18 ACHTERGROND SOCIAAL DOOR: YVONNE JANSEN BEELD: SHUTTERSTOCK Lange wachtlijsten, te veel bureaucratie en een doelgroep met onderling grote verschillen. Nijmegen gaat het radicaal anders doen in het sociaal domein en schaft de generalistische sociale wijkteams ‘van 0 tot 100-jarigen’ af. SOCIALE WIJKTEAMS AFGESCHAFT, NIET MEER EERST INDICEREN NIJMEGEN ZET BIJL IN KEUKENTAFELGESPREK Het keukentafelgesprek, dat bij gemeenten vanaf het begin van de decentralisaties bijna gold als panacee, moet er in Nijmegen aan geloven. ‘Dat keukentafelgesprek bestond vaak voor een groot deel uit vragenlijsten invullen, een indicatie doen, en herindiceren als het probleem na een half of een heel jaar nog niet opgelost was’, zegt wethouder Grete Visser (zorg en welzijn, D66). De balans opmakend over de afgelopen jaren: ‘Voortaan gaan we meteen aan de slag, zonder indicatie. Zelfs als het betekent dat zwaardere zorg moet worden ingezet.’ De nieuw te vormen teams zullen basishulp en de toegang naar aanvullende zorg bieden. Vooral het afschaffen van de indicaties is volgens Visser een innovatieve stap. ‘Als het even slecht met je gaat, krijg je direct alle hulp die nodig is. Indien nodig wordt bij de zorg voor jeugd en jongeren het hele gezin meegenomen, en ook de school of sportclub. Gaat het beter, dan schalen we af. Mocht het weer slechter gaan, dan is één telefoontje genoeg om bij dezelfde professional terecht te komen. Ouders hoeven niet meermaals hun verhaal te doen. Dit is echt de goede beweging.’ WACHTLIJSTEN De wethouder wil er niet aan dat de sociale wijkteams een totale mislukking zijn, zoals wel wordt beweerd. ‘Ze hebben hun opdracht goed uitgevoerd, maar die bleek te bureaucratisch. Onze inwoners hebben de weg naar de sociale wijkteams gevonden. Gemiddeld zijn er zevenhonderd tot duizend nieuwe aanmeldingen per maand.’ Daarmee is volgens haar ‘het fundament voor zorg dichtbij in de wijk gelegd’. De doorlooptijd vanaf het eerste contact naar het verlenen van hulp is echter lang, waardoor problemen verergeren. Verder joeg de vaak specialistische jeugdzorg die hulpvragers kregen de gemeente op kosten, hetgeen in belangrijke mate bijdroeg aan een financieel tekort van 7,5 miljoen euro over 2020. ‘Wachttijden moeten korter, hulp moet beter afgestemd met school en kinderopvang. De samenwerking met het informele wijknetwerk kan versterkt worden’, aldus Visser. Dat geldt zowel voor de jeugdteams als voor hulp en ondersteuning aan volwassenen. Het streven is de banden aan te halen met het (informele) wijknetwerk, behalve de huisartsen ook woningcor poraties en bewonersorganisaties. Nieuw te vormen ‘Buurtteams Jeugd en Gezin’ en ‘Buurtteams Volwassenen’ moeten het nu overnemen van de sociale wijkteams. ‘Als er kinderen in het spel zijn, is andere expertise nodig dan bij volwassenen’, aldus de wethouder. Visser heeft grote verwachtingen van de nieuwe constructie. Volgens haar gaat er een nieuwe wind waaien in het sociaal domein, die de meeste uitvoerders zullen verwelkomen: ‘De nieuwe organisatie legt veel verantwoordelijkheid bij de professionals zelf. Zij kunnen weer het vak uitoefenen waarvoor ze ooit hebben gekozen. Na vijf jaar evalueren en bijschaven constateerden we dat er te veel tijd ging zitten in de keukentafelgesprekken en indicatiestellingen. Zo kwamen er wachtlijsten en duurde het te lang voordat mensen eindelijk geholpen werden.’ Ook de kosten liepen uit de hand. ‘Veel ouders duurden de zes weken totdat ze aan de beurt waren te lang’ RODE CIJFERS Net zoals andere gemeenten constateerde Nijmegen dat vooral de alternatieve en vaak gebruikte verwijsroute voor jeugdzorg via de huisarts de gemeente in de rode cijfers joeg. ‘Veel ouders duurden de zes weken totdat ze aan de beurt waren bij het wijkteam te lang’, aldus Visser. Met vaak terecht de verwachting dat de huisarts sneller zou doorverwijzen. Soms naar veel zwaardere en duurdere vormen van zorg, zoals de jeugdpsychiatrie. ‘Dan medicaliseer je soms niet alleen BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 21 | 2021
19 Online Touch Home