1. Inleiding In de toekomstdiscussie rond het Nederlands pensioenstelsel wordt onderzocht in hoeverre de huidige tweede pijler kan worden verbeterd. Enerzijds is er daarbij de maatschappelijke roep om meer keuzevrijheid, anderzijds is er juist ook de wens voor een eenvormig kader. In het bijzonder wordt verwezen naar de opzet van het zorgstelsel. Zou een dergelijk stelsel wellicht ook kunnen worden toegepast op de tweede pijler van het pensioen? Een dergelijk stelsel zou namelijk de mogelijkheid creëren voor marktwerking en individuele keuzevrijheid voor pensioenuitvoerder gecombineerd met een verplichting tot pensioensparen bij deelnemers en acceptatieplicht bij uitvoerders. In een werkgroep van het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG) is onderzocht of de wijze waarop het zorgverzekeringsstelsel is ingericht, kan worden gebruikt voor de invulling van het pensioenstelsel, en wat daarvan de consequenties zijn. De bevindingen zijn in dit paper vastgelegd vanuit de gedachte dat dit kan bijdragen aan een mogelijk verdere invulling van deze denktrant. In de opzet van dit paper zijn bewust verschillende varianten opgenomen, om geen – mogelijk politieke – keuzen te maken waar dat actuarieel gezien niet nodig is. Het is een verkenning van mogelijkheden en consequenties. Dit paper is als volgt ingedeeld: · Allereerst een beschrijving hoe het zorgstelsel en het daarbij behorende vereveningssysteem in grote lijnen werkt. · Vervolgens zijn de elementen uit het zorgstelsel zo zuiver mogelijk overgezet naar het pensioenstelsel. Waar op onderdelen – keuzes zullen moeten worden gemaakt en elementen kunnen veranderen, is dit uiteengezet. · Een beschrijving bij welke elementen verevening een rol speelt. · Conclusie. 2. Het zorgstelsel Het in 2006 geïntroduceerde Nederlandse zorgstelsel gaat uit van gereguleerde concurrentie met als doel toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg. In het kort houdt het Nederlandse zorgstelsel in dat alle ingezetenen verzekerd zijn van een door de overheid samengesteld pakket met basiszorg (de basisverzekering). Alle inwoners zijn verplicht hiervoor een verzekering af te sluiten bij een zorgverzekeraar. Iedere Nederlander kiest zijn eigen verzekeraar. De bedoeling is dat deze keuzevrijheid concurrentie tot stand brengt tussen verzekeraars en dat dit resulteert in goedkopere, efficiëntere, toegankelijke en kwalitatief goede zorg, door scherpe(re) onderhandelingen en contracten tussen zorgverzekeraars en zorgverleners. De verzekeraars zijn verplicht (zorgplicht) iedereen te accepteren voor de basisverzekering tegen een uniforme premie (zonder aanvullende voorwaarden of premietoeslag). Dit voorkomt dat verzekeraars concurreren aan de vraagkant van de verzekering. Dat zou er namelijk toe kunnen leiden dat vooral personen worden geaccepteerd die naar verwachting weinig zorgkosten hebben. Ook wordt met deze doorsneepremie voorkomen dat de premie te hoog wordt voor personen die naar verwachting veel zorgkosten hebben (de “slechte risico’s”). Een verkenning van een pensioenstelsel op basis van het zorgmodel 3
4 Online Touch Home