34 ACHTERGROND BESTUUR DOOR: WOUTER BOONSTRA FOTO: MARCEL VAN HOORN / ANP-HH Het aantal partijloze burgemeesters neemt toe. Het zijn er inmiddels dertig. Een partijloze burgemeester staat per definitie boven de partijen en is, inherent aan zijn ambt, onafhankelijk. Dat levert krediet op. Maar: ‘Je kunt niet terugvallen op een partij als het niet lekker zit.’ DE PARTIJLOZE BURGEMEESTER RUKT OP LIEVER VRIJE LOKALO DAN PARTIJTIJGER ‘Eigenlijk zouden er al honderd partijloze burgemeesters moeten zijn’, vindt burgemeester Gerrit Jan Gorter van Zeewolde, de langstzittende partijloze burgemeester (sinds 2007). Hij wijst op het aandeel stemmen voor lokale partijen bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen, bijna 30 procent. Toch mogen de ‘partijlozen’ niet klagen, want met dertig bekleden ze meer posten dan een grote landelijke partij als D66 (28). En ze bezetten niet de minste plaatsen. Onlangs kreeg Alkmaar Anja Schouten, voorheen korpschef van de politie Noord-Holland, als nieuwe burgemeester en ook de gemeente Waalwijk mocht een partijloze burgemeester begroeten in de persoon van Sascha Ausems, voorheen zorgbestuurder. Twee provinciehoofdsteden hebben een partijloze burgemeester: Assen (Marco Out, stapte tijdens zijn ambtsperiode uit de VVD) en Maastricht (Annemarie Penn-Te Strake, voorheen vicepresident van de rechtbank Maastricht en lid van het College van procureurs-generaal in Den Haag). Alleen al in de eerste helft van 2021 kwamen er een stuk of zes partijloze burgemeesters bij, aldus onderzoeker Sabine van Zuydam onlangs in Binnenlands Bestuur in een artikel over haar boek over onder meer burgemeestersbenoemingen. ‘Kleine verschuivingen, maar er is een kentering in gang gezet’, zei ze toen. Maar is er eigenlijk niet al een gróte verschuiving gaande? ‘Tja, waar zet je het tegen af?’, zegt ze nu. ‘Er zijn nu 352 burgemeesters, dus het is nog een klein deel, maar het is wel groeiende.’ Het beeld dat je lid moet zijn van een politieke partij, omdat je anders geen kans maakt om burgemeester te worden, geldt niet meer, constateert Van Zuydam. ‘Daarbij is de toename verklaarbaar, omdat lokale partijen een groot aandeel hebben in raden.’ Een deel van de partijloze burgemeesters was in een vorige gemeente wethouder van een lokale partij. ‘Vaak zijn ze niet lid van een landelijke partij, het benadrukken van partijonafhankelijkheid zou dan een symboolfunctie kunnen hebben.’ BOVEN PARTIJEN Een voordeel van de partijloze burgemeester kan zijn dat je steviger kunt onderst repen dat je boven de partijen staat. Je bent immers minder gebonden aan politieke kleur en opvatting. ‘Maar je neemt ook je eigen ideeën mee, dus die komen wel tot uitdrukking.’ Ook burgemeesters die wel lid zijn van een partij beroepen zich volgens Van Zuydam op BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 35 | 2021
35 Online Touch Home