BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 35 | 2021 ACHTERGROND 19 ‘ Wie niet goud heeft, dus zilver, is eigenlijk de verliezer’ ernstige schade en deed hij afbreuk aan het op ordelijke wijze functioneren van het openbaar bestuur. Ook bracht deze wethouder zijn collega-wethouders in een lastig parket door vertrouwelijke informatie met hen te delen. Dat de wethouder veel negatieve publiciteit over zich heen had gekregen, betekende volgens de rechtbank niet dat hij een lagere straf verdiende. Het Openbaar Ministerie eiste een geldboete van 1.000 euro, maar dat vond de strafrechter te weinig: die maakte er een taakstraf van 40 uur van. Zoiets kan dienen als een voorbeeld, denkt Blanken. ‘Er wordt wel eens onderschat welke strafrechtelijke gevolgen lekken heeft. Je kan thuis worden gearresteerd, er kan een strafrechtelijk onderzoek komen, de strafzaak komt in de krant, de straf kan behoorlijk zijn. Daar schrikken ze wel van. De belangen om toch te lekken moeten dan wel heel groot zijn. Heb je dat ervoor over?’ AANGIFTE Toch komt het meestal niet zo ver. Advocaat Heleen van Soest, die zich bij Vijverberg Advocaten & Adviseurs bezighoudt met ambtenarenrecht en integriteit, wijst erop dat lekken van namen een zogeheten klachtdelict is: zonder aangifte door de betrokken persoon zal de Rijksrecherche geen onderzoek beginnen. Ze kent genoeg strafrechtelijke procedures over schendingen van het ambtsgeheim, maar specifiek van een burgemeesterslek: die zijn vrij zeldzaam. ‘Mogelijk komt dat omdat de kandidaat wiens naam is gelekt laat weten geen aangifte te willen. Zo iemand wil al die extra publiciteit niet, die heeft er meer belang bij dat het klein blijft.’ Ook Bouwmans van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en co-auteur van Onder burgemeesters, kent nauwelijks echte onderzoeken naar lekken. Logisch, zegt hij: ‘Lekken is meer uitzondering dan regel.’ Dat het toch voorkomt, ligt aan het politiek speelveld waarin mensen er belang bij hebben bepaalde namen te laten vallen, ‘zelfs van mensen die niet eens formeel in de procedure komen. Bij een procedure zijn veel mensen betrokken en dan is het een wonder dat er zo weinig uitlekt.’ Als advocaat verricht Van Soest, net als Jan Blanken, feitenonderzoeken, maar in het geval van een burgemeesterslek vindt zij dat niet zo zinvol: advocaten hebben niet de bevoegdheden die het Openbaar Ministerie heeft, zoals het opvragen van telefoons en e-mails. Ze kunnen niet méér doen dan praten met mensen, die doorgaans niet uit de school klappen. Van Soest wijst erop dat kandidaten zelf ook een rol kunnen spelen bij een lek. Wie solliciteert, wil wel eens iemand in de nieuwe organisatie bellen: wat speelt er, wat kan ik verwachten. ‘Degene die je te woord staat mag dat niet doorvertellen maar is daar mogelijk minder van bewust. De kans dat zoiets in de wereld komt is groter dan
20 Online Touch Home