op basis van de onderscheidende kenmerken van het individu. 5. Mogelijke consequenties van het toepassen van het zorgstelsel In hoofdstuk vijf is een doorvertaling gemaakt van het model van het zorgstelsel naar het pensioenstelsel. Daarbij is aangegeven wanneer verevening noodzakelijk is als dezelfde uitgangspunten als bij het zorgstelsel worden gehanteerd. In dit hoofdstuk wordt inzicht gegeven in de belangrijkste consequenties. 5.1 Shopmogelijkheid legt beperkingen op aan risicodeling en beleggingsbeleid Kenmerk van het tweede pijler pensioen is dat de deelnemer zelf een uitvoerder kiest en vervolgens ook kan veranderen van uitvoerder, waarbij hij zijn/haar totale opgebouwde pensioen meeneemt naar de nieuwe uitvoerder. Een directe consequentie hiervan is dat er binnen de tweede pijler pensioenregeling geen sprake kan zijn van een open systeem met intergenerationele risicodeling (toestaan van tijdelijke collectieve tekorten of overschotten waarin nieuwkomers meedelen). Er zou anders selectie ontstaan: deelnemers ontvluchten collectiviteiten met een tekort en sluiten zich aan bij collectiviteiten met een overschot. De twee mogelijkheden om hiermee om te gaan zijn: de tweede pijler pensioenregeling vorm te geven als een zuiver individueel systeem (met ‘heldere eigendomsrechten’), of werken met een ‘dekkingsgraadneutraal’ in- en afkooptarief (dus gesloten systeem). Een aandachtspunt betreft het beleggingsbeleid. Als deelnemers kunnen veranderen van uitvoerder, heeft die uitvoerder minder mogelijkheden voor het aanhouden van illiquide assets. De vraag is wat dit betekent voor het rendement, de diversificatie, maar ook voor de Nederlandse economie. De consequenties kunnen worden voorkomen door aanvullende regels rondom de tweede pijler pensioenregeling op te stellen: (1) veranderen van uitvoerder zonder het reeds opgebouwde pensioen mee te nemen, (2) binnen de algemene pensioenplicht blijven werken met de (grote) verplichtstelling. 5.2 Consequenties van verevening Verevening betekent dat van overheidswege een hoge mate van solidariteit wordt gecreëerd waardoor risico’s worden gedeeld. Tot dusverre is in dit paper uitgegaan van eenzelfde soort risicodeling als bij het zorgverzekeringsstelsel. Dit betekent bij het tweede pijler pensioen bijvoorbeeld dat kapitaal, dat vrijvalt door overlijden van personen met een korte levensverwachting, wordt overgedragen naar personen met een lange levensverwachting. Naar de huidige inzichten betekent dit een overdracht van man naar vrouw en van lage sociaaleconomische klasse naar hoge sociaaleconomische klasse. De mate waarin dit gewenst is, is een politieke discussie waar in dit paper niet nader op ingegaan wordt. In aanvulling op voorgaande merken wij op dat risicoverevening veel uitwisseling en verwerking van data met zich meebrengt, zo leert de zorgpraktijk, wat voor een aanzienlijke belasting zorgt voor de uitvoerders met bijbehorende kosten. Daarnaast kan in de praktijk goede risicoverevening vereisen dat data uit niet openbare bronnen moeten worden gehaald. Dit leidt bij uitvoerders tot intransparantie over hoe hun resultaat tot stand komt, aangezien informatie over de individuele deelnemers naar verwachting niet beschikbaar is vanwege privacy wetgeving. Een verkenning van een pensioenstelsel op basis van het zorgmodel 16
17 Online Touch Home