punt van onze maatschappij, onze beschaving, maar dikwijls als een taboeonderwerp. Het laagste van de mens wordt daarin getoond. Dat contrast lijkt erop te wijzen dat er toch een of meerdere absolute verschillen tussen de beide domeinen te vinden zijn. Je moet daar toch een lijn kunnen trekken. Waar wordt die lijn getrokken? Waar is het verschil tussen de kunst die we vereren en de pornografie die we verzwijgen? Hoe meer je daar over nadenkt, hoe meer je ziet dat je die lijn niet kunt trekken. Er is wel een verschil tussen erotische kunst en pornografie, een verschil dat nooit absoluut is. Daar komen wel nog veel andere dingen bij kijken. De sociale klasse speelt daar een rol in. Voor de adel waren dit heel mooie, grote schilderijen met prachtige kleuren. De lagere sociale klasse moest het dan dikwijls stellen met goedkope etsen. Het ene was pornografie en het andere was kunst. De lijn kan dusdanig niet zo duidelijk getrokken worden. Er is ook een onderscheid te maken op morele gronden. Kunst beeldt liefde af en bij pornografie gaat het om lust of seks. Pornografie toont liefde, passie en emoties, zeker nu – de laatste decennia – zijn er allerlei subgenres zowel in gayporn als in feministische pornografie. En omgekeerd: er is zoveel kunst die totaal geen liefde, passie of genegenheid tussen partners afbeeldt. Er zijn heel veel afbeeldingen van verkrachtingen. Er zit veel misogynie (vrouwenhaat, ziekelijke afkeer voor vrouwen) en seksisme aan vast. Dit hangt wel tegen onze museummuren. Dat is één van de motivaties om daarover te schrijven. Titiaan wordt aanzien als één van de grootste kunstschilders van erotische werken tijdens de Renaissance. Heel wat naakten van Titiaan zijn besteld door de graaf van Urbino (de Venus van Urbino), bedoeld om opgehangen te worden in de slaapkamer. (zie afb. hierboven - © Wikipedia) Die hadden wel degelijk de bedoeling om prikkelend te zijn, net zoals de pornografie gebruikt wordt. Er werd een mythologische saus overgegoten, maar het ging hem duidelijk om een naakte vrouw af te beelden. De bedoeling van die kunst van toen was niet zo verschillend als de bedoeling van pornografie. Pornografie wordt heel vaak bekritiseerd. Terecht, zowel vanuit conservatieve als vanuit feministische hoek. Vrouwen worden gebruikt en afgebeeld als objecten en bijzonder vrouwonvriendelijk. En dat is juist voor het gros van de pornografie. Maar … daarop blijft de kunst veel te vaak buiten schot. Omdat dit in de kunstgeschiedenis ook allemaal gebeurd is. Het gaat niet om één of twee schilderijen, maar om ongelooflijk veel. Ik wil niet gezegd hebben dat Rubens en Titiaan geen kunstenaars zijn, integendeel. Het is interessant om na te denken over de schilderijen en te vergelijken met bepaalde pornografische afbeeldingen. Er is veel misogynie in de westerse kunst. Dat uit zich op verschillende manieren. 4 Heel veel naakten zijn liggend en slapend afgebeeld. Als een ‘inert object’. De ‘body integrity’ van de vrouw wordt niet gerespecteerd. Afbeeldingen van nimfen die aangeraakt of verkracht worden door mythologische wezens (the rape of Europ). (afb. © wikipadia - Titiaan - 16de eeuw) Honderd jaar geleden waren er bijzonder weinig vrouwelijke kunstenaars. Ze werden niet toegelaten tot de kunstenaarsgilde of werden niet aangespoord om zich in de kunst te ontwikkelen. Vrouwen werden dan wel afgebeeld in kunstwerken maar heel vaak op een denigrerende of objectiverende manier. Toen werd dit niet echt als een objectiverende manier gezien, maar eerder verkocht als een hulde aan het vrouwelijke lichaam. Dat is het ook tot op zekere hoogte. De vrouw wordt in de kunst vaak op een objectiverende manier afgebeeld. Er zijn ook mannelijke naakten. ‘De denker’ van Rodin waar het nadenken wordt benadrukt of de ‘David’ van Michelangelo wordt sterk en vol zelfvertrouwen afgebeeld als iemand die vol vertrouwen de toekomst tegemoet ziet. (afb. op volgende pagina - © wikipdia - ‘De denker’ en ‘David’) Zo worden vrouwen heel zelden afgebeeld. Wel nederig, kwetsbaar, niet denkend, …
5 Online Touch Home