tekst • Leonie van Buuren, Coosje Hammink, Masi Mohammadi | huisvesting Livinglab onderzoekt goede woonomgeving dementerenden Dementie, emotie en technologie Locatie Hoevenakkers van Ouderenzorgorganisatie Oktober in Waalre, een van de onderzoekslocaties. Zo lang mogelijk met waardigheid en autonomie (thuis) wonen door het optimaal benutten van de technologische mogelijkheden vormt de kern van het nieuwe WOZO-beleid. Toch brengen senioren met vergevorderde dementie vaak hun laatste jaren in een verpleeghuis door. Hoe voelen zij zich in deze leefomgeving? In een Livinglab heeft de Technische Universiteit Eindhoven in samenwerking met partners uit de praktijk technologie ingezet om de emoties van mensen met dementie, aangewakkerd door het wonen in een verpleeghuis, in kaart te brengen. U it eerder onderzoek is gebleken dat de woonomgeving een belangrijke invloed heeft op hoe wij ons als mens gedragen én voelen. Veel van het onderzoek naar deze invloeden is gebaseerd op het bevragen van mensen, bijvoorbeeld door middel van vragenlijsten of interviews. Maar wanneer iemand dementie heeft, is dit vaak lastiger, zeker wanneer iemand moeite heeft om zich (verbaal) te uiten. Toch weten we dat de woonomgeving een (positieve of negatieve) bijdrage kan leveren aan het gedrag en de kwaliteit van leven van mensen met dementie. Om deze reden zijn we op zoek gegaan naar manieren om het gedrag en de belevingswereld van mensen met dementie (beter) in kaart te brengen, om zo op langere termijn een goede woonomgeving voor hen te kunnen ontwerpen. Drietrapsraket Om de belevingswereld van mensen met vergevorderde dementie te begrijpen, hanteren wij als LivingLab-onderzoekers een drietrapsraket: (1) hoe ziet de omgeving waar mensen met dementie wonen eruit, (2) wat is het gedrag van mensen met dementie in deze omgeving en (3) wat voelen ze daarbij? Met name deze tweede en derde stap worden minder vaak in kaart gebracht in de (wetenschappelijke) praktijk. De eerste stap gaat over de ruimtelijke context, ofwel de fysieke omgeving van het verpleeghuis. Het verpleeghuis brengen wij in kaart door de plattegronden te analyseren op onder andere ruimtelijke organisatie. Denk hierbij aan het beantwoorden van vragen als: ‘Waar ligt de woonkamer ten opzichte van de slaapkamers?’ en ‘Welke vorm heeft de gang die de verschillende woonruimten met elkaar verbindt?’. Nadat we de fysieke omgeving vanuit het tweedimensionale vlak hebben bestudeerd, worden de ruimten driedimensionaal geanalyseerd aan de hand van een bezoek aan het verpleeghuis en foto’s die we daar maken. Zo kunnen we bekijken hoe het licht naar binnen valt, wat het uitzicht is op bepaalde plekken, welke kleuren en materialen er worden gebruikt en hoe het meubilair eruitziet. Activiteiten observeren De tweede stap gaat over de activiteiten en dagelijkse patronen van de bewoners van het verpleeghuis. Dit doen we niet door senioren met dementie te bevragen naar hun dagelijkse activiteiten, maar door hen te observeren in hun eigen woonomgeving, specifiek in de gemeenschappelijke ruimten. Per Livinglab zijn we twee dagen lang aanwezig van ’s ochtends vroeg tot na het avondeten in de woonkamer 15
16 Online Touch Home