DE INGENEER VOOR INGENIEURS EN ENGINEER Mega projecten in beeld groter, luxer, wilder Installatietechnicus 60 jaar geleden van ambachtschool in 1951 tot werken op Kasteel het Oude Loo Hoge hakken op de bouwplaats meer vrouwen in de techniek! 2017 - 2018
SPAGHETTI IN DE GROND. Ondergrondse Infra is voor 99% een mannenwereld. Toch (of juist hierdoor) houdt Jojanneke Alwon zich prima staande. In haar functie als vakspecialist, ruimt zij de spaghetti aan leidingen in de grond op. In 2050 Nederland gasvrij De overheid wil in 2050 volledig gasvrij zijn. Dat klinkt nog ver weg, maar je zult maar gasexploitant zijn! De schepper VAN STRANDBEESTEN Echte beesten, gemaakt van pvc-buizen. Zichzelf voortbewegend en levend op en van de wind. De evolutie van de strandbeesten ging snel. Dertig jaar geleden ontwaakte hun schepper en zwengelde hij hun evolutie aan. Technische tekenaar 60 jaar geleden Technisch tekenen zonder computer, zonder rekenmachine, zonder tekenprogramma. Ga er maar aan staan! 60 jaar terug was het niet anders. Bewapend met passer, tekentafel en rekenliniaal tekende Niek de Bruin vele installaties. Het gaat om kwaliteiten Coen startte 7 jaar terug Acutec, een technisch projectbureau. Acutec detacheert ingenieurs en engineers in meerdere disciplines. Ze groeien gestaag en zijn de uitgever van het magazine De Ingeneer! De Ingeneer is een jaarlijkse uitgave van Acutec - 088 090 90 50 info@acutec.nl Aan deze uitgave werkten mee: Acutec, Ikarus Marketing en Drukzo Colofon
INHOUDSOPGAVE. Ode aan de Techneut De Woody Allen van de RET Het gaat om kwaliteiten Assetmanagement bij Westland Infra Ontwikkelen is groeien, bijblijven en plezier hebben Hoge hakken op de bouwplaats 1037 perrons en honderden kilometers spoor aanpassen: een kleine EU-norm met grote gevolgen In 2050 Nederland gasvrij wat betekent dit voor netbeheerders Installatietechnicus 60 jaar geleden: wat maak je mee? De bouwsector kan wel een goede revolutie gebruiken De Schepper van strandbeesten In heel Nederland zit spaghetti in de grond Nieuwsflits Column 1 2 4 7 8 11 13 14 18 24 26 28 30 35 ODE AAN DE TECHNEUT De fascinatie van ongeveer iedere kleine jongen: machines, robots, bruggen, hijskranen en treinen. Als het maar groot, stoer en sterk is. Als je jong bent werk je ermee in de vorm speelgoed. Tot je ontdekt dat je er je werk van kunt maken. Dat je zélf kunt werken aan en met jouw legomodellen en elektrische treinen; in het echt! Techniek is bij uitstek het vakgebied dat de oude passie weer tot leven wekt. Een magazine over en voor engineers en ingenieurs. Maar eigenlijk vooral over, want het is voor iedereen geschreven. Techniek is immers ook voor niet-techneuten interessant. Kijk maar naar de hoeveelheid aandacht dat het vakgebied dat die oude passie weer tot leven wekt. Van windenergie, tot solar races, nieuwe bruggen, wegen, treinen en ga maar even door. Al die hardwerkende techneuten in Nederland en de wereld zorgen ervoor dat we licht hebben binnen en op straat. Dat we er in de winter behaaglijk bijzitten. Dat we rivieren oversteken zonder te hoeven zwemmen of roeien. Dat we straks op waterstof kunnen rijden. Dat het riool werkt, de dijken niet overstromen… Kortom, ik kan me geen wereld voorstellen zónder engineers en ingenieurs. Met plezier heb ik dan ook meegewerkt aan de totstandkoming van dit mooie magazine. Als eerbetoon aan jullie! Maurits 1
De Woody Allen van de RET De Hoekse lijn is een treinrailtraject dat omgezet wordt naar een metrolijn. De RET heeft met veel verschillende projecten ervaring en exploiteert al vele decennia metro- en tramlijnen. Toch is dit project bijzonder. Daarom waren ze op zoek naar een Woody Allen. En wie zoekt … EEN BIJZONDER PROJECT EEN MATCH OP COMPETENTIES EN KWALITEITEN WERKT! Er zitten twee beweegbare bruggen in de lijn. Daarbij maakt een goederentrein een aantal malen per dag gebruik van dezelfde lijn. Dit zorgt ervoor dat er andere storingen op kunnen treden. Daarbij zijn hierdoor de procedures anders. Omdat de RET voor de perfecte reisbeleving gaat, laten ze niets aan het toeval over. Alles moet dus tot in de puntjes voorbereid zijn. Dát is de reden dat de RET het Proefbedrijf in het leven heeft geroepen en doelbewust werkt met de Woody Allen van de RET. TWEE JAAR VOORBEREIDEN Het project proefbedrijf is bijna twee jaar actief om bij oplevering de lijn ‘in het echt’ te kunnen beproeven. Als de RET slaagt, dan mogen ze de lijn exploiteren. Er is dus veel aan gelegen alles tiptop in orde te hebben vóórdat de proefmaand start. Tien projectmedewerkers zijn ruim een jaar actief om de proefmaand voor te bereiden. In deze maand wordt alles nagebootst wat er zou kunnen gebeuren (extreme situaties worden niet gemeden). Hierbij komen de kwaliteiten van de Woody Allen van de RET, Elise Kersbergen, goed van pas. Ze werkt bij het Proefbedrijf als scenarioschrijfster. Ervaring met het schrijven van scenario’s heeft ze niet, noch heeft ze ooit in de metro-, tram-railbranche gewerkt. Na haar studie bedrijfskunde en informatiemanagement ging ze aan de slag als IT auditor. Hé? Lekker gerichte werkervaring … “Ikzelf stond ook wel even te kijken dat ik werd voorgesteld voor deze functie.” Zegt Elise met een lach Acutec ( het detacheringsbureau dat haar voorstelde) en de recruiters bij de RET waren het eens: Elise is de juiste persoon op deze klus. Niet vanuit ervaring (dat moge duidelijk zijn), maar haar kwaliteiten en competenties sluiten prima aan. ELISE DOL OP RET EN RET DOL OP ELISE De scenario’s zijn geschreven en alle plannen liggen klaar voor het moment van oplevering. Tijd dus voor Elise om andere zaken op te pakken. Want als het scenario de scripts eenmaal zijn geschreven, dan zijn ze geschreven. 2
“Ikzelf stond er ook wel even van te kijken dat ik werd voorgesteld voor deze functie.” Alle deelprojecten die samen toewerken naar oplevering van de Hoekse lijn, kunnen rekenen op ondersteuning. Elise gaat namelijk niet weg bij de RET, oh nee! “Het is heerlijk om te werken bij de RET. Ik raak niet uitgesproken over de projecten waar ik bij mag ondersteunen. En de sfeer onder collega’s is fantastisch. We werken echt allemaal naar hetzelfde doel toe.” EN WAT ALS DE HOEKSE LIJN IS OPGELEVERD? IS HET DAN GEBEURD MET DE WOODY ALLEN VAN DE RET? “Haha, dat wel ja. Maar eigenlijk is Woody er al een paar maanden niet meer. Ik ben nu gewoon Elise. Ik werk als proefcoördinator en word straks projectleider. Wat mijn eerste project wordt, weet ik nog niet. Maar mijn handen jeuken om weer iets moois op te pakken.” Elise ontwikkelt de scenario’s en schrijft de scripts voor alle ‘acteurs’ die meewerken aan de testmaand. Zo speelt iedereen zijn rol: de metrobestuurder, de centrale verkeersleider, reizigers en medewerkers van Pro-Rail. Ieder scenario heeft zijn eigen script en iedereen houdt zich daaraan. Hollywood, eat your heart out! 3 Elise Kersbergen - projectleider RET
HET GAAT OM KWALITEITEN NIET OM LEEFTIJD OF AFKOMST Coen startte 7 jaar terug Acutec, een technisch projectbureau. Acutec detacheert ingenieurs en engineers in meerdere disciplines. Acutec groeit gestaag en is de uitgever van het magazine De Ingeneer! W aarom een detacheringsbureau in de techniek? Van kinds af aan heeft techniek me getrokken. Mijn vader was bakker, maar kluste veel in huis. Hij betrok me hierbij en ik denk dat de affiniteit hier vandaan komt. Een technische opleiding sprak me dan ook aan. Maar omdat ik VWO kon gaan doen, ben ik eerst hiervoor gegaan. Vakken als marketing en bedrijfseconomie vond ik leuk. Toch bleef de techniek me trekken. De opleiding HBO Technische Bedrijfskunde was toen net nieuw. Gelukkig, want deze opleiding leek voor mij ontwikkeld! “Technische Bedrijfskunde leek voor mij te zijn ontwikkeld” Ben je blij dat je niet volledig in de techniek bent verder gegaan? Nee, blij is niet het juiste woord. Al kan ik nu wel mijn ei goed kwijt. Het runnen van een detacheringsbureau is niet 100% technisch. Toch heb ik dagelijks veel met meerdere technische disciplines te maken. Als ik kandidaten spreek of langs ga bij opdrachtgevers gaat het veel over de techniek. Het helpt me dat ik hier veel vanaf weet. 4
Blijft het leuk om over techniek te praten? Het is voor mij inderdaad erg leuk om over techniek te praten. Ondanks dat ik aan de zijlijn sta, maar zo voelt dat niet. Het is belangrijk dat je weet wat er in een functie nodig is aan kennis en ervaring. Dat gaat verder dan een simpel lijstje met vijf vereisten erop. Daarbij is het voor opdrachtgevers prettig als je aan een half woord genoeg hebt en voor kandidaten fijn als je hun wereld begrijpt. Wat is je grootste passie? Als ik mezelf voor het gemak beperk tot het zakelijke, dan is dit vooral het zijn van meewerkend voorman. Het is heerlijk om kandidaten te benaderen, gesprekken te voeren en opdrachtgevers te bezoeken. Het geeft me een kick als de match uiteindelijk slaagt. Want dan is onze kandidaat (tegen die tijd onze medewerker) blij en mijn opdrachtgever tevreden. Wat heb je nu nog als doel? Mijn doel is om van Acutec een solide, stabiel bedrijf te maken. We hebben nu de grootte dat we dit behaald hebben. We zijn toekomstbestendig. Dit voelt voor mij als een verplichting naar medewerkers en opdrachtgevers toe. Ze moeten op Acutec kunnen bouwen en vertrouwen. Daarbij wil ik iedereen de overtuiging mee kunnen geven: “als het van Acutec komt, dan is het goed”. Je hebt je doel dus behaald, en nu? Het laatste doel dat ik noemde hebben we denk ik inderdaad behaald. Maar dit moeten we iedere keer weer opnieuw behalen. Dit doel stopt nooit. Als ik vooruit kijk, dan zijn we over 5 jaar twee keer groter. We hebben dan de slagkracht om succesvol de transitie te maken van onze deta-vast constructie naar full-detachering (engineers vast in dienst bij Acutec). Waarom deze transitie? Op dit moment hebben we een werknemersmarkt. V vacatures en weinig kandidaten. Te weinig misschien nog niet, maar het is wel hard zoeken en passen en meten. Twee jaar geleden zaten we nog overtuigend in een werkgeversmarkt. Dit vraagt om een andere benadering. Daarom moet je als organisatie wendbaar blijven. Je moet mee kunnen veranderen. Veel groter dan twee keer onze huidige grootte zou ik daarom niet willen. Een zware olietanker is immers minder wendbaar dan een vlot jacht. “We zitten nu in een werknemersmarkt. Dat vraagt om een andere aanpak.” Waarom geef je De Ingeneer uit? We hebben een gedeelde passie met onze kandidaten en opdrachtgevers: de techniek. Deze wil ik handen en voeten geven met dit magazine. Daarbij is het een goed platform om iedereen te laten zien wat voor een prachtige technische bedrijven en projecten we in Nederland hebben. Waar ben je blij mee of zelfs trots op? Als ik naar Acutec kijk dan ben ik trots op de ziel van het bedrijf (kan ik dit zo zeggen?). Deze is oprecht. We hebben veel 55-plussers in dienst en veel medewerkers van niet Nederlandse komaf. Het gaat mij om de kwaliteiten die iemand bezit, niet om leeftijd of afkomst. Prachtige mensen worden niet aangenomen omdat ze niet meer zo kwiek zijn als 20 jaar terug of niet foutloos Nederlands schrijven. Ik denk dan: nou en! Dan vind ik een baan die fysiek minder zwaar is of waar schrijven geen wezenlijk onderdeel uitmaakt van de werkzaamheden. Het gaat om de kern van een functie; die moet passen. Acutec heeft meer dan 40 geweldige mensen in dienst. Professioneel en zeer opgewassen tegen de uitdagingen in hun functie. Daar word ik enthousiast van! “Een zware olietanker is minder wendbaar dan een vlot jacht” 5 Coen in de bakkerij van zijn ouders
Succes is weten wat te doen welke kant op te gaan aanpakken, doorpakken en … loskomen van de grond o Master in Marketing o Lecturer at Tio – private university o 12 jaar ervaring o Trotse redacteur van De Ingeneer Wie bouwt met jou de juiste vleugels? Maurits de Bruin (MSc.) maurits@ikarusmarketing.nl 06-22 50 32 70
Asset Management bij Westland Infra W estland Infra is een aantal jaren geleden met de implementatie van assetmanagement gestart. Dit betekent een andere benadering ten aanzien van het beheer en onderhoud van het gasdistributienet. De assetmanagement filosofie is nu verankerd in alle onderdelen van de organisatie. “Het is natuurlijk niet echt een filosofie, maar het komt wel in de buurt. Feitelijk gaat het erom dat we al onze eigendommen op een gezonde manier beheren. We zoeken continu naar de ultieme balans tussen veiligheid, kwaliteit en kosten.” Aldus Arie Vellekoop van Westland Infra. Een andere aanpak is nodig De wijze waarop onderhoud en service werd uitgevoerd vóór invoering van assetmanagement, verschilt sterk met die van nu. Als voorbeeld: voorheen was er een vastgesteld jaarbudget voor de vervanging van circa 20 gasstations. De gasstations werden pas vervangen als ze aanzienlijk verroest waren en als ze op het einde van hun levensduur waren. Met 1600 gasstations betekent dit dat een gasstation gemiddeld na 80 jaar vervangen wordt. Zo lang gaan ze niet mee en daarom was er een andere aanpak nodig. Meer in-control met Asset management Met de aanpak vanuit assetmanagement wordt er meer planmatig gewerkt. Faalkansberekeningen vormen een belangrijk onderdeel. Hiermee worden risico’s geïdentificeerd en vervolgens door mogelijke beheersmaatregelen vermeden. Denk hierbij aan veiligheid of de kans dat iets niet meer werkt. Een ander belangrijke winst is dat de kosten kunnen worden verlaagd door een nieuwe manier van werken. Gevolgschade wordt beperkt, er zijn minder noodoplossingen nodig en onderhoud kan beter worden gepland. Kortom, er wordt slimmer gewerkt. Het vergde ook een cultuurverandering, een andere manier van denken en handelen. Bij Westland Infra werken veel goede techneuten, die gewend zijn om snel te handelen en met de juiste oplossing te komen. De nieuwe werkwijze vraagt nog steeds om deze skills, maar is nu aangevuld met andere kwaliteiten zoals het verwerken van informatie, analyseren en plannen voor de lange termijn. “Het voelt simpelweg goed als je meer grip hebt op zaken. We zijn met assetmanagement meer in-control.” Westland Infra is netbeheerder voor o.a. gas. Arie Vellekoop is teamleider Netbeheer Gas, waaronder assetmanagement valt. Samen met zijn team van 12 “Het gaat erom dat we al onze collega’s is hij verantwoordelijk voor het beheer van de infrastructuur waarmee aardgas wordt gedistribueerd. eigendommen op een gezonde manier beheren” 7
ONTWIKKELEN IS GROEIEN, BIJBLIJVEN EN PLEZIER HEBBEN VAN 40 OUDE DESKTOPS NAAR 2200 IT WERKPLEKKEN OP 3 CONTINENTEN STG heeft wereldwijd vier winkels, waaronder de beroemde Hajenius winkel op het Rokin in Amsterdam, 11 productie sites, 18 verkooporganisaties en een hoofdkantoor in Kopenhagen. Ze produceren en verhandelen tabacsproducten. 8
Gestart als beheerder van 40 desktops (verbonden met coax) en een Novell server. De dagelijkse werkzaamheden én de verantwoordelijkheden van Rudi zien er nu ietwat anders uit bij STG. Met zijn internationale team van 28 IT’ers, beheert hij nu 2200 IT-werkplekken verdeeld over 20 landen op 3 continenten. LIJKT JE WERK NOG OP DAT WAT JE 20 JAAR TERUG DEED? Nee, helemaal niet. De scope is veranderd. Het werkt zó anders als je in verschillende landen op meerdere continenten werkt in plaats van het beheer op één kantoor. WAT IS ER DAN MET NAME VERANDERD? Vooral mijn verantwoordelijkheden zijn anders. Daarbij zijn alle processen en de communicatielijnen niet meer te vergelijken. Hier heb ik iedere dag mee te maken en ze bepalen daardoor grotendeels de inhoud van mijn baan. En dan heb ik het nog niet eens over alle technische vernieuwingen waarin ik moet bijblijven! In mijn functie ben ik vooral heel veel bezig met communiceren. Voor veel IT’ers is dit een belangrijk en zelfs cruciaal onderdeel van de functie. Ik denk dat dit niet altijd voldoende wordt ingezien. WORD JE NIET MOE VAN AL DIE VERANDERINGEN? Oh nee, zeker niet. Jezelf blijven ontwikkelen is voor ieder mens gezond. Dit is de basis van wie we zijn en een teken van jeugd (zegt hij met een lachend gezicht). Nu heeft ontwikkeling voor mij persoonlijk niets filosofisch. Het is een logische manier, ik denk ook de enige, om bij te blijven. Daarbij is het in mijn functie onmisbaar. BEN JE PERSOONLIJK OOK VERANDERD DOOR AL DIE ONTWIKKELINGEN? Zeker! Ik ben een ander persoon dan dat ik tien jaar terug was. Ik luister veel beter naar anderen en ben flexibeler. Soms is het goed om door omstandigheden gedwongen te worden te veranderen. Als ik terug kijk naar deze verandering voel ik me daar goed bij. 2200 WERKPLEKKEN IN 20 LANDEN. HOE MANAGE JE DAT? Mijn team van 28 IT’ers beheert alles rondom de IT werkplekken: hardware, software, helpdesk, processen en contractmanagement. Op dit moment gaat de aansturing soepel. Maar in de tijd dat STG veel ondernemingen overnam, stuitte ik bij de nieuw ingelijfde IT’ers wel op verzet. Ik heb mijn plek dan ook moeten ‘veroveren’. Dit was op afstand (intercontinentaal) en met veel verschillende culturele achtergronden, best lastig. “ALS IT’ER BEN IK VOORAL HEEL VEEL BEZIG MET COMMUNICEREN” JE PLEK HEB JE VEROVERD. WAT IS JE VOLGENDE UITDAGING? Ik mag er maar één benoemen? Dan kies ik voor het verhogen van het teamgevoel. Ik merk dat het nog te veel wij – zij is. Dat is niet goed, maar hoe verander je dit? Hoe laat je iemand uit mijn team in Honduras zich één voelen met een collega uit Madrid of Nederland? Ik heb geen pasklare oplossing. Maar ik ben ervan overtuigd dat als we er voldoende positieve energie insteken, er een moment komt dat we daar zijn waar we willen zijn. DE RODE DRAAD DOOR JE CARRIÈRE LIJKT ONTWIKKELING. ERVAAR JE DAT ZELF OOK ZO? Daar heb ik nog niet zo bij stilgestaan. Maar ik denk dat ik zonder die ontwikkeling niet was geweest wie ik nu ben en waar ik nu sta. Ontwikkelen is jezelf blijven uitdagen, buiten je comfortzone durven te gaan en het vertrouwen hebben dat je het aankunt. “Het mooiste van onze IT baan is dat je overal komt. We zijn gekend van het tabaksmagazijn tot in de directiekamer. Overal speelt IT een rol en overal mag je je steentje bijdragen. Ze kennen me overal bij naam. Al wordt Rudi overal wel wat anders uitgesproken.” 9
Schone energie van de toekomst KERNCENTRALES VOOR KERNFUSIE Temperaturen tot 150 miljoen graden Celsius Internationale samenwerking sinds 1979 Kosten van ITER (centrale in Frankrijk) €20 miljard
Esther Lanser werkt al enige tijd in de techniek. Fantastisch, want er mogen best meer vrouwen in de branche actief zijn. Op dit moment werken er 1,2 miljoen mensen in de techniek. Slechts 13% hiervan is vrouw. Hoog tijd dus voor méér Esthers! TECHNIEK MET DE PAPLEPEL De wereld van de techniek is Esther met de paplepel ingegoten. Haar vader had een installatiebureau. Ze heeft lang samen met hem leiding gegeven aan het meer dan 100 jaar oude familiebedrijf. VERKOOP MET HARTZEER Esther werd ouder (of is het netter om te schrijven ‘langzaam minder jong’?) en een kinderwens kwam meer nadrukkelijk op de voorgrond. En hoe geëmancipeerd je in een gezin ook bent, dit houdt in dat (als alles meezit) je als vrouw een tijdje uit de running bent. “Ik vond het soms best lastig om de zorg voor mijn kinderen over te laten aan anderen.” NIET GETREURD Esther koos er daarom voor het bedrijf te verkopen aan een grote landelijke installateur. Maar niet getreurd, want bloed kruipt waar het niet gaan kan. En de wereld van de techniek kon al snel weer rekenen op de inzet van Esther. ONE-OF-THE-GUYS “Als nieuwe collega moet je wel eerst het vertrouwen winnen. Goed observeren, goed luisteren. Ik doe daar als vrouw niet harder mijn best voor, ik ben gewoon zoveel mogelijk mezelf. Ik weet waar het over gaat en hoe de hazen lopen.” Door haar ervaring, instelling en karakter is Esther one-of-the-guys. Vreemde uitdrukking natuurlijk in een artikel dat gaat over ‘meer vrouwen in de techniek’. Maar in een 87% mannenwereld voelt Esther zich goed. 11 HOGE HAKKEN OP DE BOUWPLAATS Dit is de kern van Esther (en ‘Esthers’) in de techniek. Ze is er niet vies van om met een bacotang een klus te klaren. Maar ze vergeet niet wie ze is. Zo kan ze het beste van beiden combineren. “Mijn focus ligt, door de jaren heen, op de processen en de mensen in een organisatie. Ervoor zorgen dat alles goed geregeld en iedereen aangehaakt is. Met elkaar een mooi resultaat neerzetten en een blije klant achterlaten. Dat is waar het om gaat! Ik geloof wel dat wat vrouwelijke eigenschappen hierbij helpen. Hoge hakken kunnen, maar je moet er wel stevig op staan.” “Ik hou van de directheid en de grappen.”
ProRail speelt het klaar. Bijna 70% van alle perrons zijn nu al aangepast Marcel Jongerden geeft ons een iets genuanceerdere blik op dit megaproject. Hij is projectmanager Beheer Toegankelijke Instap & Keerwanden bij ProRail. Het project houdt in dat alle projecten, om de stap van perron naar trein toegankelijker te maken, in beheer worden genomen. Meer controle nu en in de toekomst dus. 12
1037 perrons en honderden kilometers spoor aanpassen: een kleine EU-norm met grote gevolgen In Brussel is besloten dat vanaf 2030 al het openbaarvervoer in de EU geschikt moet zijn voor mindervaliden. Prima besluit en gewoon even doorvoeren! Toch? … COMPLEX, LASTIG, VEEL BELANGEN .. JA, LEKKER! Eén van de grootste onderdelen van het programma ‘toegankelijkheid’ is om het spoor en perron op de juiste hoogte en afstand te krijgen ten opzichte van elkaar. Uiteraard rekening houdend met de treinen die hier gebruik van maken. Het is niet verwonderlijk dat dit veel werk is, als het gaat om meer dan 1000 perrons en naastliggende sporen. De volgende uitdaging is deze aanleg in stand te houden. Dat het complexer is dan ‘enkel’ ophogen of verlagen en veel interne politiek meebrengt, maakt het uitdagend. Een kolfje naar de hand van Marcel! “Iets hoeft niet eenvoudig te zijn, liever niet zelfs! De projecten zijn complex, er hangt veel vanaf en er zijn altijd veel belangen en partijen bij betrokken. Dit continue spanningsveld is goed. Het geeft me energie.” WAAR GAAT HET NU CONCREET OM? In 2020 moet 90% van alle reizigers van en naar volledig zelfstandig toegankelijke stations kunnen reizen. In 2030 moet alle inen uitstap van treinen voldoen aan de EU normen. Dit zijn afspraken die gemaakt zijn met het ministerie. De norm is gesteld op maximaal 7,5 cm afstandsverschil en 5 cm hoogteverschil van uitstap van de trein tot het perron. Te scherp afgesteld en de trein schuurt tegen het perron. Te hoog of te laag en de trein is niet rolstoel toegankelijk. Een marge van 7,5 cm en 5 cm is bijzonder klein als je meeneemt dat treinen bewegen en grond werkt. Toch speelt ProRail het klaar en is nu al bijna 70% van alle perrons aangepast. MARCEL ‘NEEMT IN BEHEER’ In beheer nemen start met het laten meten, inventariseren en analyseren van contracten. Alles moet in kaart worden gebracht om het voor nu en de toekomst te kunnen beheren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het bijhouden van welke werkzaamheden waar zijn uitgevoerd. Welke perrons er liggen, wanneer er weer gemeten, onderhoud of vervanging uitgevoerd moet worden, wat de bodemgesteldheid van een locatie is, etc. “Feitelijk is dit het inregelen van assetmanagement waar we het over hebben. Met de bril van assetmanager/ eigenaar bekijk je een project anders. Een snelle en relatief goedkope oplossing nu, kan ervoor zorgen dat je over korte tijd weer onderhoud moet plegen met alle gevolgen en kosten vandien. Als assetmanager kijk ik ook naar de lange termijn. ” COMPLEXITEIT IN DE PRAKTIJK ProRail is sinds 2008 bezig met het op juiste hoogte en afstand brengen van perron en spoor. De complexiteit zit hem erin dat beide delen na verloop van tijd bewegen ten opzichte van elkaar. Ook is het spoor een ander systeem dan het perron. Verzakt de rail rechts ten opzichte van de linker rail, dan wijkt de trein ineens verder van het perron dan de EU-norm toestaat. “Eén van de complexe zaken in dit project is dan ook het absoluut inmeten. Wat moet er per bodemgesteldheid gebeuren om na 10 jaar intensief gebruik nog steeds binnen de gestelde normen te blijven?” BEWEGENDE PERRONS/ FLEXIBELE RAILS? De wereld verandert sneller dan ze ooit deed. Ook de wereld van het spoor en trein. Neem daarbij de hoge kosten voor de aanpassingen en het onderhoud van spoor en perrons. En de behoefte (noodzaak haast) aan nieuwe ontwikkelingen is geboren. Daarom is Marcel een nieuw traject gestart waarin gekeken wordt naar het eenvoudiger, sneller en goedkoper ophogen en op afstand brengen van perrons/spoor. Waartoe dit leidt? Vast tot een succes. Maar hoe dit eruit gaat zien en vooral wanneer, dat blijft nog even koffiedik kijken. 13
In 2050 Nederland gasvrij WAT BETEKENT DIT VOOR NETBEHEERDERS D 14 e overheid wil in 2050 volledig gasvrij zijn. Dat klinkt nog ver weg, maar je zult maar gasexploitant zijn! Arie Vellekoop is teamleider Netbeheer Gas bij Westland Infra. Hoe denkt hij over het volledig dichtdraaien van de gaskraan? WAT HEEFT DEZE UITSPRAAK VAN DE OVERHEID VOOR EEN INVLOED OP JE WERK? Het heeft eigenlijk weinig, misschien zelfs helemaal geen invloed. Dat lijkt vreemd, maar we zijn al lang bezig met het idee dat er een moment komt dat er geen aardgas meer is en dat er andere vormen van energie komen. JE BESTAANSRECHT VERDWIJNT. HOE GA JE DAARMEE OM? Veel organisaties zien hun bron van bestaan veranderen. Denk aan Videoland, Kodak of langzaamaan een fabrikant van sigaretten. Je verliest echter pas je bestaansrecht als je niet mee kunt in de verandering. Je zult als organisatie jezelf nu en dan opnieuw moeten uitvinden; je bestaansrecht moeten herdefiniëren. Ik denk dat we hier al goed mee bezig zijn. Een obstakel is wel dat we vanuit de wet gebonden zijn
HOEVEEL VERDIENT NEDERLAND MET AARDGASWINNING? De staatsdeelneming EBN heeft 40% belang in alle samenwerkingen rondom gaswinning uit kleinere gasvelden. In het gasveld van Slochteren is het belang groter. Daarnaast verdient de staat aan de belastingen op gas. De totale aardgasbaten zijn vanaf 1960 ongeveer €265 miljard. Per jaar zijn de baten omennabij €15 miljard. “Je verliest je bestaansrecht als je niet mee kunt in de verandering.” aan bepaalde werkzaamheden. Hier mogen we niet vanaf wijken. We hebben echter alle vrijheid om na te denken over onze eigen toekomst. HOUDT DE WETGEVER ONTWIKKELING TEGEN? Ach weet je, de overheid remt de vooruitgang op sommige punten af. Op andere punten stimuleert ze het juist. Over 30 of 40 jaar hebben we als gasexploitanten en netbeheerders geen bestaansrecht meer als we onszelf niet herdefiniëren. We hebben dus nog wel even om de overheid te overtuigen dat meer vrijheid nodig is. WAT KAN EEN GASEXPLOITANT DAN NOG DOEN ALS ER GEEN GAS MEER IS? Netbeheerders kunnen bijvoorbeeld System Operators worden. Vanuit deze rol managen ze meerdere energiestromen en zorgen op deze manier voor een efficiëntere verspreiding. Er zijn nu al ideeën om reststroom om te zetten in warmte of om piekmomenten beter op te vangen. Daarnaast kunnen we energie uitwisselen dat bijvoorbeeld overblijft van zonnepanelen bij een bedrijf. Geen gas meer in 2050 zorgt dus niet voor stress, maar wel voor de noodzaak tot ontwikkeling. Een uitdaging die we met plezier aangaan! 15
Waanzin in luxe en grootsheid MARINA BAY SANDS IN SINGAPORE Kosten van de bouw: €8 miljard 120.000 m2 aan kamers, zalen, restaurants etc Een zwembad op het dak van 150m lang
Installatietechnicus 60 jaar Philips’ eerste computer in 1958 en een installatie op kasteel Het Oude Loo Technisch tekenen zonder computer, zonder rekenmachine, zonder tekenprogramma. Ga er maar aan staan! 60 jaar terug was het niet anders. Bewapend met passer, tekentafel en rekenliniaal tekende Niek de Bruin vele installaties. Hij was aanwezig bij de conceptfase van de eerste computer van Philips in 1958. En tekende de warmteen waterinstallatie voor kasteel Het Oude Loo. Hoe was het om te werken als technisch tekenaar en installatietechnicus 60 jaar geleden? Philips was je eerste werkgever? Ja, klopt. Bij Philips tekende ik onderdelen van telefooninstallaties. Dat noemden we draadbomen. Hier zag ik ook de eerste computer. Ik dacht: “allemachtig! Als dit ons moet gaan helpen, laat dan maar zitten. ” Ik geloofde er totaal niet in. Deze computer was een kast van 60 bij 50 bij 110 cm en kon optellen en aftrekken. Dat was het. Welke studie deed je voor je bij Philips begon? Studie? Dat is wat teveel gezegd. Ik deed de ambachtsschool, want ik wilde instrumentmaker worden. Alleen was ik niet nauwkeurig genoeg met vijlen en mocht ik hierin niet verder en werd ik elektromonteur. Hoe was het om als technisch tekenaar te werken eind jaren ’50? 1951: Niek de Bruin op de Ambachtsschool Waarom ben je technisch tekenaar geworden? Ik kon er een baantje in krijgen. Veel mooier kan ik het niet maken. Hiermee begon ik bij Philips in Hilversum. Voor mijn vriendinnetje verhuisde ik naar Apeldoorn en startte in 1960 bij Adviesbureau Wassink. Een goede zet, want na 60 jaar zijn we nog zeer gelukkig samen. Mijn vrouw en ik dan. Bij Wassink werk ik al even niet meer Bij Philips werkte ik van acht tot vijf, vijf en een halve dag per week. In 1960 startte ik bij adviesbureau Wassink. Dit was een modern en vooruitstrevend bedrijf. Ze hadden, als één van de eerste, de nieuwe vijfdaagse werkweek geïntroduceerd. Wat een luxe was dat. Twee dagen vrij iedere week! Bij de eerste computer dacht ik: “Allemachtig! Als dit ons moet gaan helpen, laat dan maar zitten.” 18
geleden: wat maak je mee? In mijn beginjaren stond ik iedere dag achter de tekentafel. Ik wachtte tot ik een opdracht kreeg en voerde deze uit. Een elektrotechnische installatie voor een school of fabriek was soms weken werk. Een nieuwe opdracht begon ik met een nieuw vel tekenpapier op mijn tekentafel. Mijn rekenliniaal altijd op dezelfde plek en mijn overige materiaal schoon en op orde. Ik tekende zo nauwkeurig mogelijk, maar veel nauwkeuriger dan 1 millimeter ging toen nog niet. De rekenliniaal en de inkt uit de pennen lieten dat niet toe. Vond je het werk leuk? Oh ja! Al praatte ik meer dan ik werkte. Ik tekende altijd zo hard en snel mogelijk. Dan had ik daarna tijd om de fabriek of het kantoor door te lopen en met Jan-enalleman te kletsen. Heb je jezelf nog ontwikkeld? Ik ben wel verder gegaan ja. Vanaf 1964 deed ik er ook warmte installatie bij. Ik weet nog goed dat ik samen met mijn collega-tekenaar bij de directeur moest komen. Hij wist dat we beiden op de nieuwe tak wilden beginnen als tekenaar. Hij zei: “Er is maar plek voor één. Dus degene die ervan afziet mag dat nu zeggen.” Het bleef heel lang stil. We stonden voor zijn bureau en ik dacht : “verrek maar, ik zeg niks!” Mijn collega voelde zich ongemakkelijk door de stilte en gaf het op. Hij bleef zijn oude werk doen. Uiteindelijk berekende en tekende ik als installatie technicus, installaties voor verwarming, ventilatie, warm water, gas en verlichting voor o.a. scholen en bejaardenhuizen. Ik was hierbij betrokken tot oplevering. We stonden voor zijn bureau en ik dacht: “verrek maar, ik zeg niks!” Om installatietechnicus te worden leerde ik veel bij. Ik heb een stapel diploma’s ergens op zolder liggen. Ik weet niet meer wat ik allemaal geleerd en bestudeerd heb. In ieder geval elektrotechniek, bouwkunde en hogere wiskunde.. Bij Bronswerk Apeldoorn werkte ik in 1967 voor het eerst als installatietechnicus. Zo was ik meer betrokken bij de projecten. Dat voelde goed. Meer betrokkenheid en vooral meer afwisseling. 19
Heb je veel ontwikkelingen meegemaakt? In 1968 werkte ik bij Warmteservice. Hier keurde ik de eerste computer af. Een stalen kast van 90 bij 50 bij 40. Deze kon al een boel meer dan de computer van Philips 10 jaar eerder. Hij kon ook vermenigvuldigen en delen. Hij had alleen geen geheugen. Hij kon nog niets ‘onthouden’. Waardeloos dus! Dan mocht je nog alles zelf opschrijven. Daarbij zijn de meeste deel- en vermenigvuldigsommen ook weer niet zo lastig met een rekenliniaal. Dus ook deze computer was exit! “Vanuit het kasteel liep ik ook wel eens naar het paleis dat toen nog geen museum was.” Wat is je meest opvallende project geweest? Járen later werkte ik weer een aantal jaren bij Bronswerk. Nu aan de verwarming- en warmwaterinstallatie voor kasteel Het Oude Loo. Dit was ergens medio jaren ’70 onder leiding van baron Van Asbeck. Het project liep over enorm veel schijven. Oudheidkundigen, beheerder van het kroondomein etc. etc. Verder viel op dat het allemaal heel, heel duur was. Geld was volkomen onbelangrijk. Zo moesten de tegels voor de badkamer, die hier speciaal voor ontworpen en gemaakt werden, 7 keer opnieuw. Door het bakproces was de kleur toch niet helemaal wat de architect (en ook persoonlijk koningin Juliana) in gedachte had. Gouden kranen werden iedere keer teruggestuurd omdat ze achteraf toch niet aan de eisen voldeden en ga zo maar door. Een meevaller was dat de meeste installatie – ontwerpen die ik had gemaakt niet over hoefden. Verder viel op dat het allemaal heel, heel duur was. Geld was volkomen onbelangrijk Vanuit het kasteel liep ik ook wel eens naar het paleis dat toen nog geen museum was. Heerlijk om over die zolders te lopen. Van al die eeuwen werd alles, echt alles bewaard: schouwen, haarden, doorgezakte stoelen, schilderijen. Alles lag opgestapeld op de zolders van het paleis. Heb je nooit de behoefte gevoeld iets mee te nemen van één van de zolders? Hahaha, met al die camera’s? Nee, zeker niet. Iedere stap die je zette werd geregistreerd. Waarom niemand me tegenhield als ik daar liep weet ik niet. Misschien dachten ze dat ik daar hoorde te zijn. 20
Ben je altijd blijven werken als technisch installateur? Nee, in 1980 heb ik de opleiding gedaan tot GAWALO installateur. Ik wilde loodgieter worden. Weer eens iets anders. Want verandering van spijs doet eten. (“Behalve in mijn huwelijk” voegt Niek er haastig aan toe, want zijn vrouw zit op gehoor afstand.) Mijn eigen installatiebureau heb ik nooit gehad. De accountant adviseerde me namelijk dit niet op te starten in de crisisjaren. In plaats hiervan kon ik beter een winkel beginnen in ijzerwaren, elektra, sanitair etc. Dit heb ik tot mijn pensioen succesvol gedaan. Mijn oudste zoon is nu eigenaar van Vakman De Bruin. Zou je terugkijkend, zaken anders hebben gedaan? Alles is me altijd komen aanwaaien. Het kwam op mijn pad en ik ging hierin mee. Al die veranderingen vond ik prettig. Ik zou het niet anders hebben gedaan. Je bent niet een type om stil te zitten. Aan welke projecten werk je nu? Dat klopt (zegt hij met een brede grijns). Hij staat vlug op en loopt naar de tuin. “Deze fontein heb ik net af”. Hij laat een indrukwekkend waterwerk zien dat het water exact synchroon over 21 pijpen verdeeld. Op Sinterklaasavond 2006 kreeg Niek een aantal hartaanvallen en stond zijn hart tot drie keer toe stil. Een eyeopener over hoe mooi, goed en fijn het leven is. Zeker als je het in volle vaart weer op kunt pakken. Hij dacht aan de dromen die hij had in 1983, over zijn leven en dat van zijn vijf kinderen. Hij verwerkte ze recent in een tekening, liet er een glas-in-lood raam van maken en ontwierp er een grafsteen omheen. “Prachtig hoe het zonlicht door het gekleurde glas van ons graf schijnt.” “Daarvoor heb ik het graf van mij en mijn vrouw ontworpen en laten maken. We fietsen daar soms langs en zitten dan op een bankje. Prachtig hoe het zonlicht door het gekleurde glas schijnt.” Samen met zijn vrouw keek hij toe hoe de steen en het glas op het graf werden geplaatst. Alles op orde, alles geregeld en alles volgens zijn eigen idee. Dat is Niek ten voeten uit. De namen zijn al gegraveerd, alleen de data ontbreken nog. Je hebt niet alles in de hand en je kunt niet alles voorzien. Ik ben altijd meegegaan op de stromen van het leven en had toch altijd alles onder controle. Maar hoe ouder je wordt, hoe meer je die controle los moet laten. Controle op je kinderen, je lichaam, situaties om je heen. Zelfs op je vrouw! (Zegt hij lachend, terwijl hij achterom kijkt naar zijn vrouw die op de bank zit.) En uiteindelijk laat je alle controle los. Het moment bepaal je niet zelf. Ik laat me graag verrassen. 21
Scherpe bochten door een woest landschap
ATLANTISCHE WEG IN NOORWEGEN 12 orkanen tijdens de bouw 8,3 km lang over meerdere eilanden 8 bruggen waarvan de grootste: 260m lang en 23m hoog
DE BOUWSECTOR KAN WEL EEN GOEDE REVOLUTIE GEBRUIKEN Ketensamenwerking en slimme dingen doen. Nieuwe technologieën combineren met de praktische ervaring van oude rotten op de bouwplaats. Dít is wat BIM behelst: de proces-gestuurde oplevering van een woning, zoals auto’s die van een lopende band afrollen: prefab of niet. KARTREKKER De bouwsector is traditioneel en kosten gedreven. Dit staat ontwikkelingen nog wel eens in de weg. Comfort Partners is hierin anders. Zij draagt sterk bij aan de ontwikkelingen binnen de sector, op technologisch gebied en daarbuiten. Om op dit niveau medebepalend te zijn, is het belangrijk om het kennisniveau van de hele organisatie te verhogen. Dit brengt intern uiteraard ook veel veranderingen met zich mee. Daarom zijn ze volop bezig met de implementatie van BIM, een grootse paradigmaverschuiving binnen de traditionele bouwsector. HET HUZARENSTUKJE: BIM BIM (Building Information Modelling) haalt informatie vanuit de hele keten bij elkaar en weet dit zo te combineren dat er efficiënter, effectiever, sneller en beter gewerkt wordt. Het doel is dat er een woning gebouwd wordt in minder tijd, tegen lagere kosten en beter afgestemd op de wensen van de klant en eindgebruiker. Is zo’n ideale wereld mogelijk? BIM BIJ COMFORT PARTNERS Building Information Model of zoals het nu veel wordt vertaald: Building Information Management. Er is een overschot aan data en daarom is het juist beheren van data cruciaal. Daarbij kan een effectieve omgang met die data veel waarden toevoegen. Twee aspecten zijn daarbij erg belangrijk.: - - De verreikte data tijdens het verloop van een proces (van aanvraag tot oplevering) moet toegevoegde waarde leveren voor de kwaliteit van het eindproduct. Uiteindelijk gaat het om klantbeleving. Onder het credo “kennis is macht, kennis delen is kracht” zullen organisatie zowel intern als extern de gegevens met elkaar moeten delen. Streven daarbij is om gegevens eenduidig en gestandaardiseerd te krijgen zodat alles nog maar één keer hoeft te worden doorgevoerd. Comfort Partners streeft naar operational excellence. Daarom is het belangrijk dat alle processen efficiënt en effectief zijn. Het BIM traject helpt hierbij. Het moet een aaneengeschakeld proces worden, dat van aanvraag tot aan service en onderhoud loopt. 24
IDEAALBEELD Er bestaat een gedetailleerde weergave van de woning, met onder andere de plek van een wandcontactdoos en het merk en de kleur van de radiator in de badkamer. Vanuit het systeem wordt er ‘automatisch’ een bestelling geplaatst bij de toeleverancier. Er wordt tijd ingepland bij de onderaannemers, de vervoerder weet waar hij alle onderdelen in het huis moet zetten etc. Zo ontstaat er een gestroomlijnde samenwerking tussen alle ketenpartners. REVOLUTIE IN DE VORM VAN BIM Bij de fabricage van een auto zijn alle ketenpartners betrokken. Van de panel-testing van een nieuw model, tot en met de fabricage van een onderdeel en het aannamebeleid bij assemblage fabriek/plek. Alles valt als puzzelstukjes in elkaar. En de partners zijn voor hun succes van elkaar afhankelijk. Henry Ford bracht in 1910 een proces-revolutie te weeg door voor het eerst zijn auto’s op een lopende band te produceren. BIM kan in de bouwsector voor eenzelfde revolutie zorgen. Maar in tegenstelling tot Ford’s gedachte “Iedere kleur auto is goed, zolang het maar zwart is”, moet een woning wel volledig aan de wensen van de klant voldoen. De theorie en de praktijk zijn dus nog niet zo eenvoudig. Om alle systemen naadloos op elkaar aan te laten sluiten is er in eerste instantie één basisgedachte nodig die door alle ketenpartners omarmd moet worden. Wat is het basis-huis en met welke modules kun je een huis personaliseren? “ EEN CRUCIALE ROL SPELEN BINNEN COMFORT PARTNERS BIJ DE IMPLEMENTATIE VAN BIM IS EEN GROTE UITDAGING. HET OPLOSSEN VAN COMPLEXE OPGAVEN GEEFT MIJ VEEL VOLDOENING.” DE UITDAGING VAN GIDEON DEN OUDEN Gideon is BIM werkvoorbereider en projectlid. Hij is opgeleid als bouwtechnisch bedrijfskundige en is gespecialiseerd in optimaliseringstrajecten. Gideon ziet er binnen het projectteam op toe dat alle beschikbare informatie wordt verzameld, centraal wordt opgeslagen en gekoppeld wordt. Om zo via de processen beter te kunnen sturen op het gewenste resultaat. 25
DE SCHEPPER VAN STRANDBEESTEN THEO JANSEN BAART OVER DE WERELD VEEL OPZIEN Echte beesten, gemaakt van pvc-buizen. Zichzelf voortbewegend en levend op en van de wind. De evolutie van de strandbeesten ging snel. Dertig jaar geleden ontwaakte hun schepper en zwengelde hij hun evolutie aan. START VAN DE EVOLUTIE Eerst voorzichtig van achter een computerscherm. Om te ontdekken hoe de evolutie werkt, creëerde Theo computerbeestjes. Heel anders dan de strandbeesten die nu de stranden bij Scheveningen bevolken. Maar wij lijken ook in niets op de eencelligen die we in den beginne (miljarden jaren geleden) waren. Een ideaal begin dus van evolutie. Het computerscherm werd bevolkt met streepjes. Deze voortbewegende streepjes hadden voorop een punt. Als ze met deze punt een ander streepje raakten, dan ging de ander dood. Na een vooraf bepaald aantal bewegingen, werd het voorjaar in streepjesland. De overgebleven streepjes paarden en er kwamen nieuwe jonge streepjes bij. De anatomie van het computerbeestje bestond uit vier delen. In de loop van de tijd ‘leerde’ het beestje dat als je minder recht bent, de kans kleiner wordt dat een ander je dood prikt. Zonder tussenkomst van hun schepper, veranderden ze van rechte streepjes in kronkelige lijntjes. Na vele generaties was er zo een ander computerbeestje geboren. KUNSTENAAR WORDT SCHEPPER Bij Theo ontstond hier het idee dat je als kunstenaar vooral schepper bent. Het werd tijd om de digitale wereld te verruilen voor ‘de echte’. Zijn digitale lijntjes werden elektriciteitsbuizen. Hij liep de bouwmarkt binnen en kocht zijn eerste lading gele ‘strepen’. Het eerste dier dat Theo bouwde, leek in zijn atelier/ laboratorium veelbelovend. De Animaris Vulgaris bleek na geboorte echter niet op zijn eigen benen te kunnen staan. Hij zakte door al zijn gewrichten heen en werd een zielig hoopje pvc-buizen. “Met weemoed kijk ik terug naar de Animaris Vulgaris. Hij ligt er nu zielig bij. Hoe kon ik denken dat het zou gaan lukken? Er moet een irrationeel optimisme aan ten grondslag hebben gelegen.” 26 “Diezelfde dag besloot ik een jaar van mijn leven te geven aan de gele buisjes. Dat is inmiddels bijna 30 jaar geleden.”
DE NATUUR GEBRUIKT EIWITTEN, THEO ELEKTRICITEITSBUIZEN Slim genoeg om te voelen wanneer ze te dicht bij de branding lopen. Of te weten wanneer ze te veel energie van zichzelf vergen door te lopen in het mulle zand. Hij wilde alles maken van elektriciteitsbuizen, zoals de natuur alles maakt van eiwit. Je kunt er ogen mee maken, huid, longblaasjes. Het is dus multifunctioneel, net zo als elektriciteitsbuis. Dit is flexibel, maar in driehoekconstructie ook heel stijf en stevig. Je kunt er zuigers doorheen laten bewegen, lucht in opslaan, van alles! UITDAGINGEN TE LIJF De strandbeesten maakten de afgelopen 30 jaar een flinke evolutie door. Hun schepper ontdekte steeds nieuwe mogelijkheden om uitdagingen het hoofd te bieden. Uitdagingen als mul zand waar de beesten moeilijk doorheen komen. Plotseling opkomend water als de beesten bij de branding lopen. Of harde wind waardoor de beesten zichzelf kapot rennen. Dan hebben we het nog niet over de uitdagingen die de strandbeesten zelf opwierpen. Gewrichten gemaakt van plakband werken niet. Tyraps werken al beter, maar deze zijn niet bestand tegen jaren weer, wind en zeewater. “Je moet beschikken over het vermogen tot kunnen. Dat is de kunst van ontsnappen en de kramp van het niet-kunnen. Stel ik kan mijn bril niet vinden omdat ik zonder bril niets kan vinden. Dan bevind je je als het ware in de kramp van het niet-kunnen. De kunst is om hieruit te ontsnappen. Irrationeel optimisme biedt uitkomst.” ALLE STRANDEN BEVOLKT MET STRANDBEESTEN Theo’s doel is om stranden in de wereld te bevolken met strandbeesten die zelfredzaam zijn. Bestand tegen stormen omdat ze weten hoe met harde wind om te gaan. Hiermee is hij als schepper al ver. Met een ingenieus systeem voelen de strandbeesten het als ze in het water lopen. Een flexibel buisje hangt bijna op de grond en zuigt lucht aan. Zuigt het water aan, dan keert het automatisch om. Het mulle-zand-zintuig voelt de druk oplopen in de spieren. Dit gebeurt als het lopen moeizaam gaat. De reflex is dan: omkeren. Het gevolg is dat de strandbeesten, voortgestuwd door hun energie (de wind), bewegen tussen mul zand en water. Uiteindelijk hebben de strandbeesten zelfs een geheugen gekregen. Hiermee weten ze nog vóórdat ze de branding in lopen dat ze bijna bij het water zijn. Ze keren automatisch om en voorkomen zo een wisse verdrinkingsdood. 30 JAAR ARBEID LEVERT PRACHTIGE BEESTEN OP Zenuwcellen, geheugen, spieren, gewrichten; alles is gemaakt van pvc-buizen. Soms geholpen met een rubber ringetje, een satéprikker en een flexibel slangetje. 30 jaar ijverig denken, noeste arbeid, een onnavolgbare hoeveelheid geduld en onuitputtelijk doorzettingsvermogen. Het heeft geresulteerd in technisch hoogstaande en bijzondere creaties… en in prachtige beesten. De evolutie staat niet stil. Hun schepper heeft namelijk nog iedere dag een stevige vinger in hun ontwikkeling als soort. Ga eens naar Scheveningen of een ander stuk strand in Nederland. Met een beetje geluk zie je er één of een hele kudde. Bewegend tussen mul zand en branding. Hun ledematen soepel en de windvangers sierlijk in de lucht. En kijk dan ook naar de duinen achter het strand. Daar zit misschien hun schepper tevreden te kijken … en hij zag dat het goed was. THEO JANSEN: • • • • • • • Studeerde technische natuurkunde Werd in 1975 kunstenaar Lanceerde zijn strandbeesten project in 1990 Reist hiermee sindsdien de wereld mee rond. Hij nam deel aan brainstormsessies van NASA In 2011 ontving hij een eredoctoraat op de Concordia universiteit in Montreal Schreef o.a. het boek De Grote Fantast (waarop dit artikel is gebaseerd) 27
IN HEEL NEDERLAND ZIT SPAGHETTI IN DE GROND. Ondergrondse Infra is voor 99% een mannenwereld. Toch (of juist hierdoor) houdt Jojanneke Alwon zich prima staande. In haar functie als vakspecialist, ruimt zij de spaghetti aan leidingen in de grond op. WAT IS ONDERGRONDSE INFRA? Voor sommigen gesneden koek en logisch, maar voor sommige anderen (schrijver inclusief) is toelichting niet overbodig. Alle kabels en leidingen van ProRail die in de grond liggen op terreinen van ProRail en derden (zoals gemeenten), vallen onder ondergrondse infra. Denk hierbij aan waterleiding, elektra, glasvezel, etc. WAT DOE JE ALS VAKSPECIALIST-ONDERGRONDSEINFRA? “Eigenlijk ben ik ruimte beheerder. Ik zorg ervoor dat alle kabels en leidingen in goede ruimten liggen. En vooral ook dat ik weet wáár ze liggen.” Dat laatste lijkt logisch, maar is het in de meeste gevallen niet. Sinds begin vorige eeuw worden er kabels en leidingen in de grond gelegd. Dit is nooit nauwkeurig bijgehouden. Hierdoor is er op veel plaatsen in de grond een ‘spaghetti’ aan leidingen ontstaan. Leidingen die niet meer in gebruik zijn en leidingen en kabels die nog wel een functie hebben. 28
Natuurlijk hoort alles in de grond er netjes bij te liggen! WAT DOET EEN VAKSPECIALIST ONDERGRONDSE INFRA? Jojanneke beoordeelt ontwerpen en bestekken aan de hand van processen, certificeringen en afspraken. Haar kennis van de techniek en de ondergrondse ruimte zorgt ervoor dat projecten efficiënter verlopen. Ze kosten hierdoor minder tijd en geld. STRUCTUUR! OVERZICHT! EFFICIËNTIE! In tegenstelling tot overschatten van de functie, is jarenlang het tegenovergestelde het geval geweest. Dit loopt wel enigszins in lijn met de totale ondergrondse infra. “Alles waar 60 of 90 centimeter grond overheen zit, krijgt geen aandacht. Je ziet het niet en dus is het niet spannend, niet interessant.” Dat Jojanneke hier zelf anders over denkt, blijkt uit de passie waarmee ze spreekt over het belang van een goed beheer van de ondergrondse ruimten. ENTHOUSIASME WERKT AANSTEKELIJK Haar enthousiasme voor de techniek werkt aanstekelijk. Denk aan boringen, persingen, kunststof- en betonnen kabelkokers, trekputten, riolering, waterinstallaties en brandblusinstallaties. Inclusief haar gedrevenheid om de ondergrondse infra van ProRail tot in de puntjes perfect te krijgen. Natuurlijk hoort alles in de grond er netjes bij te liggen! Natuurlijk moeten we precies weten wat waar ligt! En natuurlijk horen er geen loze leidingen en kabels meer in de grond te zitten! Als schrijver ben ik binnen 30 minuten overtuigd en stoor ik me nu al aan de wanorde die er in de afgelopen jaren is ontstaan. Ik word er ineens onrustig van! Dat ProRail hieraan nu veel aandacht besteedt, is dan ook zeer terecht: structuur, overzicht, efficiëntie! 29
NIEUWSFLITS Nederlandse energiereuzen gaan wind- en zonne-energie opslaan De bedrijven die in Nederland verantwoordelijk zijn voor de levering van gas en elektriciteit bundelen hun krachten om schone energie uit zon en wind op te slaan. De energie wordt omgezet in waterstof en opgeslagen in lege zoutkoepels. 250 meter lange vetberg in Londens riool Schiphol volledig over op duurzame energie Een 250 meter lange, 130 ton wegende ophoping van luiers, natte doekjes, vet en andere viezigheid, verstopt het riool van Londen. Een lastige klus, want de smurrie is zo hard als beton. Nederlandse uitvinding maakt verhitting tot 150 miljoen graden mogelijk Wetenschappers uit Eindhoven hebben een belangrijke uitvinding gedaan die kernfusie een stap dichterbij brengt. Door te experimenteren met vloeibaar metaal hebben ze een oplossing bedacht voor het oververhitten van reactorwanden. Bij kernfusie kunnen temperaturen oplopen tot 150 miljoen graden. Dit is 10 keer warmer dan de kern van onze zon. Schiphol schakelt vanaf 1 januari 2018 volledig over op Nederlandse windenergie. Hiervoor heeft de luchthaven een overeenkomst gesloten met Eneco voor de komende vijftien jaar. Ook de andere luchthavens van de Schiphol groep; Rotterdam The Hague Airport, vliegveld Eindhoven en vliegveld Lelystad gaan over op duurzame energie. Gezamenlijk gebruiken deze luchthavens jaarlijks 200 gigawatt uur aan stroom. Dat is vergelijkbaar met het gebruik van 60.000 huishoudens. Woning voor 5000 euro in Minitopia In Minitopia in Den Bosch staat een huis dat binnen één maand voor slechts 5000 euro is gebouwd. Je vindt er ook tiny houses en een huis dat is opgebouwd uit panelen die je aan elkaar kunt klikken. Het terrein is van woningcorporatie Zayaz en die doet mee aan een experiment ‘flexibel wonen’. Wereldprimeur! Nederland een waterstofcentrale De Groningse Eemshaven heeft een wereldprimeur: daar komt de eerste grote, klimaat neutrale waterstofcentrale. Nuon, Gasunie en de Noorse olieproducent Statoil werken samen om dat vanaf 2023 mogelijk te maken. Het is de bedoeling dat de Magnum-centrale zonder CO2uitstoot stroom opwekt. De centrale zelf stoot dan alleen maar waterdamp uit. Jaarlijks zal de centrale zo’n 1,3 miljoen ton CO2 besparen. Gebruikt wc-papier is geld waard Geld verdienen met gebruikt wc-papier uit rioolwater. In Warmerhuizen is hiervoor een speciale installatie in gebruik genomen. 180.000 ton wc-papier door het riool dat vol zit met o.a. cellulose. Zonde om zomaar weg te spoelen, want dit is een bindmiddel voor bijvoorbeeld asfalt. 2017 30
NIEUWSFLITS Google test luchtverkeersleiding voor drones Project Wing, het droneproject van Googles onderzoekslab X, heeft met succes een luchtverkeersleidingssysteem voor autonome vliegtuigjes getest. Het systeem moet uiteindelijk worden ingezet als drones zelfstandig pakketjes gaan bezorgen en andere taken uitvoeren. Monorail in opkomst Van vervoer in attractieparken tot dé oplossing voor overbevolkte, dicht geslipte en vervuilde steden? De metro rijdend op of hangend onder een enkele rail en aangedreven door elektrische batterijen. Het lijkt voor veel steden de oplossing. Meerdere steden in China experimenteren ermee. Istanbul (stad met de meeste verkeersopstoppingen ter wereld) legt een netwerk van monorails aan en wil ermee 200.000 mensen per dag vervoeren. Metro rijdt door flatgebouw In China rijdt een metro dóór een flatgebouw. Even schrikken, maar wel zo efficiënt. Vanuit je woning stap je zó het platform van de metro op en rijd je naar je werk. In de provinciestad wonen 49 miljoen mensen. Creativiteit rondom wonen en vervoer is noodzakelijk in zo’n dichtbevolkte stad. Nederland voorop in elektrisch busvervoer Nederland zit wereldwijd in de voorhoede met elektrische bussen in het openbaar vervoer. Over twee jaar rijden er bijna 300 rond in Nederland. Dat is drie keer zoveel als nu. Elektrisch laden wordt net als benzine tanken Een samenwerkingsverband van de Volkswagen-groep, Mercedes en Ford gaat op grote schaal supersnelle laadstations in heel Europa aanleggen. Op korte termijn moeten er 400 komen, en voor 2020 moeten het er een paar duizend zijn. Auto gemaakt van vlas: net zo sterk als carbon of aluminium en véél zuiniger in productie Ondergrondse pijplijn in Brugge gevuld met ... bier Het bier werd voorheen altijd met vervuilende tankwagens door het historische centrum van Brugge gereden, maar door de nieuwe pijpleiding is dat niet meer nodig. De aangelegde plastic buis is 3,5 kilometer lang. Het duurt zo’n 45 minuten om het bier van de brouwerij in het historische centrum naar de bottelarij aan de rand van de stad te pompen. Studenten uit Eindhoven bedachten een auto volledig gemaakt van vlas. De platen zijn zo sterk als aluminium. De productie ervan kost echter een fractie van de energie. Daarnaast is de auto super licht én volledig afbreekbaar. Eerste 3D geprinte brug ter wereld De acht meter lange brug is onderdeel van de nieuwe randweg bij Gemert. Hij is niet groot, maar wel helemaal uit de printer komen rollen. De brug bestaat uit 800 geprinte laagjes en is ter plekke in elkaar gezet: sneller, mileuvriendelijker en goedkoper dan de traditionele manier van bouwen. 2017 31
graafma MEGA Een mega, chine DE BAGGER 288 IS ONTWORPEN DOOR KRUPP 95m hoog en 215m lang Een gewicht van 45.500 ton Verwerking van 240.000 m3 kool, steen of aarde per dag
DOE MEE MET WAR CHILD SAMEN HALEN WE DE OORLOG UIT EEN KIND Misbruikt. Opgejaagd. Uitgebuit. Honderdduizenden oorlogskinderen worstelen dagelijks met de gevolgen van gewapend conflict. Een kind hoort niet thuis in oorlog. Nooit. War Child biedt hen de kracht van vriendschap in een tijd waarin ze alleen maar vijanden kennen. We geven ze de kans om hun ervaringen te verwerken. Op een veilige plek weer naar school te gaan en samen met hun gemeenschap een vreedzame toekomst op te bouwen. Doe mee met War Child. Samen halen we de oorlog uit een kind. WORD FRIEND OP WARCHILD.NL Snel praktisch & concreet advies? Valegis ontzorgt! U bent een ervaren expert binnen de techniek. Wij zijn experts op het gebied van het recht. Hebt u een vraag op het gebied van het arbeidsrecht, ondernemingsrecht, contractenrecht of vastgoedrecht, dan helpen wij u graag. In onze kantoren in Den Haag en Amsterdam staan onze ervaren specialisten klaar om u op toegankelijke en no-nonse manier te adviseren. Wij nemen uw juridische problemen uit handen en lossen die op, zodat u zich volledig kunt focussen op uw business. Kijk voor meer informatie op onze website of neem telefonisch contact met ons op. Valegis.com | info@valegis.com | 070-3196040 | 020-7233633
Op een druilerige zaterdagochtend rijd ik naar de dealer voor mijn winterbanden. Ik word ‘in de wacht’ gezet en loop naar een prachtige RS6. Ik sta de auto te bewonderen en spreek een man aan die met evenveel genot staat te kijken: “als je dan toch iets mag uitzoeken, dan zou ik deze maar doen.” COLUMN “Ja dat wil ik ook” – zegt de man “maar ik sta al 45 minuten te wachten op dat stelletje daar.” En hij wijst naar de verkopers die rustig hun vrijdagavond aan het doorspreken zijn. Kennelijk is het niet de bedoeling klanten te woord te staan. Laat staan iets te verkopen vóórdat deze, duidelijk belangrijke, sociale gebeurtenis is afgerond. We kletsen wat samen, terwijl we naar de auto staren. Er komt een medewerker gehaast binnen terwijl hij zijn jas uittrekt. “Kan ik u helpen?” vraagt hij de man. Hier is het echter te laat voor. Hij gunt ze de verkoop niet meer en geeft dit aan. Het doet de verkoper niet veel en hij sluit zich aan bij zijn keuvelende collega’s… “Vreemd” denk ik nog. De zaterdag erop rijd ik met mijn familie langs de autodealer op weg naar de Efteling. Het weer is zo mogelijk nog slechter en saaier dan de week ervoor bij de dealer. Pardoes, achtbanen, het sprookjesbos; veel zin heb ik er niet in. Bij de ingang staat een medewerker in de stromende regen plattegronden uit te delen. Hij doet dit zo vrolijk en energiek dat de regen me niet veel meer doet en ik net als mijn kinderen zín heb in een dagje Efteling. Mijn zoontje rent op hem af en de medewerker zegt: “Daar ben je! Ik sta al de hele ochtend al op je te wachten. Kijk, deze plattegrond heb ik speciaal voor jou bewaard.” Je begrijpt dat mijn zoon dit bijzondere ‘geschenk’ de hele dag (inclusief nacht!) niet meer heeft losgelaten. Op de weg terug rijden we weer langs de autodealer. En ik denk: “vervang al die verkopers door die ene medewerker van de Efteling en je verkopen schieten als LANGNEK omhoog!” Een beetje aandacht, enthousiasme, gastvrijheid, verwondering. Het maakt een verschil van dag en nacht. Joris Samson Salesmanager Acutec Meidoornkade 22 3992 AE Houten 088 - 090 90 50 35 AANDACHT, GASTVRIJHEID … WAT EEN VERSCHIL!
We geven met plezier De Ingeneer uit We delen de passie van onze opdrachtgevers en werknemers, kandidaten. Want werken in de techniek geeft de mogelijkheid om te doen wat je leuk vindt en waar je energie van krijgt. Gave projecten, stoere bedrijven, unieke ontwikkelingen en mooie mensen. Dát is in het kort wat werken in de techniek inhoudt. Met De Ingeneer willen we dit gevoel overbrengen. Leuk als je ons laat weten of dit gelukt is! 088 – 090 90 50 - info@acutec.nl - www.acutec.nl Elektrotechniek | Werktuigbouw | Ondergrondse Infra & Civiel | Bouw INTERFACE SEARCH headhunting for you ✓ Langdurig resultaat ✓ Luisteren en kijken voorbij de woorden ✓ Verbinden op diepere waarden ✓ 96% succesratio Moeite met het vinden van de juiste collega op die ene cruciale plek? Wij matchen op diepere waarden en creëren zo een langdurige relatie. Dit lukt ons omdat we businesscoach, headhunter en ondernemer zijn. Onze aanpak is anders omdat we vanuit de psyche van de organisatie, de manager en kandidaat kijken én matchen. 088-090 90 90 | info@interfacesearch.nl | Houten
Bouw Uitvoerder Techniek Civiel Technicus Ondergrondse Infra Projectmanager Elektrotechniek Monteur Ingenieur De Ingeneer Engineer Werkvoorbereider Projectvoorbereider Maintenance Werktuigbouwkunde Installatietechniek
1 Online Touch