuigd. Hoe? Het gaat om vinden en verbinden (en soms ook een beetje inbinden als de situatie daar om vraagt). Zeg maar wat Haldu Groep zo’n beetje elke dag doet, vinden en verbinden. Dat is wat mij betreft de les die wij hieruit kunnen trekken. In de wereld moeten wij elkaar (blijven) vinden, ook als het tegenzit. Alleen zo kun je oplossingen vinden voor problemen en dat lukt niet door te polariseren en barrières op te werpen. Die Noord- en Zuidpool hebben een functie, namelijk om de rest van de wereld bij elkaar te houden. En de Brexit is dan niet de oplossing, ook niet wat de heren Poetin en Trump aan het knutselen zijn. Dit drijft de wereld verder uit elkaar en in het verleden hebben wij meerdere malen kunnen zien wat hiervan de kwade gevolgen zijn. Zoek de gemeenschappelijke factor Ik reik u de hand en hoop bij u onze gemeenschappelijke factor te vinden. Het gaat er niet om waarin wij verschillen, maar waarin wij overeenkomen. Ik reik u, net als de Philips man mij zijn schaaltje met aardappels aanreikte, een open mind, een ‘ijsbreker’ aan. Samen kunnen we elk soort showdown, meltdown en shutdown aan. Wij kiezen voor… up! Caspar Jansen BOUWEN IN HET OOSTEN 21

Het Landhuis Rots Bouw realiseert ‘Het Landhuis’ Het Nationale Park De Hoge Veluwe Balanceren tussen belevenis, comfort en gebruik. Deze criteria typeren de bouw van het nieuwe multifunctionele publieksgebouw op Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Rots Bouw uit Aalten startte in het voorjaar van 2018 met de bouw ervan. “Het is een eer voor ons om op deze historische plek een bijdrage te mogen leveren”, aldus directeur en eigenaar Egbert-Jan Rots. Door: Jolanda Groothuis In het centrumgebied van Het Nationale Park De Hoge Veluwe wordt momenteel door de vaklieden van Rots Bouw en haar ketenpartners volop gewerkt aan wat volgens het Park een mijlpaal is in haar geschiedenis. Monique Kokke, hoofd Bezoekersmanagement legt uit: “De bezoeker van vandaag verwacht meer dan de bezoeker van tien jaar geleden. Onze huidige faciliteiten waren gedateerd. De voorzieningen vormen geen eenheid met het landschap en ze bieden ons niet langer de mogelijkheden wat we willen bieden. Wij zijn primair een natuurpark en dat zal niet veranderen. Maar wat we wel kunnen veranderen is de ervaring van de bezoeker. En daar draagt een nieuw Hart van De Hoge Veluwe aan bij; een open plek met duurzame faciliteiten, met interactieve programma’s en inspirerende exposities. Een plek waar steeds meer bezoekers (ruim 600.000 in 2018) elkaar treffen, verhalen delen en samen de schoonheid van natuur, kunst en architectuur beleven. Na selectie is de bouw van het centrumgebouw en de directe omgeving gegund aan Rots Bouw uit Aalten. De algehele begeleiding voor het werk wordt door Antea Group verzorgd.” Vakmanschap Directeur en eigenaar Egbert-Jan Rots is trots op dit nieuwe project: “Met dit prachtige bouwwerk 22 Foto : artist impressie Monadnock+DeZwarteHond. BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis kunnen we ons vakmanschap en de kunst van het organiseren op een mooie manier aan de Nederlandse en internationale bezoekers van het Park laten zien. Het Park staat bekend om de combinatie van natuur, moderne kunst in het Kröller Müller museum en bijzondere architectuur zoals het Jachthuis van Berlage. Het is een eer voor ons om op deze historische plek een bijdrage te mogen leveren.” Met deze opdracht in handen sloot Rots Bouw een succesvol jubileumjaar af. Het bouwbedrijf bestaat inmiddels 140 jaar en wordt geleid door de vijfde generatie. Belangrijke overweging De combinatie Monadnock+DeZwarteHond ontwierp het project. Zeven inzenders mochten hun ontwerpvisie presenteren. Volgens Monique Kokke bood de winnende visie een mooi evenwicht tussen aansprekende nieuwbouw en een ingetogen beeld, dat past bij het landschap in het centrumgebied van het Park. “Een belangrijke overweging bij de keuze voor Monadnock+DeZwarteHond is de eenvoudige hoofdvorm van het ontwerp, gekoppeld aan een bijzonder interieur. De visie op de ruimtelijke doorsnede van het gebouw is, evenals die op duurzaamheid, als excellent beoordeeld”, vertelt ze. Bijzonder materiaalgebruik De architecten Job Floris en Willem Hein Schenk zijn verantwoordelijk voor het ontwerp en vertellen een eigenzinnige hoofdruimte te hebben ontworpen die hopelijk bij de eerste aanblik een verrassing teweeg zal brengen. “Een ruimte die overtuigingskracht heeft door z’n vorm, materialisering en bijzondere verlichting. De verschijningsvorm verwijst naar alle kwaliteiten van een landhuis; ruim van opzet en gericht op de omringende omgeving. De hoofdvorm verwijst naar landhuizen uit allerlei periodes. Er is een klein kasteel, boerenhofstede, classicistische villa, landhuis met zijvleugels en een modern landelijk huis te herkennen. De combinatie van bekende vormen tot een nieuw totaal, en het bijzondere materiaalgebruik maken het gebouw uniek.” BOUWEN IN HET OOSTEN 23

Het Landhuis Herkenbaar baken De kopse kant van het gebouw krijgt de duidelijk herkenbare contouren van een royaal landhuis. De gebogen langsgevel met het dakvlak maakt het gebouw laag en intiem waardoor het aansluit op de menselijke maat. Het gebouw is hier aanraakbaar en toegankelijk. De staart is voorzien van een uitnodigend terras op het zuidwesten. Het gebouw vormt een kloek oriëntatiepunt, een herkenbaar baken voor de bezoekers. Intieme sfeer Job Floris: “Het interieur van het gebouw krijgt een bijzondere doorsnede. Er wordt een sequentie van verschillende hoogten voorzien en verschillende sferen. Dit fenomeen vangt direct aan bij binnenkomst. Via een laag en royaal entreeportaal betreedt men de hoofdruimte van het gebouw. Deze bestaat uit een hoge gebogen ruimte met een schaaldakplafond. Deze ruimte toont zich niet tot nauwelijks vanaf het exterieur. De indrukwekkende ruimte strekt zich uit over de hele lengte van het gebouw en accommodeert de informatiebalie, de parkwinkel, het café en het restaurant. Een monumentale houten trap leidt de bezoeker naar de eerste verdieping, via een lage corridor naar de ontvangstzalen. De corridor is lang en heeft steeds, tegenover een deur van een ontvangstzaal, een nis met een bank. Hiermee wordt een intieme en informele sfeer nagestreefd. De ontvangstzalen verschillen onderling van verhouding en afmeting, dat maakt iedere ontvangstzaal uniek, hetgeen benadrukt wordt doordat iedere ruimte een unieke, bijzondere plafondvorm heeft. Deze bijzonder ontwikkelde doorsnede voorziet dit gebouw met een helder klaar silhouet, van een bijzonder rijk en afwisselend interieur; een unieke belevenis in een uniek nationaal park.” Officiële opening Het gebouw gaat een centrale rol vervullen voor het Park om op een moderne manier bezoekers te verwelkomen. De afwerking kent hoogwaardige natuurlijke materialen zoals eikenhout, gekleurd aluminium en baksteen. Bovendien krijgt het gebouw moderne installaties en wordt het voorzien van een eigen warmtepomp. ‘Het Landhuis’ zal 21 juni officieel geopend worden. Op 22 en 23 juni zijn bezoekers welkom om het gebouw te bezichtigen. Volgens Egbert-Jan Rots verlopen de werkzaamheden naar wens en volgens planning. “Er is geen sprake geweest van onwerkbaar weer, waardoor stagnatie kon worden vermeden. Bovendien verloopt de onderlinge communicatie en samenwerking tussen onze vaklieden en de ketenpartners uitstekend. Dagelijks zijn hier tussen de 30 en 40 vaklieden werkzaam. Het (samen)werken met een dergelijk groot team vereist duidelijke communicatie. De uitvoerder, Arjan Huinink is de dagelijks aansturende factor op locatie. Hij voert wekelijks overleg met de voorlieden van de onderaannemers. Bovendien wordt er gemiddeld tweewekelijkse een werkvergadering gehouden met de opdrachtgever en architect en maandelijks een bouwvergadering met alle partijen. Dan wordt de algehele stand van zaken besproken, het verwachtingspatroon en de actieen aandachtspunten. Dat is bij een specialistische bouw van deze omvang beslist een must. Door de onderlinge goede verstandhouding is het mogelijk strakke planningen na te komen. Aankomende zomer leveren we op en dat betekent weer een prachtig project erbij op onze referentielijst.” De Plannen • Bouw van een duurzaam en multifunctioneel gebouw met informatiecentrum voor bezoekers, ontvangst- en educatieruimten, Parkwinkel, Parkrestaurant en sanitaire voorzieningen inclusief terras, speeltuin, evenemententerrein, ontsluitingsweg en fietspad, parkeerplaats en warmte-koude-opslag. • Verbouwing van het Museonder en vernieuwing van de expositie. Zo ontstaat een internationaal gerespecteerd museum over de bodem van de Veluwe en de invloed van de mens op het landschap. • Herinrichting van het Marchantplein. BOUWEN IN HET OOSTEN 25

Het Landhuis Achter de schermen bij de bouw van een nieuw icoon: ‘Een project waar je met hart en ziel in zit’ Beton moet gestort, spanten gezet, muren gemetseld. Op de bouwplaats worden voor het oog de meest zichtbare meters gemaakt. Maar ook achter de schermen is het vaak volle bak. Zeker bij een icoon als het nieuwe centrumgebouw van Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Bouwbegeleider Sander Lagendijk (ingenieurs- en adviesbureau Antea Group) neemt ons mee in de coulissen van een uniek bouwproject. Hij werkte jarenlang in de monumentenzorg en werd daar gevormd als adviseur. Toch kan juist dit nieuwbouwproject Sander Lagendijk in alle opzichten bekoren. "Voor mij is het centrumgebouw nu al een monument: qua architectuur, materiaalgebruik en ligging. Zo benaderen we het project dan ook. Wat dit voor mij persoonlijk betekent? Dat ik heel erg met de details bezig ben. Samen met architect en aannemer kijk ik continu of het net nog even mooier en slimmer kan. Je wilt gewoon het maximale eruit halen. En ja, dan zijn we best kritisch," geeft hij toe. "Zo hebben we onlangs nog uitgebreid stilgestaan bij de grote dakkapel boven de hoofdingang. Dit geeft een prachtige lichtinval. We zijn continu aan het bijslijpen om ervoor te zorgen dat de uitlijning van de kapel en de aftimmering het licht zo perfect mogelijk maken. Ja, dat is centimeterwerk. Iemand van buiten zal denken: waar gaat dit over… Maar al die kleine details bepalen uiteindelijk wel de kwaliteit van het eindresultaat." Geen geheimen Sowieso kent het ontwerp geen geheimen voor Lagendijk. "Antea Group is al vele jaren betrokken bij de komst van dit gebouw [zie kader]. Tien jaar geleden werden de eerste schetsen en BOUWEN IN HET OOSTEN 27

Het Landhuis plannen al gemaakt. We hebben meegedacht over het programma van eisen, bouwkundige en installatietechnische adviezen gedaan en de aanbesteding begeleid. En nu zijn we als general contractor verantwoordelijk voor de uitvoering. In dit gebouw zit ontzettend veel denk- en rekenwerk van collega’s. Dat ik nu met mijn collega Ruben van Dasler deze laatste fase mag begeleiden is natuurlijk ontzettend gaaf." Als het even kan, neemt hij elke dag een kijkje op de bouwplaats. Lagendijk: "Het liefst zou ik elke dag een grote ronde maken. Maar daarvoor is het gewoonweg te druk. Er moet tijdens de bouw ontzettend veel gecontroleerd en besproken worden: planning, veiligheid, constructie. Dit betekent dat je veelal in tekeningen en allerlei documentatie zit of je dat je in overleg bent. Maar minstens één keer per week ga ik met de uitvoerder van aannemer Rots Bouw de bouwplaats op om alles na te lopen. Ik kijk dan met mijn monumentenoog; hij met het oog van de aannemer. Ik let op de details, en hij zorgt ervoor dat ik me er niet in verlies. Op die manier houd je elkaar scherp." ‘DIT IS GEEN SERIEBOUW, HÈ. JE MAAKT MET ELKAAR OP EEN UNIEKE PLEK EEN ICONISCH GEBOUW' Het vergrootglas Die samenwerking in het bouwteam verloopt prima. "Dit is geen seriebouw, hè. Je maakt met elkaar op een unieke plek een iconisch gebouw. En met Het Nationale Park De Hoge Veluwe werk je voor een opdrachtgever die veel ruimte en vertrouwen geeft. Dit vraagt van alle partijen betrokkenheid en vakmanschap. Die houding hebben we gelukkig allemaal: van aannemer, architect tot de installateur. Dat gaat soms best ver. Dan zitten we met de architect in de bouwkeet om nóg een keer dat 3D-model door te lopen. Dan gaat alles weer onder het vergrootglas: van het materiaal voor de raamafsluiting tot de kleur van de voegen." Neemt niet weg dat het werk zich wel laat dwingen door een strakke planning. Lagendijk: ‘Eind juni 2019 staat de opening gepland, daar werken we keihard naar toe. Maar je krijgt onderweg te maken met de nodige tegenslagen. Zo is tijdige levering van materialen door de huidige bouwhausse BOUWEN IN HET OOSTEN 29

Het Landhuis niet vanzelfsprekend. Zo liet een levering aluminium dakplaten langer op zich wachten. Hierdoor heb je het gebouw pas later winden waterdicht. Dit heeft weer gevolgen voor de aanleg én de droogtijd van de gietvloer. Dan is het een opluchting wanneer je ’s ochtends op de bouwplaats komt en ziet dat die platen zijn geleverd. Kun je in elk geval weer een stap verder." Richting de opening zal die ‘planningsstress’ ongetwijfeld toenemen. "Maar dat is inherent Sander Lagendijk aan het vak; we blijven hoe dan ook kalm". Als het gebouw éénmaal klaar is, kijk ik er samen met mijn collega’s met enorm veel trots en plezier op terug. Deze plek is straks één van de eyecatchers van het park, de komende decennia zullen honderdduizenden mensen dit icoon bezoeken: prachtig om hier mijn bijdrage aan te leveren." Antea Group & Het Nationale Park De Hoge Veluwe Antea Group is sinds jaar en dag betrokken bij Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Sinds 2005 is het ingenieurs- en adviesbureau verantwoordelijk voor alle vraagstukken rondom het gebouw- en wegonderhoud: van technisch advies, contracting tot planning. De specialisten van Antea Group stellen onder meer een meerjarenonderhoudsplan tot 2039 op voor het Nationale Park. Hierin worden alle bedrijfsgebouwen, woningen, opstallen, wegen, bruggen, fietspaden en andere bijzondere elementen opgenomen. Naast het nieuwe centrumgebouw, waarvan Antea Group general contractor is, werkt het bureau aan de aanleg van nieuwe wegen en fietspaden en diverse verbouwingen aan woningen en bedrijfsgebouwen. BOUWEN IN HET OOSTEN 31

Het Landhuis Complexe opdracht bezoekerscentrum past Alferink Groenlo uitstekend Een bijzonder project, op een bijzondere locatie, voor een bijzondere opdrachtgever. Dat is de wijze waarop directeur Laurens Grashof het aandeel van zijn bedrijf Alferink Installatietechniek omschrijft in de realisatie van het nieuwe bezoekerscentrum van Park de Hoge Veluwe. De Groenlose onderneming, dat werk biedt aan 75 fte’s en haar werkgebied heeft in midden en oost Nederland, kwam in aanraking met het project door de goede contacten die het bedrijf onderhoudt met bouwkundig hoofdaannemer Rots Bouw. Grashof: “Wij werken met enige regelmaat samen, met name in de utiliteitsbouw. We zijn momenteel bijvoorbeeld ook gezamenlijk betrokken bij de bouw van een grote school in Amersfoort. Onze bedrijfsculturen passen vrijwel naadloos op elkaar aan. Ook op de bouwplaats geeft dat een meerwaarde. Wij geloven in het zo basic mogelijk verleggen van de verantwoordelijkheid. Dat bevalt ons prima en ook in dit project, dat de nodige complexiteit met zich meebrengt, heeft dat weer zijn waarde bewezen. Het bezoekerscentrum is immers bepaald niet een alledaagse blokkendoos. Dat vertaalt zich onder andere in de vorm, invulling en materiaalkeuze. Voor ons aandeel, het complete elektrotechnische en werktuigbouwkundige installatiewerk, betekent dat dat vrijwel alles wat wij aanleggen voor de bezoeker uit het zicht zal verdwijnen achter de plafonds, in de wanden en lambriseringen. De energievoorziening in het bezoekerscentrum is op basis van een warmte- en koude ontwikkeling met een externe bron. We hebben al sinds 2002 ervaringen opgedaan met deze technieken, en hebben daarvoor ook de benodigde BRL 6000-21 certificering. 32 BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis Kenmerkend voor dit project is de warme betrokkenheid van de gebruiker. Het is bepaald geen koele afstandelijke opdrachtgever. Die uit zich onder meer in het continu zoeken naar wellicht andere, betere oplossingen. Ook tijdens de realisatie. Daarbij is men leidend maar men staat erg open voor oplossingen van de betrokken uitvoerende partijen. Je krijgt daardoor een mooie wisselwerking. De menselijke, respectvolle omgang met elkaar op de bouw ervaren wij als zeer positief. Zo staan wij ook in het leven. Anderzijds is het ook gewoon een must. We hebben te maken met een strakke planning en een harde opleveringsdatum. Die planning is haalbaar indien er geen gekke dingen gebeuren in de komende maanden. De oplevering staat gepland voor week 25. Een eventuele vertraging is geen optie en daarom leveren wij nu ook al warmte in het gebouw zodat alle partijen volop verder kunnen. De goede samenwerking met de Antea group, die zowel directie voerend als adviserend optreedt, en Rots Bouw geven ons daarin het vertrouwen. Het zal de komende tijd nog wel het een en ander vergen van onze mensen omdat het hoge afwerkingsniveau dat eist. Alle grote installaties worden in de periode geplaatst. De weken daarna staan in het teken van het “aan elkaar binden” van de systemen zodat alles daadwerkelijk gaat functioneren zoals bedoeld.” Volgens Laurens Grashof kent het jaar 2019 de nodige uitdagingen die een beroep zullen doen op de flexibiliteit binnen het bedrijf. “Er spelen een aantal aspecten en dat zijn met name ontwikkelingen van buitenaf waar je als ondernemer geen echte grip op hebt. Werkaanbod is er ruim voldoende, maar de markt toont zich redelijk onvoorspelbaar. Werken die tegen bepaalde condities zijn aangenomen door aannemers komen onder druk te staan door sterk gestegen inkoopkosten. Er zijn bedrijven en leveranciers die naar een korte termijn winstmaximalisatie streven. Dat levert spanning in de markt op. Hetzelfde geldt voor het structurele tekort aan vakmensen. Jarenlang hebben we nu te maken met een tekort aan instroom, en dat is ook zo’n aspect waar je op bedrijfsniveau niet al te veel invloed hebt. Het betekent voor ons dat we flexibel moeten zijn waar mogelijk. Je wilt enerzijds je vaste opdrachtgevers koesteren, maar ook interessante projecten aannemen. We kunnen gemiddeld drie tot zes maanden vooruit kijken qua werkvoorraad. Dat is ook weleens een jaar geweest. Een zorgvuldige inschatting vereist weer nieuwe skills dan waar we in de mindere jaren mee te maken hadden. We hebben enkele mooie projecten op de rol staan. We zijn dus wel degelijk positief gestemd.” BOUWEN IN HET OOSTEN 33

Het Landhuis Niets is recht aan Landhuis De Hoge Veluwe Ten Ham Constructie B.V. is verantwoordelijk voor de staalconstructie in het Landhuis van Park De Hoge Veluwe. Tekenaar en projectleider Jan Drost vertelt dat bouwkundig hoofdaannemer Rots Bouw geen onbekende is voor de Edenaren. “Wij hebben prijs opgegeven naar aanleiding van de aanvraag van Rots Bouw. Wij hebben inderdaad al diverse leuke werken met hen gedaan. De constructie voor het Landhuis De Hoge Veluwe is een leuk ontwerp, niets is recht. Overal is wel iets bedacht waar je met elkaar over moet overleggen. Een model dat is opgezet in samenwerking met partijen die werk op basis van BIM, wat inhoudt dat je gezamenlijk aan hetzelfde model werkt om daarmee missers te voorkomen. Tijdens de voorbereiding is er veel met elkaar overlegd en met elkaar nagedacht over diverse puntjes om alles zo goed en praktisch mogelijk in te vullen. Doordat er vele type constructies langskomen zijn we erop bedacht waar het mis kan gaan. Daarnaast is de terugkoppeling vanuit de bouwers essentieel omdat ter lering te gebruiken. Bij dit project ging het ondanks de vele vormen en daarmee gepaard gaande wisselende maatvoering toch heel goed, wellicht mede dankzij dat de betrokkenen ook hebben meegewerkt aan het BIM model. Qua productie hadden was er voor ons niet sprake van een piekbelasting. Deze kan ontstaan wanneer er BOUWEN IN HET OOSTEN 35

Radonstraat 8 | 6718 WS Ede | 0318 -57 24 76 www.tenham.nl | constructie@tenham.nl

Het Landhuis meer verkocht is in een periode als dat er kan worden geproduceerd, juist daarom is een goede planning zo belangrijk. Hiervoor is het zaak met regelmaat met elkaar te overleggen wat we dan ook iedere maandag consequent doen. We kunnen wel het een en ander aan. Wij hebben een productiehal van 2000m² waarin de constructies worden geproduceerd. Staal gaat over een boor\zaag machine waar de profielen voorzien worden van de benodigde gaten, nummers en versteksnede’s et cetera. Voor dit jaar lijkt het erop dat de bouw goed bezig blijft. Wij hebben de komende maanden nog veel werk te doen en verwachten dan ook voor dit jaar dat deze werkhoeveelheid stabiel zal blijven.” Ten Ham is in 1974 als eenmansbedrijf gestart. Twee jaar later startte men met de productie van spanten voor de stallenbouw, en gaandeweg ook voor bouw- en aannemingsbedrijven. Vervolgens werd in 1983 een knipbank aangekocht en gestart met plaatwerk. Vijf jaar kllater volgde een uitbreiding. In 2001 een hal toegevoegd zodat constructie- en plaatwerk in een eigen productiehal kon worden uitgevoerd. In 2006 werd een terrein aangekocht op Kievitsmeent, waar tot op heden de kleine en grote constructies worden geproduceerd. Het plaatwerk wordt uitgevoerd op de oude locatie aan de Schampsteeg te Ede. Woordvoerder Jan Drost: “ Wij zijn werkzaam in de agrarische sector, maken staalconstructie voor woningbouw, hallenbouw, kerken, scholen, appartementen, verzorgen trappen, leuningwerk, spiltrappen et cetera. Onze opdrachtgevers zijn voornamelijk aannemers en zzp ers. we werken dagelijks met dertig man.” BOUWEN IN HET OOSTEN 37

Het Landhuis Herms trots om steentje bij te dragen aan Park De Hoge Veluwe Voor Herms Epe mag het project van Park De Hoge Veluwe met recht veelzijdig genoemd worden. Nagenoeg alle disciplines van het familiebedrijf zijn gedurende het bouwproces vertegenwoordigd. Directeur en mede-eigenaar Wim Herms: “Dat is inderdaad het geval. We hebben kranen verhuurd, rioleringen aangebracht en tal van terreinverhardingen aangelegd. Ook het verzamelen van het afval behoort tot ons takenpakket. De meest complexe onderdelen staan binnenkort op de planning. Dan beginnen we met de aanleg van het speciale terras bij het restaurant. Vrijwel alles wijkt af van het standaard gebeuren. Zowel qua materiaal als het ontwerp. Er zijn glooiingen en tal van verrassende details qua ontwerp. Dat alles vergt extra aandacht van onze vakmensen, maar we vinden het prachtig om te maken. Daarnaast is er bij ons een sterk gevoel van trots. Hoe je het ook wendt of keert, je staat in het Park De Hoge Veluwe in de picture. De uitdaging mag er zijn, ook qua tijdsdruk. Maar als we in juli terugblikken en alles is in gebruik en operationeel dan zal dat trotse gevoel ongetwijfeld overheersen. De samenwerking verloopt uitstekend. Ik had ook niet anders verwacht. We kennen Rots Bouw goed. We werken regelmatig samen en kennen elkaars bedrijfscultuur. We spreken als het ware dezelfde taal. We hebben allemaal één belang en dat is een goede afronding. Er is een open communicatie tussen alle betrokken partijen en dat vergemakkelijkt het proces.” Druk De huidige marktsituatie wordt door Wim Herms als “behoorlijk druk” omschreven. “We moeten echt regelmatig alle zeilen bijzetten. We willen geen concessies doen aan onze grondbeginselen die samen te vatten zijn als kwaliteit en binnen het gestelde tijdsbestek leveren en doen wat je afspreekt. Ook 2019 belooft een goed jaar te worden. We kunnen voor bepaalde bedrijfsonderdelen langere tijd vooruit kijken. Voor het grondwerk is dat veelal een andere zaak. Aannemers, en dat is de grootste groep opdrachtgevers BOUWEN IN HET OOSTEN 39

Het Landhuis van ons, plannen grondwerk voor projecten in de regel pas een of twee maanden voor de start in. We zijn positief gestemd. Er ligt veel werk op de plank. Een belangrijk aandachtspunt in onze bedrijfsvoering is de factor personeel en daar zijn we zuinig op. Gelukkig kennen we relatief weinig verloop maar we moeten ons wel degelijk inspannen om onze groei bij te kunnen benen. We hebben continu leerling machinisten en leerling uitvoerders en werkvoorbereiders via de opleiding onder dak. We scholen ze dan door en proberen ze dan via een vaste aanstelling aan ons te binden. Met goeie mensen kunnen wij de vertaalslag maken naar een correcte uitvoering en een mooi resultaat.” Herms Epe, ruim 125 jaar een begrip In 1876 begon de heer A.J. Herms (Albert-Jan voor zijn vrienden) een bedrijfje dat zich richtte op de wagenmakerij en het vervoer. Anno 2019, dus 143 jaar na de oprichting, is het bedrijf uiteraard onvergelijkbaar met het bedrijf dat een kleine anderhalve eeuw geleden werd opgericht. De huidige generatie trad in 2009 aan in het bedrijf. Vanaf 2015 heeft deze generatie, bestaande uit vijf directieleden, de dagelijkse leiding in handen. Sinds de oprichting is het bedrijf aan de Kuipersweg in Epe gevestigd geweest. Door forse uitbreidingen moest deze aloude vestigingsplaats in 1987 plaatsmaken voor de huidige locatie aan de Hammerstraat in Epe. In 1992 is Herms gestart met een nevenvestiging aan de Padvinderslaan in Doetinchem. Door toenemende werkzaamheden in deze regio werd deze vestiging in 2002 verruild voor een nieuw bedrijfspand aan de Logistiekweg te Doetinchem. Om meer landelijke dekking te creëren is er in 2012 de vestiging Amersfoort gestart en volgde medio vorige jaar de jongste loot aan de boom, een vestiging in Neede. Het bedrijf biedt werk aan ruim 110 fte’s aan eigen mensen en gemiddeld zeventig tot tachtig inleenkrachten. Het werkgebied is een brede strook van de grens tot en met Amsterdam in het midden van het land. Herms houdt zich bezig met een breed scala aan activiteiten, variërend van sloop- tot riolering werk, kraan- en containerverhuur tot grond- en bestrating werk en afvalverwerking tot en met transport en rijplaten verhuur BOUWEN IN HET OOSTEN 41

Het Landhuis Jan Otse van Haro Aluminium Een uniek en eenmalig project De kozijnen en vliesgevels inclusief de beglazing van het nieuwe Landhuis van Park De Hoge Veluwe zijn afkomstig uit Veenendaal. Leverancier en verantwoordelijke voor de montage is Haro Aluminium, dat bij monde van projectleider Jan Otse trots is op de bijdrage aan het markante ontwerp van architectenbureau de Zwarte Hond. Haro Aluminium behoort met een jaaromzet van circa acht miljoen euro en gemiddeld veertig medewerkers tot de middelgrote spelers op het gebied van aluminium vliesgevels, kozijnen en deuren. Jan Otse: “We werken landelijk, al ligt het accent op midden Nederland van de Duitse grens tot de Noordzee, maar incidenteel komen we ook daarbuiten. We hebben bijvoorbeeld onlangs ook een project op Vlieland gerealiseerd. Het grootste deel van onze omzet genereren we uit opdrachten via aannemers. Rots Bouw is voor ons een nieuwe relatie. Onlangs hebben we succesvol een mooi project in opdracht van hen gerealiseerd, namelijk de Topsporthal in Ede. Het landhuis op Park De Hoge Veluwe is de tweede opdracht. We passen in dit geval goed in de strategie van de opdrachtgever om, waar mogelijk, regionale spelers in te schakelen bij hun projecten. April vorig jaar zijn we gevraagd om een offerte uit te brengen en mee te denken over de uitvoering. De voorbereiding heeft geduurd tot en met september en november zijn we gestart met BOUWEN IN HET OOSTEN 43

Het Landhuis de uitvoering. We doen alles met eigen materieel zoals hoogwerkers en glaszuigers. De ruime voorbereiding was geen luxe. Qua detaillering is dit project eenmalig en uniek. Niets is hetzelfde. Ook de kleurkeuze is uniek. In de voorbereiding hebben we extra accent gelegd op de technische uitvoerbaarheid. In nauw overleg zijn we daar met alle betrokkenen uitstekend in geslaagd. De credits hiervoor gaan met name naar de uitvoerder van Rots Bouw wat mij betreft. Qua planning hebben we geen mee- of tegenvallers gekend. Vrijwel alles is conform planning geleverd en gemonteerd. We hebben wat dat betreft weleens gekkere dingen meegemaakt. We hadden een reële lever- en montagetijd.” Vooruitkijken Volgens Jan Otse is in de utiliteitsbouw nog steeds sprake van hoogconjunctuur. Onze horizon is normaliter drie tot zes maanden. We doen de laatste tijd met name veel in het marktsegment van bedrijfshallen gecombineerd met kantoren, de bouw van scholen, maar ook luxe woningen. De fabricage van bijvoorbeeld winkelpuien is inmiddels geminimaliseerd. De bouw van grote volume projecten zit tot ver in 2020 vol. Daar gebeurt ontzettend veel in. Wij hebben diverse mooie projecten in de pijplijn. Binnenkort starten we met de bouw van het nieuwe Nationale Tenniscentrum in Amstelveen en we zitten in de afrondende fase van een groot project in Hoofddorp. Ook in de particuliere woningbouw is het nog steeds behoorlijk druk. We zijn optimistisch gestemd voor de toekomst.” 44 BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis Witzand Bouwmaterialen trots op bijdrage Geen element is hetzelfde Rots Bouw en Witzand Bouwmaterialen, dat haar hoofdvestiging in Almelo heeft, weten elkaar al jaren goed te vinden. “Met name als het gaat om HSB elementen”, vertelt accountmanager en woordvoerder Dennis Penterman. “Ook in dit project ontvingen we een aanvraag van Rots Bouw. Ik moet zeggen dat een project als Park De Hoge Veluwe ons op het lijf geschreven is. We houden hier wel van een uitdaging. Veel bedrijven zouden in een hoogconjunctuur kiezen voor de gemakkelijkste weg. Veel leveren met een lage complexiteit en een hoge marge. Ik vind het mooi dat we bij Witzand ook nog ruimte creëren voor andere prioriteiten. Wij zijn er niet voor weggelopen en zijn de uitdaging aan te gaan. Dit project wordt gekenmerkt door maatwerk. Er is werkelijk geen element hetzelfde. Het is dan ook goed geweest dat we al in een vroegtijdig stadium met Maarten Rots om tafel zaten om mogelijke hobbels al snel weg te kunnen nemen. Rots Bouw is een opdrachtgever die niet schroomt partners te laten meedenken . Als er wederzijds vertrouwen is, kan dat ook. Rots Bouw kan “loslaten” en dat is een kwaliteit in mijn optiek. Dat was hier zeker het geval. Alles werd in BIM geëngineerd. Wij hebben in dit kader nauw samengewerkt met Noviton die de productie heeft gerealiseerd. Gezamenlijk bieden we het eindproduct compleet aan op de bouwplaats. Park De Hoge Veluwe is een prachtig project voor ons. Zowel qua uitvoering als omvang. Als de oplevering achter de rug is en ik neem een kijken zal het een hoog “wauw gehalte” hebben. Bij Witzand zijn we er trots op bijgedragen te hebben aan dit mooie project. Stabiliteit Gevraagd naar de huidige marktcondities heeft Dennis Penterman een genuanceerde mening. Ik heb net weer een rondje gemaakt langs onze vaste groep opdrachtgevers. Tot de bouwvak zit vrijwel iedereen grotendeels vol, maar er is toch nog enige ruimte voor nieuwe opdrachten. 2018 was een prachtig maar ook een pittig jaar en zo gek als toen zal het dit jaar niet worden.. Voor de tweede helft van het jaar is er meer twijfel, zonder overigens in negativiteit te willen vervallen. Als ik naar onze prefab afdeling kijk, dan loopt die al mooi vol. De twijfel wordt veroorzaakt door een kleine mismatch tussen de projecten. Niet alles loopt soepel in elkaar over. Het werkaanbod is nog steeds hoog, maar de aanvangsdata van projecten fluctueren nogal eens. Ook hoor ik van bijvoorbeeld woningbouwverengingen dat sommige opdrachten enige vertraging oplopen omdat de inkoopkosten gigantisch gestegen zijn. De markt zal naar mijn mening een nieuwe stabilisatie krijgen. Iets evenwichtiger met een reëler prijsniveau. Witzand Bouwmaterialen kijkt met een optimistische blik naar de toekomst en zal het partnership blijven opzoeken. BOUWEN IN HET OOSTEN 45

Het Landhuis Trap is grootste uitdaging voor Hardeman Maatwerk voor Interieurs Commercieel manager Gert Bruinekreeft, van Hardeman Maatwerk voor Interieurs uit Lunteren, vertelt dat zijn bedrijf al het aftimmerwerk als zijnde lambriseringen, trappen, banken en puien afwerking produceren en plaatsen in het totale pand. "Voor ons vormt de trap de grootste uitdaging, zowel in letterlijk als in figuurlijke zin. Ik vind het nieuwe bezoekerscentrum een super ontwerp. Voor ons is het een prachtige opdracht. Bewerkelijk en van een zeer hoge kwaliteit. Er was ruimte voor het inbrengen van eigen inzichten en ervaringen. We hebben bijvoorbeeld diverse voorstellen qua uitwerking en type materiaal ingebracht. De Hoge Veluwe was overigens geen onbekende voor ons. We hadden al meerdere opdrachten uitgevoerd in het ( recente) verleden. We zijn op advies van de opdrachtgever met de bouwkundig hoofdaannemer in contact gekomen. De opdracht kent voor ons geen echte piekbelasting. We zijn eigenlijk doorlopend met een man of vier in het bezoekerscentrum te vinden. Het gaat allemaal vrij geleidelijk.” Ervaring Hardeman Maatwerk voor Interieurs heeft de afgelopen decennia een schat aan ervaringen opgedaan binnen haar specialisatie. Bruinekreeft: “We hebben een mooie ontwikkeling doorgemaakt. We zijn dertig jaar geleden begonnen als een keukenbouwer, vervolgens een productiebedrijf geworden en anno 2019 een volwaardig interieurbouwbedrijf. Er werken nu gemiddeld 35 mensen bij ons bedrijf. Vorig jaar hebben we een volledig geautomatiseerde opdeelzaag in gebruik genomen. Ons werkgebied is erg breed. Je moet denken aan onder andere de retail, inrichting van scholen, banken, tandartspraktijken bedrijfspanden, hotels, overheidsinstellingen en exclusieve woningen. De orderportefeuille is goed gevuld, mede door vaste relaties die zeer regelmatig terugkomen. Onze komende projecten zijn onder andere twee gemeentehuizen in Noordwijk en Noordwijkerhout die we gaan inrichten en een aantal retail winkels op het gebied van mode en sport. Ook een woonhuis staat in de planning." BOUWEN IN HET OOSTEN 47

Het Landhuis Prominente rol voor Elbertsen Daktechniek Uitsluitend recyclebarebare producten voor De Hoge Veluwe In de komende maand verwacht Elbertsen Daktechniek de piekbelasting te ervaren in het project De Hoge Veluwe. Mike Elbertsen: “Wij gaan het dakterras, circa 212 m² voorzien van een bitumineuze dampremmer vervolgens een afschotlaag Kingspan PIR isolatie. En hier bovenop komt er een Icopal Universal POCB dakbaan. Is dit gereed dan gaan wij het gehele dak voorzien van een DNSSysteem met dreentegels type Desert Sand van Zoontjes. Onze opdrachtgever, Rots Bouw, is één van de aannemers waarvoor wij eigenlijk al vanaf het begin van onze oprichting regelmatig werken. En wij hebben al diverse projecten samen gemaakt. Dit project kwam bij ons in beeld doordat Rots Bouw ons een verzoek had gestuurd om mee te rekenen voor dit project. Het ontwerp is prachtig. Het gebouw gaat qua kleuren en stijl mooi op in de natuur. Een mooi detail is de keus voor de vele daglichtopeningen in het gebouw, waardoor je als ware de natuur van buiten naar binnenhaalt. Voor ons ligt de complexiteit vooral in het leggen van de tegels op het dakterras gezien het dakterras verschillende vormen heeft, zoals rondingen en aparte hoeken. Natuurlijk kan je het van te voren allemaal mooi uitdenken, maar dan komt het in praktijk net iets anders uit als je van te voren hebt bedacht. Gelukkig zit er op de bouwlocatie een zeer ervaren uitvoerder in de persoon van de heer Arjan Huinink die vroegtijdig eventuele knelpunten weet te tackelen en meedenkt in oplossingen. Vermeldenswaard is ook dat onze partners open staan voor eigen inbreng. In het beginstadium hebben wij regelmatig gedachten uitgewisseld met de heer Maarten Rots, werkorganisator bij Rots Bouw. Samen met onze leverancier DAKNED die ook een heel groot aandeel heeft in het meedenkproces, hebben wij diverse knelpunten doorgenomen en uiteindelijk denk ik dat je door dit intensief overleg tot een goed resultaat gaat komen. Het mooie aan dit project is dat we uitsluitend recyclebare producten gaan toepassen." Verhuizen Elbertsen Daktechniek is nog steeds een groeiende onderneming. Mike Elbertsen: “Ons werkgebied is toch met name provincie Gelderland, al komt het natuurlijk ook wel eens voor dat we in een andere regio actief zijn. Onze doelgroep bestaat hoofdzakelijk uit bouwbedrijven. Op dit moment werken er acht mensen bij ons. De huidige markt zit enorm in de lift en dat geldt ook voor Elbertsen Daktechniek. Onze orderportefeuille is goed gevuld. Zo zijn we betrokken bij meerdere woningbouwprojecten. En als kers op de taart gaat ons bedrijf in maart over van onze huidige locatie in Tolkamer naar een nieuw pand in Lobith. Daarover hopen wij meer te kunnen vertellen in de volgende editie van Bouwen in het Oosten. Al met al ziet de toekomst er rooskleurig uit.” 48 BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis De Hoge Veluwe: niet eenvoudig, wel uitdagend “Wij werken geregeld als onderaannemer voor aannemers en leveranciers zoals de BAM, Strukton, ProRail, Dura Vermeer, Witzand en Rots bouw", start Marco Waalderbos, van Eewy Exploitatie en Montage vof, zijn toelichting. Het eigen werk bestaat uit verbouwingen, het maken van tuinmeubelen, gevelbekledingen, het maken van houten kapschuren en overkappingen in de Achterhoek en omstreken. In het geval van het project De Hoge Veluwe zijn we benaderd door Maarten Rots van Rots bouw met de vraag of wij de tijd en de kennis hadden voor het monteren van dak- en wandpanelen voor het landhuis. Op dat moment paste dit project goed bij ons in de planning en hebben we hier een offerte voor gemaakt. Zo hebben we samen de klus geklaard. Rots bouw was reeds een klant van Eewy Exploitatie en Montage vof.” Engelbert Hijink vult aan: “Wij hebben samen met Herms Kraanverhuur circa 1957 m2 prefab dak- en 436 m2 wand elementen en 22 dakkapellen gemonteerd. Doordat het gehele project onder grote tijdsdruk staat, en snel opgeleverd moest worden, hebben we ons flexibel moeten en kunnen opstellen. In goed overleg met de uitvoerder en de prefab elementen bouwer hebben we de werkzaamheden volgens planning kunnen uitvoeren. Al met al was het was geen eenvoudige, maar wel een uitdagende montage, er zaten vele hoeken en rondingen in het gebouw. Mede vanwege de hoge moeilijkheidsgraad hebben we in overleg met Rots bouw, Witzand en Noviton prefab, de juiste details bepaald om de dakelementen op de stalen spanten te kunnen monteren. Door goed overleg tussen alle partijen en een goede werkvoorbereiding pasten de prefab elementen goed.” Volgens Marco Waalderbos is de markt zijn bedrijf goedgezind."Het blijkt dat er steeds meer prefab geleverd en gemonteerd wordt. Je bent niet meer weersafhankelijk en je kunt sneller bouwen. Onze toekomstverwachting voor het komende jaar is dat we diverse bijzondere en leuke verbouwingen mogen uitvoeren, en dat we meer van de werkplaats gebruik kunnen maken voor al deze bijzondere en uitdagende projecten.” Eewy Exploitatie en Montage vof is in 1999 opgericht door Dhr. E. Hijink en Dhr. W. ten Hoopen. De werkzaamheden bestonden voornamelijk uit montagewerk, verlijmingstechnieken en gevelbekleding. Marco Waalderbos Bouw is op 1 juni 2015 gestart met een eenmanszaak. De werkzaamheden die hier plaats vinden waren interne en externe verbouwingen van woningen. Samen hebben Engelbert Hijink en Marco Waalderbos op 1 januari vorig jaar Bouw en Montagebedrijf Hijink-Waalderbos VOF opgericht. De handelsnaam is Waalderbos EEWY Bouw. BOUWEN IN HET OOSTEN 49

Het Landhuis Advertorial Fleurbaaij afbouwer van Landhuis de Veluwe Het is een eer om voor dit prachtige project de afbouw te verzorgen. Gezien de complexiteit en de eindkwaliteit past dit project perfect bij de identiteit van Fleurbaaij Totaal Afbouw. Vraagstukken over wandconstructies, brandwerendheid, geluidsisolaties en hoge bouwhoogtes in combinatie met hoge kwaliteitseisen zijn voor ons gesneden koek. Daarbij ligt onze focus op het voortraject. Engineering ruim voor aanvang werkzaamheden zijn in onze optiek bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit. Binnen dit project monteren wij het merendeel van de binnenwanden en plafondsystemen. Daarnaast worden alle steenachtige wanden sausklaar afgewerkt en voorzien wij diverse ruimtes van tegelwerk. Ook het schilderwerk valt binnen onze verantwoordelijkheid waardoor er een compleet pakket ontstaat waarbinnen wij de kwaliteit garanderen. Onze visie en project aanpak Fleurbaaij Totaal Afbouw is een plezierige club van ambitieuze mensen met een hoog branchegericht kennisniveau, waar zakelijk succes wordt behaald. Fleurbaaij Totaal Afbouw is een moderne afbouwer met in totaal zes afbouwdisciplines: • Cementdekvloeren • Binnen stukwerk • Buitenstukwerk • Buitengevelisolatie • Tegelwerk • Wand-en plafondsystemen Daarnaast heeft Fleurbaaij aanvullende afbouwdisciplines ( bijvoorbeeld interieurwerk & vloerbedekkingen) in haar pakket om klanten verder te ontzorgen en technische bouwkundige aansluitingen beter op elkaar aan te laten sluiten. De waarden van onze eindgebruiker en de functionaliteit van het object zijn bepaald voor onze kwaliteit. De kwaliteit wordt in de voorfase verankerd in het ontwerp van het project en proces hoe wij daar komen. Onze verbetercultuur waarborgt deze kwaliteit. In plaats van ellenlange protocollen hanteren wij het gedachtegoed ‘foutvrij van mij’. In onze visie behoort een oplevering tot verspilling; het proces moet immers tijdens de bouw gecontroleerd worden en niet achteraf. Door vooraf inzicht te geven in eindkwaliteit doormiddel van een projectplan en demarcatie tekeningen kunnen wij zelf controles uitvoeren op het gebied van kwaliteit. Echter wordt door een projectplan de kwaliteit nog niet definitief geborgen. Samenwerking is daarin net zo belangrijk. Samenwerken staat voor Fleurbaaij gelijk aan vertrouwen; samen met de opdrachtgever ‘Stichting het Nationale park De Hoge Veluwe’, & Antea Group hetzelfde doel te behalen. Samenwerking is momenteel de grootste uitdaging in de bouwsector. Dit lukt alleen BOUWEN IN HET OOSTEN 51

Het Landhuis wanneer gezamenlijk hetzelfde doel gedefinieerd en nagestreefd wordt. Hierbij ligt het accent op de voorbereidingsfase en minder op de realisatiefase. Nieuwe technieken als ontwerpen in een 3D model zijn hierbij onmisbaar. Ook voor dit project is veel gebruik gemaakt van het ontwikkelde 3D model. Het 3D model verschaft inzicht in de te bouwen onderdelen waardoor technische aspecten in de bouw beter gecontroleerd kunnen worden. Vooral bij de engineering van de hoge wanden en akoestische plafonds heeft dit grote voordelen. Daarnaast worden door Fleurbaaij in alle voortrajecten demarcatie tekeningen uitgewerkt die inzicht geven in hoe, wat en waar! Het grootste onderscheid wordt gemaakt door de menselijke factor: de wil om gezamenlijk beter te worden. Met onze kernwaarden passie, creativiteit en succes hebben wij onze visie op samenwerken intern vertaald in ons eigen lean project: Samenvoor-af-bouwen. Het logo van dit project staat voor drievoudig succes; een tevreden opdrachtgever, een tevreden bouwplaats medewerker (gesymboliseerd met een bouwhelm) en een tevreden Fleurbaaij. Wij zijn tevreden als dit project is uitgevoerd conform het plan voor-af! Overige referentieprojecten Focus Theater Arnhem • Centrum Arnhem • Vijf filmzalen & filmcafé • Akoestische doos-in-doos constructie • Wand-/ plafondsystemen Graafschap College Doetinchem • Plaats voor meer dan 700 leerlingen • Hoogwaardige binnen afbouw • Binnen stukwerk • Wand- n plafondsystemen 52 BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis Vibes maakt ontwerp Nationale Park De Hoge Veluwe bouwbaar Momenteel wordt er volop gewerkt aan de bouw van het nieuwe bezoekerscentrum in Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Het complexe ontwerp van architecten De Zwarte Hond & Monadnock krijgt unieke vormen, zowel aan de buitengevel als in het interieur. Rots Bouw uit Aalten staat voor grote bouwkundige uitdagingen in dit project. Zij schakelden Vibes Building Engineers in om hen te ondersteunen bij dit ingewikkelde project. Door: Jolanda Groothuis Thijs Hajee is werkzaam als project engineer bij Vibes in Deventer. Hij heeft veel ervaring met het werken in grote projectteams die onder druk staan. Thijs is daarbij de verbindende factor en schroomt niet om een stevige kritische noot te laten horen. Op de vraag wat de realisatie van Het Landhuis op De Hoge Veluwe zo uniek maakt antwoordt Thijs: “Alles maakt dit een zeer complex, maar mooi project. Het is ingewikkeld, niks is standaard en het moet extreem snel af. We worden voor grote bouwkundige uitdagingen geplaatst, die we alleen kunnen overwinnen door de juiste middelen in te zetten en vooral door heel goed samen te werken. Dit project brengt enkele uitdagingen van eerdere projecten samen en maakt het tot een van de ingewikkeldste projecten waar ik ooit mee bezig ben geweest. Maar dat maakt het ook erg leuk en we kunnen straks terecht trots zijn op wat we met elkaar hebben bereikt.” Schone taak Eén van de twee directeuren van Vibes Building Engineers is Jan Kees Pikkaart. Hij vertelt dat Vibes voorgedragen is door het bedrijf dat de bestekstukken realiseerde. “Vervolgens werden we door Rots Bouw benaderd om in de aanbesteding mee te doen vanwege onze expertise. We hebben eerder voor deze aannemer gewerkt, maar nog niet vaak voor zo’n grote uitdaging gestaan. Het is onze rol dat het ontwerp en de uitgangspunten overeind blijven. Maar de vraag rijst hoe het in de realiteit bouwbaar in elkaar gezet moet worden. Het kan bijvoorbeeld wel prachtig bedacht zijn dat het plafond rond moet worden, maar hoe realiseer je dat in de praktijk? Aan ons de schone taak om de verschillen tussen het ontwerp en de uitvoering op te lossen. Dit project ligt beslist een niveau hoger dan de standaard. Tolerantie van enkele centimeters is niet acceptabel. Het is, denk ik, niet voor niets dat Rots ons benaderde. Er zijn maar weinig partijen in Nederland die een dergelijk project aankunnen. Niet alleen modelleer technisch, maar tevens vanwege de tijdsdruk.” BOUWEN IN HET OOSTEN 53

Het Landhuis Enorme tijdsdruk Pikkaart vervolgd: “Ons bureau heeft veel kennis over de toepassing van BIM in het bouwproces. Binnen ons team is Thijs Hajee voor dit project de aangewezen persoon. Het gaat om inzicht, techniek en de juiste BIM-middelen, maar tevens om communicatie en doorzettingsvermogen. Thijs heeft eerder een vergelijkbaar project onder zijn hoede genomen. Dat betrof een bioscoop in Eindhoven. Binnen zes maanden moest de film letterlijk draaien. Daar moet je een bepaalde houding voor hebben. Dat gaat niet primair over bouwkundige kennis, maar ook over het gevoel waar de bottleneck zit en deze proberen te tackelen. Bovendien begrijpt hij wat er op de bouwplaats gaat gebeuren. Thijs voorziet hoe een timmerman een dakkapel op het dak zet en vertaalt dat in een bouwbaar modelleer technisch plan. Hij heeft met de uitwerking van dit project dikwijls gemopperd hoor. Heel begrijpelijk, juist omdat hij tegen aspecten aanliep die niet direct oplosbaar waren. Dat is behoorlijk frustrerend. Immers de tijdsdruk is enorm. Dan zijn een bepaalde mentaliteit en stressbestendigheid onontbeerlijk.” Pietlutten Tijdens het interview blijkt duidelijk dat de mensen binnen Vibes pietlutten zijn in de goede zin van het woord; scherp op details en niet rustend tot de beste oplossing voor knelpunten gevonden is. Thijs Hajee: “We doen er alles aan om het leven op de bouwplaats soepel en rimpelloos te laten verlopen, zonder verassingen. Bij dit project kwamen hectiek, de tijdsdruk en het presteren in een snelkookpan samen. Rust op de bouwplaats, dat is het doel. Ik wil een werkvoorbereider horen fluiten in de bouwkeet en zien dat de bouwvakkers hun werk met een glimlach uitvoeren. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Zeker bij dit project stond ik op het kruispunt tussen de droom van de architect 54 BOUWEN IN HET OOSTEN

Het Landhuis en de praktijk van de bouwer. Het zat tegen de technische grenzen aan en was dikwijls een kwestie van ‘tussen willen en kunnen’. Samen met mijn collega’s ben ik een virtuele bouwer. Met onze 3D-modellen zijn we de laatste stop voordat een project de bouwplaats bereikt. In het puzzelen op 3D niveau zijn we goed. Soms ontbreekt een stukje of past het niet. Maar we peinzen er niet over om te stoppen voordat het klopt. Dat maakt het ontzettend leuk!” Juiste samenwerking Over de samenwerking met Rots Bouw, de onderaannemers en toeleveranciers spreken Thijs Hajee en Jan Kees Pikkaart lovend: “Het Nationale Park de Hoge Veluwe is van nationale betekenis. We hebben gemerkt dat alle partijen een tandje extra bijzetten. Niemand wil op de snufferd gaan of een wijzende vinger krijgen. Zo werkt dat in de menselijke geest en zo hoort het ook. Hetgeen er beloofd wordt, maken alle partijen waar. Ze begrijpen dat dit een must is, want qua tijd was het realiseren van dit project anders onmogelijk geweest.” Vibes is een bureau dat gespecialiseerd is in ontwerpen en bouwen met BIM. Vibes werkt aan projecten in het hele land. Vaak wordt vanaf een voorontwerp met de architect verder gewerkt. De vergunningsaanvraag wordt ingediend en met de uitvoerende partijen wordt samengewerkt om de benodigde bouwinformatie en tekeningen met BIM te realiseren. Jan Kees Pikkaart Thijs Hajee BOUWEN IN HET OOSTEN 55

KienhuisHoving informeert Recht op bijbetaling bij extreme stijging bouwkosten De afgelopen jaren zijn de lonen en de materiaalkosten in de bouw aanzienlijk gestegen. De verwachting is dat de stijging dit jaar zal doorzetten. Heeft de aannemer bij een extreme stijging van de bouwkosten recht op aanpassing van de overeengekomen aanneemsom? Deze vraag zal van geval tot geval beantwoord moeten worden. Kostenverhogende omstandigheden Een extreme stijging van de bouwkosten kan worden beschouwd als een kostenverhogende omstandigheid. Op grond van artikel 7:753 van het Burgerlijk Wetboek (‘BW’) kan een aannemer de rechter verzoeken om de prijs aan te passen vanwege kostenverhogende omstandigheden, indien deze omstandigheden niet aan de aannemer zijn toe te rekenen. Voorwaarden Vereist is dat de aannemer bij het bepalen van de prijs geen rekening heeft behoeven te houden met de kans dat de omstandigheid zich zou voordoen. Een aannemer dient rekening te houden met een bepaalde mate van prijsstijging. Dit behoort tot het ondernemersrisico. In de regel komt de prijsstijging alleen voor vergoeding in aanmerking voor zover deze het ondernemersrisico overstijgt. De mate van prijsstijging waar de ondernemer rekening mee had moeten houden, hangt onder meer af van de professionaliteit van de aannemer en de berichtgeving over te verwachten prijsstijgingen voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst. Verder moet de aannemer de opdrachtgever zo spoedig mogelijk waarschuwen voor de prijsverhoging, zodat de opdrachtgever nog kan besluiten om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk op te zeggen of de opdracht te beperken. UAV 2012 De veelgebruikte Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken 2012 (‘UAV 2012’) bevatten in paragraaf 47 UAV 2012 een aparte regeling over kostenverhogende omstandigheden. Hoewel deze regeling in hoofdlijnen overeenkomt met artikel 7:753 BW, kent de regeling een strengere maatstaf. Paragraaf 47 UAV 2012 stelt namelijk als aanvullende eis dat de prijs van de totale aanneemsom door de prijsstijging aanzienlijk wordt verhoogd. Overeenkomst Verder is van belang wat partijen zijn overeengekomen in de Deze column is geschreven door: Marianne ten Feld-Sprik (advocaat bouw- en aanbestedingsrecht) telnr. 053 480 4205 mail: marianne.tenfeld@kienhuishoving.nl 57 57 57 aannemingsovereenkomst. Een beroep op kostenverhogende omstandigheden kan worden uitgesloten. Een standaard ‘prijsvastbeding’ is hiervoor onvoldoende. Het is daarom raadzaam om expliciet in de aannemingsovereenkomst op te nemen dat artikel 7:753 BW en paragraaf 47 UAV 2012 niet van toepassing zijn. In uitzonderlijke gevallen is het dan alsnog mogelijk om aanpassing van de prijs door de rechter te vorderen, namelijk op grond van een algemeen wetsartikel voor onvoorziene omstandigheden (artikel 6:258 BW). Deze bepaling is van dwingend recht en kan daarom niet worden uitgesloten in de overeenkomst. Aanpassing van de prijs op grond van dit artikel wordt echter niet snel aangenomen. Heeft u vragen over deze bijdrage of over het recht op aanpassing van de prijs vanwege de gestegen bouwkosten? Neem dan contact op met één van onze bouwrechtadvocaten.

Algemeen SW Vastgoedverbetering stelt bewoners centraal SW Vastgoedverbetering voert in opdracht van seniorenwoningcorporatie Woonzorg Nederland verduurzamingswerkzaamheden uit aan vijf appartementencomplexen. SW Vastgoedverbetering kreeg op basis van de economisch meest voordelige inschrijving en op basis van kwaliteit én bewonersbegeleiding deze opdracht in handen. In januari startten zij de werkzaamheden aan de 122 huurappartementen Thomas Wildey in Deventer om het wooncomplex energetisch op een hoger niveau te brengen. Naast dit project kreeg SW Vastgoedverbetering via een selectie de opdracht om nog vier complexen energetisch te verbeteren. Door: Jolanda Groothuis Momenteel werken er dagelijks gemiddeld dertig vaklieden van SW Vastgoedverbetering en haar ketenpartners aan de verduurzaming en onderhoud van de 122 huurappartementen hoogbouw Thomas Wildey in Deventer. De werkzaamheden omvatten: - Gevelpanelen vervangen door geïsoleerde rockpanel panelen; - Glas vervangen door HR++ glas; - Balkondeuren vervangen; - CO2 gestuurd ventilatiesysteem aanbrengen inclusief brandwerende voorzieningen; - Gevelmetselwerk reinigen en herstellen; - Schilderwerk van het gehele complex; - Vloerisolatie aanbrengen; - Brandmeldcentrale vervangen; - Dakbedekking platte daken vervangen; - Hemelwaterafvoeren vervangen. Borgen kwaliteit Richard Butter is projectleider voor Woonzorg Nederland. “Zodra een woning of wooncomplex qua duurzaamheid verbeterd wordt, bekijken wij vanzelfsprekend of er ook onderhoudswerkzaamheden verricht moeten worden. Immers, als er toch een steiger staat, kunnen we net zo goed alles BOUWEN IN HET OOSTEN 59

Algemeen wat er aangeraakt wordt weer vijf jaar onderhoudsvrij maken. De samenwerking met SW Vastgoedverbetering bevalt goed. Er is over en weer vertrouwen, SW denkt mee en levert goed werk. Bovendien stelt de organisatie het borgen van de kwaliteit van ons vastgoed centraal. Met hun multidisciplinair team van vaklieden biedt SW Vastgoedverbetering een heldere en doeltreffende aanpak op maat voor de binnen- en buitenkant van onze gebouwen en woningen.” Heldere communicatie Van de 122 woningen in Deventer worden er 104 bewoond door 55+ers en achtien door jongere mensen met een beperking. Gestructureerde en heldere communicatie over de werkzaamheden aan de woningen is van belang. In de aanloop ernaartoe zijn alle bewoners bezocht door de uitvoerder van SW Vastgoedverbetering, Ronny Gerrits. Tijdens dit huisbezoek nam hij onder andere de planning met hen door. Bovendien gaf hij voorlichting over wat de werkzaamheden voor de bewoners inhouden en was er aandacht voor eventuele vragen. Dagelijks bereikbaar In de week voor aanvang van de werkzaamheden worden de bewoners nogmaals bezocht en geholpen met voorbereidend werk, waaronder het vrijmaken van de werkruimte. Als de persoonlijke situatie van bewoners om extra aandacht vraagt, zoekt bewonersconsulent Ingrid Terpstra in overleg met de bewoner naar een passende oplossing. Tijdens de werkzaamheden kunnen bewoners met hun vragen terecht op het spreekuur van de bewonersconsulent. Bovendien is de uitvoerder Ronny Gerrits dagelijks bereikbaar. De aanpak van SW Vastgoedverbetering zorgt voor tevredenheid bij bewoners, door onder andere het handige en toegankelijke bewonersportal en de manier waarop zij de overlast tot een minimum probeert te beperken. Duurzaam wonen Fijner en zuiniger wonen. Dat is waar ‘Duurzaam Wonen’ om draait. Woonzorg Nederland streeft ernaar dat alle woningen in 2025 landelijk gemiddeld energielabel B hebben. En in 2050 energieneutraal zijn. Woonzorg Nederland staat voor zelfstandig wonen in een betaalbare, veilige en toegankelijke woning met ruimte voor ontmoeting in de buurt: samen zelfstandig wonen. Persoonlijke aandacht en samenwerking in een lokaal zorg- en dienstennetwerk zijn hierbij leidend. Deze belofte wil Woonzorg Nederland doen aan al haar bewoners, ook de bewoners in verzorgings- en verpleeghuizen. Samen met partners in wonen, zorg en dienstverlening wil zij deze belofte waar maken en brengt Woonzorg Nederland ouderenhuisvesting naar een hoger plan. BOUWEN IN HET OOSTEN 61

Algemeen Resultaatgericht samenwerken Vanuit de principes van resultaatgericht samenwerken (RGS) richt SW Vastgoedverbetering zich op langlopende relaties met en ontzorging van opdrachtgevers. Mark Krakers is regiomanager binnen SW Vastgoedverbetering Oost. Hij vertelt wat deze manier van samenwerken voor de organisatie inhoudt: “Bij regulier aanbesteden maakt de opdrachtgever een bestek en zoekt vervolgens veelal naar een opdrachtnemer die het werk tegen de laagste prijs uitvoert. Bij resultaatgericht samenwerken denken wij als onderhoudsbedrijf vooraf mee over de slimste onderhoudsaanpak op basis van de economische levensduur van vastgoed. Deze samenwerking leidt aantoonbaar tot een forse daling van de onderhoudskosten. Bovendien verbetert de kwaliteit, versnelt de doorlooptijd en verhoogt daardoor de klanttevredenheid. Het bijzondere van resultaatgericht samenwerken is dat wij als SW Vastgoedverbetering uitgaan van een belang dat we als gelijkwaardig partner met onze opdrachtgevers delen. Daarbij draait het niet alleen om de afzonderlijke onderhoudsprestaties maar vooral om wat het onze opdrachtgevers uiteindelijk oplevert aan rendement.” Voordelen voor de opdrachtgever: • Een proces op maat; • Zekerheid door meetbaarheid; • Budgetzekerheid op de lange termijn; • Betere beheersing van het onderhoudsproces; • Mogelijkheid van tussentijdse bijstelling. Meer weten? Wilt u meer weten over de voordelen die resultaatgericht samenwerken volgens SW voor u als opdrachtgever met zich meebrengt? Bel 0546 – 86 78 67 of stuur een e-mail naar info@swbv.nl. 62 BOUWEN IN HET OOSTEN

Algemeen Zonnecentrale van 1750 panelen verduurzaamt de productie bij Remeha Medio februari heeft Remeha in Apeldoorn een zonnecentrale officieel in gebruik genomen. De installatie bestaat uit 1.750 pv-panelen met een opwekvermogen van 445 kWpiek. Hiermee verzorgt het systeem een substantieel deel van het stroomgebruik van de fabrikant van verwarmingssystemen. De panelen liggen grotendeels op de assemblagehallen, waarin ook het grootste elektriciteitsverbruik plaatsvindt. Bij de officiële ingebruikname van de zonnecentrale vertelde algemeen directeur Arthur van Schayk van Remeha dat de installatie een belangrijk onderdeel vormt binnen het verduurzamingsprogramma van het bedrijf. Met de 1.750 zonnepanelen kan Remeha ongeveer een kwart van haar jaarlijkse elektriciteitsverbruik zelf opwekken. De panelen liggen op een drietal daken; twee grote daken van de assemblagehal, en een relatief klein, schuin dak van een aangrenzende loods. Bij de ceremonie op 11 februari is een digitaal display onthuld waarop medewerkers en bezoekers realtime de opbrengst van de pv-installatie kunnen zien. Samenwerking met partners Bij de opening van de zonnecentrale sprak de Apeldoornse wethouder Duurzaamheid, Mark Sandmann van een grootse prestatie. Apeldoorn wil koploper zijn in Nederland op het gebied van zonnepanelen, en Remeha helpt met deze centrale daar fors aan mee.

Algemeen Stap naar zelfstandigheid pakt goed uit voor Marwin Hoekstra Bijna vier jaar geleden startte de in Steenwijk wonende Marwin Hoekstra een eenmansbedrijf. Hoekstra-bouw zag het levenslicht door twee aanleidingen. Na een kleine tien jaar in loondienst gewerkt te hebben kreeg zijn toenmalige werkgever de nodige problemen. Niet verwonderlijk gezien het feit dat de bouwcrisis meerdere slachtoffers kende en grote en middelgrote bedrijven genoopt waren af te slanken. De tweede aanleiding was nog bepalender: zelfstandig opereren was een langgekoesterde wens van Hoekstra. Nu een handvol jaargangen verder kan gesteld worden dat de sprong in het diepe in 2015 een goede is geweest. Hoekstra: “Ik had van tevoren niet gedacht dat we nu al met z’n drieën aan het werk zijn en min of meer vol zitten tot en met het einde van dit jaar!“ Min of meer” zeg ik, "omdat ik te allen tijden enige ruimte wil overhouden voor spoedklussen of om vaste opdrachtgevers te kunnen bedienen. We houden ons vooral bezig met renovatie in de breedste zin van het woord. Dan kun je denken aan het herstellen of plaatsen van kozijnen, keukens, complete aanbouwen en dakkapellen en alles wat in deze lijn zit. Mooi werk om te doen én maatwerk. Ik mag graag oudere woningen up-to-date en toekomstbestendig maken. Jaren dertig woningen opwaarderen met respect voor en behoud van het karakteristieke van de woning. Daarin voel ik me thuis. Opdrachtgevers zijn particulieren maar ook aannemers, allen in een straal van rond de veertig kilometer rond Steenwijk. We werken op uur- of projectbasis. Ook werken we nauw samen met een aantal andere, gespecialiseerde bedrijven. In de afgelopen jaren heb ik veel tijd en energie gestoken in het opbouwen van een goed netwerk en daar plukken we nu de vruchten van. Dat samenwerken houdt ook regelmatig in dat ik fungeer als aanspreekpunt voor de opdrachtgever en de onderlinge communicatie tussen de vakmensen op me neem. Een goede voorbereiding en het maken van een heldere planning zijn me op het lijf geschreven.” Weliswaar heeft Hoekstra-bouw de nodige ambities, maar de geboren en getogen Fries wenst vooralsnog wel degelijk een duidelijke grens aan te geven. “Natuurlijk wil je als bedrijf groeien. Dat is een gezond economisch motief. Ik vind echter een omvang van vijf medewerkers, inclusief mijzelf, voorlopig het maximum. Dan blijft alles overzichtelijk en hoef je niet teveel te delegeren. Ik wil er zelf 'bovenop' blijven zitten. Momenteel is de markt nog steeds een 'gekkenboel'. Ik zit in de luxe positie dat ik een keuze kan maken tussen aangeboden opdrachten. Ik ken de verhalen dat veel aannemers klagen dat de uurtarieven tot in de hemel reiken. Daar doe ik bewust niet aan mee. Natuurlijk moeten we de kosten van de gestegen prijzen van bijvoorbeeld bouwmaterialen doorberekenen, maar ik wens niet mee te doen aan de grote race naar boven. Ooit zullen er weer andere tijden komen en dan wil ik niet op het 'verkeerde' lijstje staan bij de aannemers.” BOUWEN IN HET OOSTEN 65

Advertorial Op z’n Twents en dat werkt! Achter de weilanden en soms verscholen achter het mais, ligt Oude Wesselink Kozijnen. Een bedrijf dat aluminium en kunststof kozijnen produceert en deze ook zelf monteert. Dat doen ze al ruim 40 jaar. Het bedrijf is van éénmanszaak uitgegroeid tot een middel grote speler op de regionale kunststof en aluminium bouwelementen markt, maar ook buiten de ‘regionale grenzen’ weten klanten hen steeds vaker te vinden. Met een nuchtere, betrokken en persoonlijke benadering bedient ze haar klanten vanuit Geesteren en Haaksbergen. “Op z’n Twents”, zo zegt men ook wel. En dat werkt! Het bedrijf heeft ervaring met verschillende type klanten en wensen. Van architecten die technische hoogstandjes tekenen, tot aan particulieren die hun kozijnen laten renoveren. Met elke klant wordt zijn of haar specifieke wensen doorgesproken en advies gegeven over bijvoorbeeld de technische haalbaarheid, comfort en esthetische keuzes. ‘Aandacht’ is een van de kernwaarden. De eindgebruiker wordt van begin tot eind bij het proces betrokken, om hem uiteindelijk de kozijnen te leveren die de woning niet alleen afmaken, maar ook iets extra’s geven. Kunststof en aluminium kozijnen zijn in de hedendaagse architectuur niet meer weg te denken. Ze zijn gemakkelijk in onderhoud, hebben een hoog comfort- en duurzaamheidsgehalte, het zijn kwalitatief zeer sterke producten en ze geven je huis écht karakter. Kunststof of aluminium? Regelmatig wordt de vraag gesteld: wat is mooier of beter, kunststof of aluminium kozijnen? Op deze vraag is maar één juist antwoord te geven, namelijk: smaak. Kwalitatief zijn kunststof en aluminium kozijnen namelijk allebei erg goed. Aluminium wordt veelal toegepast in moderne, strakke woningen. Maar ook in de renovatiemarkt is aluminium een geliefd product. Met name als vervanger van de oude stalen raamkozijnen. Aluminium heeft een mooi staal-renovatie profiel, welke het comfort van nu combineert met de uitstraling van vroeger. Ook zijn met aluminium puien grotere glasoppervlakken te creëren. Wil je liever een wat warmere uitstraling, dan kun je kiezen voor kunststof kozijnen met een houtnerf folie. Standaard worden de kunststof kozijnen voorzien van een staalversterking, wat isolatietechnisch natuurlijk niet de beste oplossing is. Sinds kort is daar echter een alternatief voor: powerdur inside. Deze versterking wordt direct mee geextrudeerd met het profiel en behaalt beduidend betere isolatiewaarden dan het gebruik van staal. Duurzaamheid Duurzaamheid is door de jaren heen een containerbegrip geworden. Alles wat te maken heeft met maatschappelijk verantwoord leven, milieu, ecologie en toekomstgericht denken valt onder het begrip duurzaamheid. We genieten van de welvaart, maar daarnaast is het ook onze taak om beter voor mens en het milieu te zorgen. Met zowel kunststof als aluminium kozijnen zit u wat dat betreft goed. De basis voor kunststof en aluminium kozijnen ligt in de natuur. Zowel aluminium als kunststof is recyclebaar. Van het aluminium is zo’n 48% gerecycled en van kunststof maar liefst 75% Groot, groter, grootst Architecten weten ons keer op keer te verrassen met hun exclusieve en bijzondere ontwerpen. Dit vergt expertise en veel technische kennis. Samen met de bouwpartners wordt het gehele project doorgesproken en uitgetekend. De mogelijkheden, maar ook de onmogelijkheden komen hierbij al in een vroeg stadium naar voren. Dit resulteert in een aantal bijzondere projecten welke al regelmatig gepubliceerd zijn in “Bouwen in het Oosten”.

Algemeen VSB versterkt gelederen met EDS Steigerbouw EDS Steigerbouw is vanaf 1 maart a.s. formeel lid van de Vereniging van Steiger-, hoogwerk- en Betonbekistingbedrijven VSB. Het bedrijf treedt toe tot de sectie steigerbedrijven van de vereniging. Als montagebedrijf heeft EDS Steigerbouw aangetoond te voldoen aan de Waarborgregeling. Hiertoe is een onafhankelijke toetsing uitgevoerd naar de veiligheid van de procesvoering, de kwaliteit van het werk en de scholingsgraad van het personeel. Uitgangspunten daarbij vormen onder meer VCA en de Richtlijn Steigers. EDS Steigerbouw monteert niet alleen steigers in de bouw en industrie maar verzorgt ook industriële isolatie. Het bedrijf maakt onderdeel uit van de Fransen Groep in Boven Leeuwen, dat actief is op het gebied van alle voorkomende isolatie in de industrie, utiliteit en maritieme sector. Directeur Bennie Philipse van EDS Steigerbouw (foto) is al 25 jaar actief in de steigerbouw. Destijds begon hij als monteur steigerbouw en ging in 2005 verder als ZZP-er. In 2011 richtte hij EDS Steigerbouw op voor verhuur en montage van steigers. Inmiddels heeft EDS Steigerbouw zo’n 50 monteurs en 1e monteurs Steigerbouw en 3 steigerinspecteurs in dienst. Allen zijn geregistreerd in het Centraal Diploma Register en in het bezit van de geldige certificaten van SVWOH/DNV. EDS Steigerbouw neemt verder deel aan de BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg) waarmee leerlingen worden klaargestoomd voor MBO-diplomering. De opleiding wordt daarbij verzorgd door het Opleidingsbedrijf VSB. De VSB telt met leden en donateurs inmiddels circa 85 bedrijven. De leden alleen al vertegenwoordigen een geschatte jaaromzet van 800 miljoen euro. De breed georiënteerde achterban van de VSB streeft - verdeeld over drie secties - één gemeenschappelijk doel na: het bieden van een veilige werkplek op hoogte. BOUWEN IN HET OOSTEN 67

Advertorial GOEDE BALANS TUSSEN WERK EN PRIVÉ DANKZIJ DE DYNACON ECLIPSE De IMI HEIMEIER Dynacon Eclipse vloerverwarmingsverdeler is de perfecte oplossing voor uitstekende klimaatregeling en wooncomfort. Automatische debietregeling (AFC) technologie garandeert het juiste debiet in elke groep. Daarom is de Dynacon Eclipse een tijd- en kostenbesparende oplossing met ideale verdeling van de temperatuur. Dynacon Eclipse is het antwoord voor een goed ingeregeld verwarmingssysteem zonder energieverlies dankzij een correcte warmteverdeling. Dynacon Eclipse regelt en past het debiet automatisch aan tot de ingestelde waarde en waarborgt een constant debiet, zelfs als enkele circuits gesloten zijn. Hierdoor is de Dynacon Eclipse vloerverwarmingsverdeler een tijd- en kostenbesparende oplossing speciaal voor het inbedrijfstellen van systemen. Voordelen Dynacon Eclipse: • Een correct ingeregeld verwarmingssysteem bespaart tot wel 25% energie • Correct debiet in elke groep levert maximaal comfort • Geen oververhitte vloeren • Snelle en eenvoudige inregeling • Verkrijgbaar in vloerverwarmingssystemen met debieten tot 300 l/h per groep Technische gegevens: Max. drukverschil: Min. drukverschil: 60 kPa (<30 dB(A)) 30 – 150 I/h = 17kPa 150 – 300 I/h = 25kPa Temperatuur: Max. werktemperatuur: 70°C Drukklasse: PN 6 Link voor meer informatie op onze website https://www.imi-hydronic.com/sites/nl/nl-nl/producten/thermostatische-regeling/vloerverwarming/Vloerverwarmings-verdelers/Dynacon-Eclipse/608023e8-a822-459f-916c-3a39a605a016 68 BOUWEN IN HET OOSTEN

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64
65. 65
66. 66
67. 67
68. 68
69. 69
70. 70
71. 71
72. 72

Home