de grondstoffen. Daarna moeten vaak nog allerlei bewerkingen plaatsvinden, zoals het zuiveren, het koppelen van isotoop aan een biologisch actief molecuul, et cetera. Dat gebeurt in gecertificeerde laboratoria en moet aan allerlei kwaliteitseisen voldoen. “Maar als de reactoren stilliggen kunnen die laboratoria natuurlijk niets produceren voor de ziekenhuizen. En zij kunnen daar ook geen oplossing voor bedenken.” Groeiende behoefte Janssen ziet daarbij de behoefte aan medische isotopen alleen nog maar toenemen. Vooral voor therapeutische doeleinden kan de vraag - door de vergrijzing én door nieuwe behandelingstoepassingen - wel eens exponentieel stijgen de komende vijf à tien jaar, stelt hij. “Er zijn inmiddels tientallen therapeutische isotopen bekend die alfa- of bètastraling afgeven, waarvan nog maar enkele in patiënten worden gebruikt. Daar is nog heel veel ontwikkeling en groei mogelijk. Veel is nu nog in onderzoek, maar als daar straks steeds meer geregistreerde, bewezen therapieën uit voort komen, wordt continue beschikbaarheid van de betreffende therapeutische isotopen nog veel belangrijker.” Als iemand met bijvoorbeeld uitgezaaide prostaatkanker in aanmerking komt voor een behandeling met een veelbelovend middel als lutetium-177-PSMA, moet het ook gegeven kunnen worden. “Het zit nu nog in de regi stratiefase maar in de nabije toekomst praat je dan al snel over de behandeling van één-, tweeduizend patiënten per jaar, alleen al in ons land.” ‘Productie gaat gepaard met veel research en samenwerking, met vroege implementatie van nieuwe technieken’ Eigen producten Voor de diagnostische toepassingen heeft Janssen er niet zo’n hard hoofd in. Daarvoor zijn steeds vaker oplossingen en alternatieven te bedenken die de afhankelijkheid van de aanvoer van isotopen vanuit reactoren verminderen. Radboudumc beschikt over een cyclotron. Dochteronderneming Radboud Translational Medicine produceert – overigens ook voor derden – een scala aan PET (positron emissie tomografie)-tracers voor diagnostiek: hierbij gaat het met name om fluor-18, maar ook stikstof-13 en koolstof-11 zijn mogelijk. Deze isotopen worden gebruikt voor de diagnostiek van onder meer verschillende soorten kanker, infectieziekten, hartziekten en neurologische ziekten. “Hoe geavanceerder een ziekenhuis en hoe geavanceerder de scans, hoe meer we voor PET-onderzoek kiezen en cyclotronproducten gebruiken voor de diagnostiek.” Voorheen kon het ziekenhuis bij gebrek aan isotopen uit reactoren soms korte tijd bepaalde scans niet of veel minder maken. “Nu merken we er meestal niet zoveel van, omdat we kunnen uitwijken naar PET-tracers. Zo wordt botonderzoek veel op de gammacamera gedaan met molybdeen-99/technetium-99m (een reactorproduct) als isotoop, maar je kunt het ook op een PET-scanner doen met fluor-18 uit het cyclotron, en daarbij is de beeldkwaliteit nog beter ook.” 21
22 Online Touch Home